10. අපණ්‌ණකසුත්‌තං
92. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කොසලෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං යෙන සාලා නාම කොසලානං බ්‍රාහ්‌මණගාමො තදවසරි. අස්‌සොසුං ඛො සාලෙය්‍යකා බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා – ‘‘සමණො ඛලු භො ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො කොසලෙසු චාරිකං චරමානො මහතාභික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං සාලං අනුප්‌පත්‌තො. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා’ති. සො ඉමං ලොකං සදෙවකං සමාරකං සබ්‍රහ්‌මකං සස්‌සමණබ්‍රාහ්‌මණිං පජං සදෙවමනුස්‌සං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙති. සො ධම්‌මං දෙසෙති ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං, කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙති. සාධු ඛො පන තථාරූපානං අරහතං දස්‌සනං හොතී’’ති. අථ ඛො සාලෙය්‍යකා බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදිංසු; සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. අප්‌පෙකච්‌චෙ යෙන භගවා තෙනඤ්‌ජලිං පණාමෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවතො සන්‌තිකෙ නාමගොත්‌තං සාවෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. අප්‌පෙකච්‌චෙ තුණ්‌හීභූතා එකමන්‌තං නිසීදිංසු.
93. එකමන්‌තං නිසින්‌නෙ ඛො සාලෙය්‍යකෙ බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙ භගවා එතදවොච – ‘‘අත්‌ථි පන වො, ගහපතයො, කොචි මනාපො සත්‌ථා යස්‌මිං වො ආකාරවතී සද්‌ධා පටිලද්‌ධා’’ති? ‘‘නත්‌ථි ඛො නො, භන්‌තෙ, කොචි මනාපො සත්‌ථා යස්‌මිං නො ආකාරවතී සද්‌ධා පටිලද්‌ධා’’ති. ‘‘මනාපං වො, ගහපතයො, සත්‌ථාරං අලභන්‌තෙහි අයං අපණ්‌ණකො ධම්‌මො සමාදාය වත්‌තිතබ්‌බො. අපණ්‌ණකො හි, ගහපතයො, ධම්‌මො සමත්‌තො සමාදින්‌නො, සො වො භවිස්‌සති දීඝරත්‌තං හිතාය සුඛාය. කතමො ච, ගහපතයො, අපණ්‌ණකො ධම්‌මො’’?
94. ‘‘සන්‌ති , ගහපතයො, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘නත්‌ථි දින්‌නං, නත්‌ථි යිට්‌ඨං, නත්‌ථි හුතං; නත්‌ථි සුකතදුක්‌කටානං [සුකටදුක්‌කටානං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] කම්‌මානං ඵලං විපාකො, නත්‌ථි අයං ලොකො, නත්‌ථි පරො ලොකො; නත්‌ථි මාතා, නත්‌ථි පිතා; නත්‌ථි සත්‌තා ඔපපාතිකා; නත්‌ථි ලොකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සම්‌මග්‌ගතා [සමග්‌ගතා (ක.)] සම්‌මා පටිපන්‌නා යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තී’ති. තෙසංයෙව ඛො, ගහපතයො, සමණබ්‍රාහ්‌මණානං එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණාඋජුවිපච්‌චනීකවාදා. තෙ එවමාහංසු – ‘අත්‌ථි දින්‌නං, අත්‌ථි යිට්‌ඨං, අත්‌ථි හුතං; අත්‌ථි සුකතදුක්‌කටානං කම්‌මානං ඵලං විපාකො; අත්‌ථි අයං ලොකො, අත්‌ථි පරො ලොකො; අත්‌ථි මාතා, අත්‌ථි පිතා; අත්‌ථි සත්‌තා ඔපපාතිකා; අත්‌ථි ලොකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සම්‌මග්‌ගතා සම්‌මා පටිපන්‌නා යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤථ, ගහපතයො – ‘නනුමෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස උජුවිපච්‌චනීකවාදා’’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’.
95. ‘‘තත්‍ර, ගහපතයො, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘නත්‌ථි දින්‌නං, නත්‌ථි යිට්‌ඨං…පෙ.… යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තී’ති තෙසමෙතං පාටිකඞ්‌ඛං? යමිදං[යදිදං (ක.)] කායසුචරිතං, වචීසුචරිතං, මනොසුචරිතං – ඉමෙ තයො කුසලෙ ධම්‌මෙ අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා[අභිනිබ්‌බජ්‌ජෙත්‌වා (ස්‍යා. කං.), අභිනිබ්‌බිජ්‌ජිත්‌වා (ක.)] යමිදං [යදිදං (ක.)] කායදුච්‌චරිතං, වචීදුච්‌චරිතං, මනොදුච්‌චරිතං – ඉමෙ තයො අකුසලෙ ධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තිස්‌සන්‌ති. තං කිස්‌ස හෙතු? න හි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා පස්‌සන්‌ති අකුසලානං ධම්‌මානං ආදීනවං ඔකාරං සංකිලෙසං, කුසලානං ධම්‌මානං නෙක්‌ඛම්‌මෙ ආනිසංසං වොදානපක්‌ඛං. සන්‌තංයෙව පන පරං ලොකං ‘නත්‌ථි පරො ලොකො’ තිස්‌ස දිට්‌ඨි හොති; සාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි. සන්‌තංයෙව ඛො පන පරං ලොකං ‘නත්‌ථි පරො ලොකො’ති සඞ්‌කප්‌පෙති; ස්‌වාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පො. සන්‌තංයෙව ඛො පන පරං ලොකං ‘නත්‌ථි පරො ලොකො’ති වාචං භාසති; සාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාවාචා. සන්‌තංයෙව ඛො පන පරං ලොකං ‘නත්‌ථි පරො ලොකො’ති ආහ; යෙ තෙ අරහන්‌තො පරලොකවිදුනො තෙසමයං පච්‌චනීකං කරොති. සන්‌තංයෙව ඛො පන පරං ලොකං ‘නත්‌ථි පරො ලොකො’ති පරංසඤ්‌ඤාපෙති [පඤ්‌ඤාපෙති (ක.)]; සාස්‌ස හොති අසද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති[අස්‌සද්‌ධම්‌මපඤ්‌ඤත්‌ති (ක.)]. තාය ච පන අසද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌තියා අත්‌තානුක්‌කංසෙති, පරං වම්‌භෙති. ඉති පුබ්‌බෙව ඛො පනස්‌ස සුසීල්‍යං පහීනං හොති, දුස්‌සීල්‍යං පච්‌චුපට්‌ඨිතං – අයඤ්‌ච මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පො මිච්‌ඡාවාචා අරියානං පච්‌චනීකතා අසද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති අත්‌තුක්‌කංසනා පරවම්‌භනා. එවමස්‌සිමෙ[එවං’සි’මෙ’ (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිපච්‌චයා.
‘‘තත්‍ර , ගහපතයො, විඤ්‌ඤූ පුරිසො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘සචෙ ඛො නත්‌ථි පරො ලොකො එවමයං භවං පුරිසපුග්‌ගලො කායස්‌ස භෙදා සොත්‌ථිමත්‌තානං කරිස්‌සති; සචෙ ඛො අත්‌ථි පරො ලොකො එවමයං භවං පුරිසපුග්‌ගලො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජිස්‌සති. කාමං ඛො පන මාහු පරො ලොකො, හොතු නෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං සච්‌චං වචනං; අථ ච පනායං භවං පුරිසපුග්‌ගලො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං ගාරය්‌හො – දුස්‌සීලො පුරිසපුග්‌ගලො මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි නත්‌ථිකවාදො’ති. සචෙ ඛො අත්‌ථෙව පරො ලොකො, එවං ඉමස්‌ස භොතො පුරිසපුග්‌ගලස්‌ස උභයත්‌ථ කලිග්‌ගහො – යඤ්‌ච දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං ගාරය්‌හො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජිස්‌සති. එවමස්‌සායං අපණ්‌ණකො ධම්‌මො දුස්‌සමත්‌තො සමාදින්‌නො, එකංසං ඵරිත්‌වා තිට්‌ඨති, රිඤ්‌චති කුසලං ඨානං.
96. ‘‘තත්‍ර , ගහපතයො, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘අත්‌ථි දින්‌නං…පෙ.… යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තී’ති තෙසමෙතං පාටිකඞ්‌ඛං? යමිදං කායදුච්‌චරිතං, වචීදුච්‌චරිතං, මනොදුච්‌චරිතං – ඉමෙ තයො අකුසලෙ ධම්‌මෙ අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා යමිදං කායසුචරිතං, වචීසුචරිතං, මනොසුචරිතං – ඉමෙ තයො කුසලෙ ධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තිස්‌සන්‌ති. තං කිස්‌ස හෙතු? පස්‌සන්‌ති හි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අකුසලානං ධම්‌මානං ආදීනවං ඔකාරං සංකිලෙසං, කුසලානං ධම්‌මානං නෙක්‌ඛම්‌මෙ ආනිසංසං වොදානපක්‌ඛං. සන්‌තංයෙව ඛො පන පරං ලොකං ‘අත්‌ථි පරො ලොකො’ තිස්‌ස දිට්‌ඨි හොති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාදිට්‌ඨි. සන්‌තංයෙව ඛො පන පරං ලොකං ‘අත්‌ථි පරො ලොකො’ති සඞ්‌කප්‌පෙති; ස්‌වාස්‌ස හොති සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො. සන්‌තංයෙව ඛො පන පරං ලොකං ‘අත්‌ථි පරො ලොකො’ති වාචං භාසති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාවාචා. සන්‌තංයෙව ඛො පන පරං ලොකං ‘අත්‌ථි පරො ලොකො’ති ආහ; යෙ තෙ අරහන්‌තො පරලොකවිදුනො තෙසමයං න පච්‌චනීකං කරොති. සන්‌තංයෙව ඛො පන පරං ලොකං ‘අත්‌ථි පරො ලොකො’ති පරංසඤ්‌ඤාපෙති; සාස්‌ස හොති සද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති. තාය ච පන සද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌තියා නෙවත්‌තානුක්‌කංසෙති, න පරං වම්‌භෙති. ඉති පුබ්‌බෙව ඛො පනස්‌ස දුස්‌සීල්‍යං පහීනං හොති, සුසීල්‍යං පච්‌චුපට්‌ඨිතං – අයඤ්‌ච සම්‌මාදිට්‌ඨි සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො සම්‌මාවාචා අරියානං අපච්‌චනීකතා සද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති අනත්‌තුක්‌කංසනාඅපරවම්‌භනා. එවමස්‌සිමෙ අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති සම්‌මාදිට්‌ඨිපච්‌චයා.
‘‘තත්‍ර, ගහපතයො, විඤ්‌ඤූ පුරිසො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘සචෙ ඛො අත්‌ථි පරො ලොකො , එවමයං භවං පුරිසපුග්‌ගලො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සති. කාමං ඛො පන මාහු පරො ලොකො, හොතු නෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං සච්‌චං වචනං; අථ ච පනායං භවං පුරිසපුග්‌ගලො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං පාසංසො – සීලවා පුරිසපුග්‌ගලො සම්‌මාදිට්‌ඨි අත්‌ථිකවාදො’ති. සචෙ ඛො අත්‌ථෙව පරො ලොකො, එවං ඉමස්‌ස භොතො පුරිසපුග්‌ගලස්‌ස උභයත්‌ථ කටග්‌ගහො – යඤ්‌ච දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං පාසංසො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සති. එවමස්‌සායං අපණ්‌ණකො ධම්‌මො සුසමත්‌තො සමාදින්‌නො, උභයංසං ඵරිත්‌වා තිට්‌ඨති, රිඤ්‌චති අකුසලං ඨානං.
97. ‘‘සන්‌ති, ගහපතයො, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘කරොතො කාරයතො, ඡින්‌දතො ඡෙදාපයතො, පචතො පාචාපයතො, සොචයතො සොචාපයතො, කිලමතො කිලමාපයතො, ඵන්‌දතො ඵන්‌දාපයතො, පාණමතිපාතයතො [පාණමතිමාපයතො (සී. පී.), පාණමතිපාතාපයතො (ස්‍යා. කං.), පාණමතිපාපයතො (ක.)], අදින්‌නං ආදියතො, සන්‌ධිං ඡින්‌දතො, නිල්‌ලොපං හරතො, එකාගාරිකං කරොතො, පරිපන්‌ථෙ තිට්‌ඨතො, පරදාරං ගච්‌ඡතො, මුසාභණතො; කරොතො න කරීයති පාපං. ඛුරපරියන්‌තෙන චෙපි චක්‌කෙන යො ඉමිස්‌සා පථවියා පාණෙ එකං මංසඛලං එකං මංසපුඤ්‌ජං කරෙය්‍ය, නත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, නත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. දක්‌ඛිණඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය හනන්‌තො ඝාතෙන්‌තො, ඡින්‌දන්‌තො ඡෙදාපෙන්‌තො, පචන්‌තො පාචෙන්‌තො; නත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, නත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. උත්‌තරඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය දදන්‌තො දාපෙන්‌තො, යජන්‌තො යජාපෙන්‌තො; නත්‌ථි තතොනිදානං පුඤ්‌ඤං, නත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො. දානෙන දමෙන සංයමෙන සච්‌චවජ්‌ජෙන [සච්‌චවාචෙන (ක.)] නත්‌ථි පුඤ්‌ඤං, නත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො’ති. තෙසංයෙව ඛො, ගහපතයො, සමණබ්‍රාහ්‌මණානං එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා උජුවිපච්‌චනීකවාදා තෙ එවමාහංසු – ‘කරොතො කාරයතො, ඡින්‌දතො ඡෙදාපයතො, පචතො පාචාපයතො, සොචයතො සොචාපයතො, කිලමතො කිලමාපයතො, ඵන්‌දතො ඵන්‌දාපයතො, පාණමතිපාතයතො, අදින්‌නං ආදියතො, සන්‌ධිං ඡින්‌දතො, නිල්‌ලොපං හරතො, එකාගාරිකං කරොතො, පරිපන්‌ථෙ තිට්‌ඨතො, පරදාරං ගච්‌ඡතො, මුසා භණතො; කරොතො කරීයති පාපං. ඛුරපරියන්‌තෙන චෙපි චක්‌කෙන යො ඉමිස්‌සා පථවියා පාණෙ එකං මංසඛලං එකං මංසපුඤ්‌ජං කරෙය්‍ය, අත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, අත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. දක්‌ඛිණඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය හනන්‌තො ඝාතෙන්‌තො, ඡින්‌දන්‌තො ඡෙදාපෙන්‌තො, පචන්‌තො පාචෙන්‌තො; අත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, අත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. උත්‌තරඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය දදන්‌තො දාපෙන්‌තො, යජන්‌තො යජාපෙන්‌තො; අත්‌ථි තතොනිදානං පුඤ්‌ඤං, අත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො. දානෙන දමෙන සංයමෙන සච්‌චවජ්‌ජෙන අත්‌ථි පුඤ්‌ඤං, අත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො’ති. තං කිං මඤ්‌ඤථ, ගහපතයො, නනුමෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස උජුවිපච්‌චනීකවාදා’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’.
98. ‘‘තත්‍ර, ගහපතයො, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘කරොතො කාරයතො, ඡින්‌දතො ඡෙදාපයතො, පචතො පාචාපයතො, සොචයතො සොචාපයතො, කිලමතො කිලමාපයතො, ඵන්‌දතො ඵන්‌දාපයතො, පාණමතිපාතයතො, අදින්‌නං ආදියතො, සන්‌ධිං ඡින්‌දතො, නිල්‌ලොපං හරතො, එකාගාරිකං කරොතො, පරිපන්‌ථෙ තිට්‌ඨතො, පරදාරං ගච්‌ඡතො, මුසා භණතො; කරොතො න කරීයති පාපං. ඛුරපරියන්‌තෙන චෙපි චක්‌කෙන යො ඉමිස්‌සා පථවියා පාණෙ එකං මංසඛලං එකං මංසපුඤ්‌ජං කරෙය්‍ය, නත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, නත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. දක්‌ඛිණඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය හනන්‌තො ඝාතෙන්‌තො…පෙ.… දානෙන දමෙන සංයමෙන සච්‌චවජ්‌ජෙන නත්‌ථි පුඤ්‌ඤං, නත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො’ති තෙසමෙතං පාටිකඞ්‌ඛං? යමිදං කායසුචරිතං, වචීසුචරිතං, මනොසුචරිතං – ඉමෙ තයො කුසලෙ ධම්‌මෙ අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා යමිදං කායදුච්‌චරිතං, වචීදුච්‌චරිතං, මනොදුච්‌චරිතං – ඉමෙ තයො අකුසලෙ ධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තිස්‌සන්‌ති. තං කිස්‌ස හෙතු? න හි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා පස්‌සන්‌ති අකුසලානං ධම්‌මානං ආදීනවං ඔකාරං සංකිලෙසං, කුසලානං ධම්‌මානං නෙක්‌ඛම්‌මෙ ආනිසංසං වොදානපක්‌ඛං. සන්‌තංයෙව ඛො පන කිරියං ‘නත්‌ථි කිරියා’ තිස්‌ස දිට්‌ඨි හොති; සාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි. සන්‌තංයෙව ඛො පන කිරියං ‘නත්‌ථි කිරියා’ති සඞ්‌කප්‌පෙති; ස්‌වාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පො. සන්‌තංයෙව ඛො පන කිරියං ‘නත්‌ථි කිරියා’ති වාචං භාසති; සාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාවාචා. සන්‌තංයෙව ඛො පන කිරියං ‘නත්‌ථි කිරියා’ති ආහ, යෙ තෙ අරහන්‌තො කිරියවාදා තෙසමයං පච්‌චනීකං කරොති. සන්‌තංයෙව ඛො පන කිරියං ‘නත්‌ථි කිරියා’ති පරං සඤ්‌ඤාපෙති; සාස්‌ස හොති අසද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති. තාය ච පන අසද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌තියා අත්‌තානුක්‌කංසෙති, පරං වම්‌භෙති. ඉති පුබ්‌බෙව ඛො පනස්‌ස සුසීල්‍යං පහීනං හොති, දුස්‌සීල්‍යං පච්‌චුපට්‌ඨිතං – අයඤ්‌ච මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පො මිච්‌ඡාවාචා අරියානං පච්‌චනීකතා අසද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති අත්‌තුක්‌කංසනා පරවම්‌භනා. එවමස්‌සිමෙ අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිපච්‌චයා.
‘‘තත්‍ර, ගහපතයො, විඤ්‌ඤූ පුරිසො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘සචෙ ඛො නත්‌ථි කිරියා, එවමයං භවං පුරිසපුග්‌ගලො කායස්‌ස භෙදා සොත්‌ථිමත්‌තානං කරිස්‌සති; සචෙ ඛො අත්‌ථි කිරියා එවමයං භවං පුරිසපුග්‌ගලො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජිස්‌සති. කාමං ඛො පන මාහු කිරියා, හොතු නෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං සච්‌චං වචනං; අථ ච පනායං භවං පුරිසපුග්‌ගලො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං ගාරය්‌හො – දුස්‌සීලො පුරිසපුග්‌ගලො මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි අකිරියවාදො’ති. සචෙ ඛො අත්‌ථෙව කිරියා, එවං ඉමස්‌ස භොතො පුරිසපුග්‌ගලස්‌ස උභයත්‌ථ කලිග්‌ගහො – යඤ්‌ච දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං ගාරය්‌හො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජිස්‌සති. එවමස්‌සායං අපණ්‌ණකො ධම්‌මො දුස්‌සමත්‌තො සමාදින්‌නො, එකංසං ඵරිත්‌වා තිට්‌ඨති, රිඤ්‌චති කුසලං ඨානං.
99. ‘‘තත්‍ර, ගහපතයො, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘කරොතො කාරයතො, ඡින්‌දතො ඡෙදාපයතො, පචතො පාචාපයතො, සොචයතො සොචාපයතො, කිලමතො කිලමාපයතො, ඵන්‌දතො ඵන්‌දාපයතො, පාණමතිපාතයතො, අදින්‌නං ආදියතො, සන්‌ධිං ඡින්‌දතො, නිල්‌ලොපං හරතො, එකාගාරිකං කරොතො, පරිපන්‌ථෙ තිට්‌ඨතො, පරදාරං ගච්‌ඡතො, මුසා භණතො; කරොතො කරීයති පාපං. ඛුරපරියන්‌තෙන චෙපි චක්‌කෙන යො ඉමිස්‌සා පථවියා පාණෙ එකං මංසඛලං එකං මංසපුඤ්‌ජං කරෙය්‍ය, අත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, අත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. දක්‌ඛිණඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය හනන්‌තො ඝාතෙන්‌තො, ඡින්‌දන්‌තොඡෙදාපෙන්‌තො, පචන්‌තො පාචෙන්‌තො, අත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, අත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. උත්‌තරඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය දදන්‌තො දාපෙන්‌තො, යජන්‌තො යජාපෙන්‌තො, අත්‌ථි තතොනිදානං පුඤ්‌ඤං, අත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො. දානෙන දමෙන සංයමෙන සච්‌චවජ්‌ජෙන අත්‌ථි පුඤ්‌ඤං, අත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො’ති තෙසමෙතං පාටිකඞ්‌ඛං? යමිදං කායදුච්‌චරිතං, වචීදුච්‌චරිතං , මනොදුච්‌චරිතං – ඉමෙ තයො අකුසලෙ ධම්‌මෙ අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා යමිදං කායසුචරිතං, වචීසුචරිතං, මනොසුචරිතං – ඉමෙ තයො කුසලෙ ධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තිස්‌සන්‌ති. තං කිස්‌ස හෙතු? පස්‌සන්‌ති හි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අකුසලානං ධම්‌මානං ආදීනවං ඔකාරං සංකිලෙසං, කුසලානං ධම්‌මානං නෙක්‌ඛම්‌මෙ ආනිසංසං වොදානපක්‌ඛං. සන්‌තංයෙව ඛො පන කිරියං ‘අත්‌ථි කිරියා’ තිස්‌ස දිට්‌ඨි හොති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාදිට්‌ඨි. සන්‌තංයෙව ඛො පන කිරියං ‘අත්‌ථි කිරියා’ති සඞ්‌කප්‌පෙති; ස්‌වාස්‌ස හොති සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො. සන්‌තංයෙව ඛො පන කිරියං ‘අත්‌ථි කිරියා’ති වාචං භාසති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාවාචා. සන්‌තංයෙව ඛො පන කිරියං ‘අත්‌ථි කිරියා’ති ආහ; යෙ තෙ අරහන්‌තො කිරියවාදා තෙසමයං න පච්‌චනීකං කරොති. සන්‌තංයෙව ඛො පන කිරියං ‘අත්‌ථි කිරියා’ති පරං සඤ්‌ඤාපෙති; සාස්‌ස හොති සද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති. තාය ච පන සද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌තියා නෙවත්‌තානුක්‌කංසෙති, න පරං වම්‌භෙති. ඉති පුබ්‌බෙව ඛො පනස්‌ස දුස්‌සීල්‍යං පහීනං හොති, සුසීල්‍යං පච්‌චුපට්‌ඨිතං – අයඤ්‌ච සම්‌මාදිට්‌ඨි සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො සම්‌මාවාචා අරියානං අපච්‌චනීකතා සද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති අනත්‌තුක්‌කංසනා අපරවම්‌භනා. එවමස්‌සිමෙ අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති සම්‌මාදිට්‌ඨිපච්‌චයා.
‘‘තත්‍ර, ගහපතයො, විඤ්‌ඤූ පුරිසො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘සචෙ ඛො අත්‌ථි කිරියා, එවමයං භවං පුරිසපුග්‌ගලො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සති. කාමං ඛො පන මාහු කිරියා, හොතු නෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං සච්‌චං වචනං; අථ ච පනායං භවං පුරිසපුග්‌ගලො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං පාසංසො – සීලවා පුරිසපුග්‌ගලො සම්‌මාදිට්‌ඨි කිරියවාදො’ති. සචෙ ඛො අත්‌ථෙව කිරියා, එවං ඉමස්‌ස භොතො පුරිසපුග්‌ගලස්‌ස උභයත්‌ථ කටග්‌ගහො – යඤ්‌ච දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං පාසංසො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සති. එවමස්‌සායං අපණ්‌ණකො ධම්‌මො සුසමත්‌තො සමාදින්‌නො, උභයංසං ඵරිත්‌වා තිට්‌ඨති, රිඤ්‌චති අකුසලං ඨානං.
100. ‘‘සන්‌ති , ගහපතයො, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘නත්‌ථි හෙතු, නත්‌ථි පච්‌චයො සත්‌තානං සංකිලෙසාය; අහෙතූ අප්‌පච්‌චයා සත්‌තා සංකිලිස්‌සන්‌ති. නත්‌ථි හෙතු, නත්‌ථි පච්‌චයො සත්‌තානං විසුද්‌ධියා; අහෙතූ අප්‌පච්‌චයා සත්‌තා විසුජ්‌ඣන්‌ති. නත්‌ථි බලං, නත්‌ථි වීරියං [විරියං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)], නත්‌ථි පුරිසථාමො, නත්‌ථි පුරිසපරක්‌කමො; සබ්‌බෙ සත්‌තා සබ්‌බෙ පාණා සබ්‌බෙ භූතා සබ්‌බෙ ජීවා අවසා අබලා අවීරියා නියතිසංගතිභාවපරිණතා ඡස්‌වෙවාභිජාතීසු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌තී’ති. තෙසංයෙව ඛො, ගහපතයො, සමණබ්‍රාහ්‌මණානං එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා උජුවිපච්‌චනීකවාදා. තෙ එවමාහංසු – ‘අත්‌ථි හෙතු, අත්‌ථි පච්‌චයො සත්‌තානං සංකිලෙසාය; සහෙතූ සප්‌පච්‌චයා සත්‌තා සංකිලිස්‌සන්‌ති. අත්‌ථි හෙතු, අත්‌ථි පච්‌චයො සත්‌තානං විසුද්‌ධියා; සහෙතූ සප්‌පච්‌චයා සත්‌තා විසුජ්‌ඣන්‌ති. අත්‌ථි බලං, අත්‌ථි වීරියං, අත්‌ථි පුරිසථාමො, අත්‌ථි පුරිසපරක්‌කමො; න සබ්‌බෙ සත්‌තා සබ්‌බෙ පාණා සබ්‌බෙ භූතා සබ්‌බෙ ජීවා අවසා අබලා අවීරියා [අත්‌ථි පුරිසපරක්‌කමො, සබ්‌බෙ සත්‌තා… සවසා සබලා සවීරියා (ස්‍යා. කං. ක.)] නියතිසංගතිභාවපරිණතා ඡස්‌වෙවාභිජාතීසු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌තී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤථ, ගහපතයො, නනුමෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස උජුවිපච්‌චනීකවාදා’ති? ‘එවං, භන්‌තෙ’.
101. ‘‘තත්‍ර , ගහපතයො, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘නත්‌ථි හෙතු, නත්‌ථි පච්‌චයො සත්‌තානං සංකිලෙසාය; අහෙතූ අප්‌පච්‌චයා සත්‌තා සංකිලිස්‌සන්‌ති. නත්‌ථි හෙතු, නත්‌ථි පච්‌චයො සත්‌තානං විසුද්‌ධියා; අහෙතූ අප්‌පච්‌චයා සත්‌තා විසුජ්‌ඣන්‌ති. නත්‌ථි බලං, නත්‌ථි වීරියං, නත්‌ථි පුරිසථාමො, නත්‌ථි පුරිසපරක්‌කමො; සබ්‌බෙ සත්‌තා සබ්‌බෙ පාණා සබ්‌බෙ භූතා සබ්‌බෙ ජීවා අවසා අබලා අවීරියා නියතිසංගතිභාවපරිණතා ඡස්‌වෙවාභිජාතීසු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌තී’ති තෙසමෙතං පාටිකඞ්‌ඛං? යමිදං කායසුචරිතං, වචීසුචරිතං, මනොසුචරිතං – ඉමෙ තයො කුසලෙ ධම්‌මෙ අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා යමිදං කායදුච්‌චරිතං, වචීදුච්‌චරිතං, මනොදුච්‌චරිතං – ඉමෙ තයො අකුසලෙ ධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තිස්‌සන්‌ති. තං කිස්‌ස හෙතු? න හි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා පස්‌සන්‌ති අකුසලානං ධම්‌මානං ආදීනවං ඔකාරං සංකිලෙසං, කුසලානං ධම්‌මානං නෙක්‌ඛම්‌මෙ ආනිසංසං වොදානපක්‌ඛං. සන්‌තංයෙව ඛො පන හෙතුං ‘නත්‌ථි හෙතූ’ තිස්‌ස දිට්‌ඨි හොති; සාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි. සන්‌තංයෙව ඛො පන හෙතුං ‘නත්‌ථි හෙතූ’ති සඞ්‌කප්‌පෙති ; ස්‌වාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පො. සන්‌තංයෙව ඛො පන හෙතුං ‘නත්‌ථි හෙතූ’ති වාචං භාසති; සාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාවාචා. සන්‌තංයෙව ඛො පන හෙතුං ‘නත්‌ථි හෙතූ’ති ආහ; යෙ තෙ අරහන්‌තො හෙතුවාදා තෙසමයං පච්‌චනීකං කරොති. සන්‌තංයෙව ඛො පන හෙතුං ‘නත්‌ථි හෙතූ’ති පරං සඤ්‌ඤාපෙති; සාස්‌ස හොති අසද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති. තාය ච පන අසද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌තියා අත්‌තානුක්‌කංසෙති, පරං වම්‌භෙති. ඉති පුබ්‌බෙව ඛො පනස්‌ස සුසීල්‍යං පහීනං හොති, දුස්‌සීල්‍යං පච්‌චුපට්‌ඨිතං – අයඤ්‌ච මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පො මිච්‌ඡාවාචා අරියානං පච්‌චනීකතා අසද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති අත්‌තානුක්‌කංසනා පරවම්‌භනා. එවමස්‌සිමෙ අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිපච්‌චයා.
‘‘තත්‍ර, ගහපතයො, විඤ්‌ඤූ පුරිසො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘සචෙ ඛො නත්‌ථි හෙතු, එවමයං භවං පුරිසපුග්‌ගලො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සොත්‌ථිමත්‌තානං කරිස්‌සති; සචෙ ඛො අත්‌ථි හෙතු, එවමයං භවං පුරිසපුග්‌ගලො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජිස්‌සති. කාමං ඛො පන මාහු හෙතු, හොතු නෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං සච්‌චං වචනං; අථ ච පනායං භවං පුරිසපුග්‌ගලො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං ගාරය්‌හො – දුස්‌සීලො පුරිසපුග්‌ගලො මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි අහෙතුකවාදො’ති. සචෙ ඛො අත්‌ථෙව හෙතු, එවං ඉමස්‌ස භොතො පුරිසපුග්‌ගලස්‌ස උභයත්‌ථ කලිග්‌ගහො – යඤ්‌ච දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං ගාරය්‌හො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජිස්‌සති. එවමස්‌සායං අපණ්‌ණකො ධම්‌මො දුස්‌සමත්‌තො සමාදින්‌නො, එකංසං ඵරිත්‌වා තිට්‌ඨති, රිඤ්‌චති කුසලං ඨානං.
102. ‘‘තත්‍ර, ගහපතයො, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘අත්‌ථි හෙතු, අත්‌ථි පච්‌චයො සත්‌තානං සංකිලෙසාය; සහෙතූ සප්‌පච්‌චයා සත්‌තා සංකිලිස්‌සන්‌ති. අත්‌ථි හෙතු, අත්‌ථි පච්‌චයො සත්‌තානං විසුද්‌ධියා; සහෙතූ සප්‌පච්‌චයා සත්‌තා විසුජ්‌ඣන්‌ති. අත්‌ථි බලං, අත්‌ථි වීරියං, අත්‌ථි පුරිසථාමො, අත්‌ථි පුරිසපරක්‌කමො; න සබ්‌බෙ සත්‌තා සබ්‌බෙ පාණා සබ්‌බෙ භූතා සබ්‌බෙ ජීවා අවසා අබලා අවීරියා නියතිසංගතිභාවපරිණතා ඡස්‌වෙවාභිජාතීසු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌තී’ති තෙසමෙතං පාටිකඞ්‌ඛං? යමිදං කායදුච්‌චරිතං, වචීදුච්‌චරිතං, මනොදුච්‌චරිතං – ඉමෙ තයො අකුසලෙ ධම්‌මෙ අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා යමිදං කායසුචරිතං, වචීසුචරිතං, මනොසුචරිතං – ඉමෙ තයො කුසලෙ ධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තිස්‌සන්‌ති. තං කිස්‌ස හෙතු? පස්‌සන්‌ති හි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අකුසලානං ධම්‌මානං ආදීනවං ඔකාරං සංකිලෙසං, කුසලානං ධම්‌මානං නෙක්‌ඛම්‌මෙ ආනිසංසං වොදානපක්‌ඛං. සන්‌තංයෙව ඛො පන හෙතුං ‘අත්‌ථි හෙතූ’ තිස්‌ස දිට්‌ඨි හොති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාදිට්‌ඨි. සන්‌තංයෙව ඛො පන හෙතුං ‘අත්‌ථි හෙතූ’ති සඞ්‌කප්‌පෙති; ස්‌වාස්‌ස හොති සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො. සන්‌තංයෙව ඛො පන හෙතුං ‘අත්‌ථි හෙතූ’ති වාචං භාසති; සාස්‌ස හොති සම්‌මාවාචා. සන්‌තංයෙව ඛො පන හෙතුං‘අත්‌ථි හෙතූ’ති ආහ, යෙ තෙ අරහන්‌තො හෙතුවාදා තෙසමයං න පච්‌චනීකං කරොති. සන්‌තංයෙව ඛො පන හෙතුං ‘අත්‌ථි හෙතූ’ති පරං සඤ්‌ඤාපෙති; සාස්‌ස හොති සද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති. තාය ච පන සද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌තියා නෙවත්‌තානුක්‌කංසෙති, න පරං වම්‌භෙති. ඉති පුබ්‌බෙව ඛො පනස්‌ස දුස්‌සීල්‍යං පහීනං හොති, සුසීල්‍යං පච්‌චුපට්‌ඨිතං – අයඤ්‌ච සම්‌මාදිට්‌ඨි සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො සම්‌මාවාචා අරියානං අපච්‌චනීකතා සද්‌ධම්‌මසඤ්‌ඤත්‌ති අනත්‌තුක්‌කංසනා අපරවම්‌භනා. එවමස්‌සිමෙ අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති සම්‌මාදිට්‌ඨිපච්‌චයා.
‘‘තත්‍ර, ගහපතයො, විඤ්‌ඤූ පුරිසො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘සචෙ ඛො අත්‌ථි හෙතු, එවමයං භවං පුරිසපුග්‌ගලො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සති. කාමං ඛො පන මාහු හෙතු, හොතු නෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං සච්‌චං වචනං; අථ ච පනායං භවං පුරිසපුග්‌ගලො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං පාසංසො – සීලවා පුරිසපුග්‌ගලො සම්‌මාදිට්‌ඨි හෙතුවාදො’ති. සචෙ ඛො අත්‌ථි හෙතු , එවං ඉමස්‌ස භොතො පුරිසපුග්‌ගලස්‌ස උභයත්‌ථ කටග්‌ගහො – යඤ්‌ච දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤූනං පාසංසො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සති. එවමස්‌සායං අපණ්‌ණකො ධම්‌මො සුසමත්‌තො සමාදින්‌නො, උභයංසං ඵරිත්‌වා තිට්‌ඨති, රිඤ්‌චති අකුසලං ඨානං.
103. ‘‘සන්‌ති, ගහපතයො, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘නත්‌ථි සබ්‌බසො ආරුප්‌පා’ති. තෙසංයෙව ඛො, ගහපතයො, සමණබ්‍රාහ්‌මණානං එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා උජුවිපච්‌චනීකවාදා. තෙ එවමාහංසු – ‘අත්‌ථි සබ්‌බසො ආරුප්‌පා’ති. තං කිං මඤ්‌ඤථ, ගහපතයො, නනුමෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස උජුවිපච්‌චනීකවාදා’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තත්‍ර , ගහපතයො, විඤ්‌ඤූ පුරිසො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – යෙ ඛො තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘නත්‌ථි සබ්‌බසො ආරුප්‌පා’ති, ඉදං මෙ අදිට්‌ඨං; යෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘අත්‌ථි සබ්‌බසො ආරුප්‌පා’ති, ඉදං මෙ අවිදිතං. අහඤ්‌චෙව [අහඤ්‌චෙ (?)] ඛො පන අජානන්‌තො අපස්‌සන්‌තො එකංසෙන ආදාය වොහරෙය්‍යං – ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති, න මෙතං අස්‌ස පතිරූපං. යෙ ඛො තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘නත්‌ථි සබ්‌බසො ආරුප්‌පා’ති, සචෙ තෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං සච්‌චං වචනං, ඨානමෙතං විජ්‌ජති – යෙ තෙ දෙවා රූපිනො මනොමයා, අපණ්‌ණකං මෙ තත්‍රූපපත්‌ති භවිස්‌සති. යෙ පන තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘අත්‌ථි සබ්‌බසො ආරුප්‌පා’ති, සචෙ තෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං සච්‌චං වචනං, ඨානමෙතං විජ්‌ජති – යෙ තෙ දෙවා අරූපිනො සඤ්‌ඤාමයා, අපණ්‌ණකං මෙ තත්‍රූපපත්‌ති භවිස්‌සති. දිස්‌සන්‌ති ඛො පන රූපාධිකරණං [රූපකාරණා (ක.)] දණ්‌ඩාදාන-සත්‌ථාදාන-කලහ-විග්‌ගහ-විවාද-තුවංතුවං-පෙසුඤ්‌ඤ-මුසාවාදා. ‘නත්‌ථි ඛො පනෙතං සබ්‌බසො අරූපෙ’’’ති. සො ඉති පටිසඞ්‌ඛාය රූපානංයෙව නිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති.
104. ‘‘සන්‌ති, ගහපතයො, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘නත්‌ථි සබ්‌බසො භවනිරොධො’ති. තෙසංයෙව ඛො, ගහපතයො, සමණබ්‍රාහ්‌මණානං එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා උජුවිපච්‌චනීකවාදා. තෙ එවමාහංසු – ‘අත්‌ථි සබ්‌බසො භවනිරොධො’ති. තං කිං මඤ්‌ඤථ, ගහපතයො, නනුමෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස උජුවිපච්‌චනීකවාදා’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තත්‍ර, ගහපතයො, විඤ්‌ඤූ පුරිසො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – යෙ ඛො තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘නත්‌ථි සබ්‌බසො භවනිරොධො’ති, ඉදං මෙ අදිට්‌ඨං; යෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘අත්‌ථි සබ්‌බසො භවනිරොධො’ති, ඉදං මෙ අවිදිතං. අහඤ්‌චෙව ඛො පන අජානන්‌තො අපස්‌සන්‌තො එකංසෙන ආදාය වොහරෙය්‍යං – ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති, න මෙතං අස්‌ස පතිරූපං. යෙ ඛො තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘නත්‌ථි සබ්‌බසො භවනිරොධො’ති, සචෙ තෙසං භවතංසමණබ්‍රාහ්‌මණානං සච්‌චං වචනං, ඨානමෙතං විජ්‌ජති – යෙ තෙ දෙවා අරූපිනො සඤ්‌ඤාමයා අපණ්‌ණකං මෙ තත්‍රූපපත්‌ති භවිස්‌සති. යෙ පන තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘අත්‌ථි සබ්‌බසො භවනිරොධො’ති, සචෙ තෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං සච්‌චං වචනං, ඨානමෙතං විජ්‌ජති – යං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ පරිනිබ්‌බායිස්‌සාමි . යෙ ඛො තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘නත්‌ථි සබ්‌බසො භවනිරොධො’ති, තෙසමයං දිට්‌ඨි සාරාගාය [සරාගාය (ස්‍යා. කං.)] සන්‌තිකෙ, සංයොගාය සන්‌තිකෙ, අභිනන්‌දනාය සන්‌තිකෙ, අජ්‌ඣොසානාය සන්‌තිකෙ, උපාදානාය සන්‌තිකෙ. යෙ පන තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘අත්‌ථි සබ්‌බසො භවනිරොධො’ති, තෙසමයං දිට්‌ඨි අසාරාගාය සන්‌තිකෙ, අසංයොගාය සන්‌තිකෙ, අනභිනන්‌දනාය සන්‌තිකෙ, අනජ්‌ඣොසානාය සන්‌තිකෙ, අනුපාදානාය සන්‌තිකෙ’’’ති. සො ඉති පටිසඞ්‌ඛාය භවානංයෙව නිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති.
105. ‘‘චත්‌තාරොමෙ, ගහපතයො, පුග්‌ගලා සන්‌තො සංවිජ්‌ජමානා ලොකස්‌මිං. කතමෙ චත්‌තාරො? ඉධ, ගහපතයො, එකච්‌චො පුග්‌ගලො අත්‌තන්‌තපො හොති අත්‌තපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො. ඉධ, ගහපතයො, එකච්‌චො පුග්‌ගලො පරන්‌තපො හොති පරපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො. ඉධ, ගහපතයො, එකච්‌චො පුග්‌ගලො අත්‌තන්‌තපො ච හොති අත්‌තපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො පරන්‌තපො ච පරපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො. ඉධ, ගහපතයො, එකච්‌චො පුග්‌ගලො නෙවත්‌තන්‌තපො හොති නාත්‌තපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො න පරන්‌තපො න පරපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො; සො අනත්‌තන්‌තපො අපරන්‌තපො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ නිච්‌ඡාතො නිබ්‌බුතො සීතීභූතො සුඛප්‌පටිසංවෙදී බ්‍රහ්‌මභූතෙන අත්‌තනා විහරති.
106. ‘‘කතමො ච, ගහපතයො, පුග්‌ගලො අත්‌තන්‌තපො අත්‌තපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො ? ඉධ, ගහපතයො, එකච්‌චො පුග්‌ගලො අචෙලකො හොති මුත්‌තාචාරො හත්‌ථාපලෙඛනො…පෙ.… [විත්‌ථාරො ම. නි. 2.6-7 කන්‌දරකසුත්‌තෙ] ඉති එවරූපං අනෙකවිහිතං කායස්‌ස ආතාපනපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො විහරති. අයං වුච්‌චති, ගහපතයො, පුග්‌ගලො අත්‌තන්‌තපො අත්‌තපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො.
‘‘කතමො ච, ගහපතයො, පුග්‌ගලො පරන්‌තපො පරපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො? ඉධ, ගහපතයො, එකච්‌චො පුග්‌ගලො ඔරබ්‌භිකො හොති සූකරිකො…පෙ.… යෙ වා පනඤ්‌ඤෙපි කෙචි කුරූරකම්‌මන්‌තා. අයං වුච්‌චති, ගහපතයො, පුග්‌ගලො පරන්‌තපො පරපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො.
‘‘කතමො ච, ගහපතයො, පුග්‌ගලො අත්‌තන්‌තපො ච අත්‌තපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො පරන්‌තපො ච පරපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො? ඉධ, ගහපතයො, එකච්‌චො පුග්‌ගලො රාජා වා හොති ඛත්‌තියො මුද්‌ධාවසිත්‌තො…පෙ.… තෙපි දණ්‌ඩතජ්‌ජිතා භයතජ්‌ජිතා අස්‌සුමුඛා රුදමානා පරිකම්‌මානි කරොන්‌ති. අයං වුච්‌චති, ගහපතයො, පුග්‌ගලො අත්‌තන්‌තපො ච අත්‌තපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො පරන්‌තපො ච පරපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො.
‘‘කතමො ච, ගහපතයො, පුග්‌ගලො නෙවත්‌තන්‌තපො නාත්‌තපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො න පරන්‌තපො න පරපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො; සො අනත්‌තන්‌තපො අපරන්‌තපො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ නිච්‌ඡාතො නිබ්‌බුතො සීතීභූතො සුඛප්‌පටිසංවෙදී බ්‍රහ්‌මභූතෙන අත්‌තනා විහරති? ඉධ, ගහපතයො, තථාගතො ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජති අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො…පෙ.… සො ඉමෙ පඤ්‌ච නීවරණෙ පහාය චෙතසො උපක්‌කිලෙසෙ පඤ්‌ඤාය දුබ්‌බලීකරණෙ විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා අජ්‌ඣත්‌තං සම්‌පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං…පෙ.… තතියං ඣානං… චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති.
‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති. සො අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො…පෙ.… ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ සත්‌තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති. සො දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ, සුගතෙ දුග්‌ගතෙ…පෙ.… යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාති. සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති. සො ‘ඉදං දුක්‌ඛ’න්‌ති යථාභූතං පජානාති…පෙ.… ‘අයං ආසවනිරොධගාමිනීපටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. තස්‌ස එවං ජානතො එවං පස්‌සතො කාමාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති, භවාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති, අවිජ්‌ජාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති. විමුත්‌තස්‌මිං විමුත්‌තමිති ඤාණං හොති. ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්‌මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායා’ති පජානාති. අයං වුච්‌චති, ගහපතයො, පුග්‌ගලො නෙවත්‌තන්‌තපො නාත්‌තපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො න පරන්‌තපො න පරපරිතාපනානුයොගමනුයුත්‌තො; සො අනත්‌තන්‌තපො අපරන්‌තපො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ නිච්‌ඡාතො නිබ්‌බුතො සීතීභූතො සුඛප්‌පටිසංවෙදී බ්‍රහ්‌මභූතෙන අත්‌තනා විහරතී’’ති.
එවං වුත්‌තෙ, සාලෙය්‍යකා බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා භගවන්‌තං එතදවොචුං – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම, අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම! සෙය්‍යථාපි, භො ගොතම, නික්‌කුජ්‌ජිතං වා උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍ය, පටිච්‌ඡන්‌නං වා විවරෙය්‍ය, මූළ්‌හස්‌ස වා මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍ය, අන්‌ධකාරෙ වා තෙලපජ්‌ජොතං ධාරෙය්‍ය ‘චක්‌ඛුමන්‌තො රූපානි දක්‌ඛන්‌තී’ති; එවමෙවං භොතා ගොතමෙන අනෙකපරියායෙන ධම්‌මො පකාසිතො. එතෙ මයං භවන්‌තං ගොතමං සරණං ගච්‌ඡාම ධම්‌මඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌ච. උපාසකෙ නො භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගතෙ’’ති.
අපණ්‌ණකසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං දසමං.
No comments:
Post a Comment