2. පඤ්‌චත්‌තයසුත්‌තං [පඤ්‌චායතනසුත්‌ත (ක.)]
21. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච – ‘‘සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා අපරන්‌තකප්‌පිකා අපරන්‌තානුදිට්‌ඨිනො අපරන්‌තං ආරබ්‌භ අනෙකවිහිතානි අධිවුත්‌තිපදානි [අධිමුත්‌තිපදානි (ස්‍යා. කං. ක.)] අභිවදන්‌ති. ‘සඤ්‌ඤී අත්‌තා හොති අරොගො පරං මරණා’ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති; ‘අසඤ්‌ඤී අත්‌තා හොති අරොගො පරං මරණා’ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති; ‘නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤී අත්‌තා හොති අරොගො පරං මරණා’ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති; සතො වා පන සත්‌තස්‌ස උච්‌ඡෙදං විනාසං විභවං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති [පඤ්‌ඤාපෙන්‌ති (සී. ස්‍යා. කං. පී.)], දිට්‌ඨධම්‌මනිබ්‌බානං වා පනෙකෙ අභිවදන්‌ති. ඉති සන්‌තං වා අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං [පරං මරණා. ඉති ඉමානි (ක.)] පරං මරණා, සතො වා පන සත්‌තස්‌ස උච්‌ඡෙදං විනාසං විභවං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති, දිට්‌ඨධම්‌මනිබ්‌බානං වා පනෙකෙ අභිවදන්‌ති. ඉති ඉමානි පඤ්‌ච [පරං මරණා. ඉති ඉමානි (ක.)] හුත්‌වා තීණි හොන්‌ති, තීණි හුත්‌වා පඤ්‌ච හොන්‌ති – අයමුද්‌දෙසො පඤ්‌චත්‌තයස්‌ස.
22. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, අරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිඤ්‌ච අරූපිඤ්‌ච වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, නෙවරූපිං නාරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, එකත්‌තසඤ්‌ඤිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, නානත්‌තසඤ්‌ඤිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, පරිත්‌තසඤ්‌ඤිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, අප්‌පමාණසඤ්‌ඤිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, එතං [එවං (ක.)]වා පනෙකෙසං[පනෙතෙසං (ස්‍යා. කං.)] උපාතිවත්‌තතං විඤ්‌ඤාණකසිණමෙකෙ අභිවදන්‌ති අප්‌පමාණං ආනෙඤ්‌ජං . තයිදං, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො අභිජානාති[පජානාති (සී. ස්‍යා. කං. පී.) අට්‌ඨකථා ඔලොකෙතබ්‌බා]. යෙ ඛො තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, අරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිඤ්‌ච අරූපිඤ්‌ච වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, නෙවරූපිං නාරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, එකත්‌තසඤ්‌ඤිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, නානත්‌තසඤ්‌ඤිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, පරිත්‌තසඤ්‌ඤිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, අප්‌පමාණසඤ්‌ඤිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා [මරණාති (ක.)], යා වා පනෙතාසං සඤ්‌ඤානං පරිසුද්‌ධා පරමා අග්‌ගා අනුත්‌තරියා අක්‌ඛායති – යදි රූපසඤ්‌ඤානං යදි අරූපසඤ්‌ඤානං යදි එකත්‌තසඤ්‌ඤානං යදි නානත්‌තසඤ්‌ඤානං. ‘නත්‌ථි කිඤ්‌චී’ති ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනමෙකෙ අභිවදන්‌ති අප්‌පමාණං ආනෙඤ්‌ජං. ‘තයිදං සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං අත්‌ථි ඛො පන සඞ්‌ඛාරානං නිරොධො අත්‌ථෙත’න්‌ති – ඉති විදිත්‌වා තස්‌ස නිස්‌සරණදස්‌සාවී තථාගතො තදුපාතිවත්‌තො.
23. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, අරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිඤ්‌ච අරූපිඤ්‌ච වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, නෙවරූපිං නාරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා තෙසමෙතෙ පටික්‌කොසන්‌ති. තං කිස්‌ස හෙතු? සඤ්‌ඤා රොගො සඤ්‌ඤා ගණ්‌ඩො සඤ්‌ඤා සල්‌ලං, එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං – ‘අසඤ්‌ඤ’න්‌ති. තයිදං, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො අභිජානාති යෙ ඛො තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිං වා තෙ භොන්‌තොසමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, අරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිඤ්‌ච අරූපිඤ්‌ච වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, නෙවරූපිං නාරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා. යො හි කොචි, භික්‌ඛවෙ, සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා එවං වදෙය්‍ය – ‘අහමඤ්‌ඤත්‍ර රූපා, අඤ්‌ඤත්‍ර වෙදනාය, අඤ්‌ඤත්‍ර සඤ්‌ඤාය, අඤ්‌ඤත්‍ර සඞ්‌ඛාරෙහි, විඤ්‌ඤාණස්‌ස [අඤ්‌ඤත්‍ර විඤ්‌ඤාණා (ස්‍යා. කං.), අඤ්‌ඤත්‍ර විඤ්‌ඤාණෙන (ක.)] ආගතිං වා ගතිං වා චුතිං වා උපපත්‌තිං වා වුද්‌ධිං වා විරූළ්‌හිං වා වෙපුල්‌ලං වා පඤ්‌ඤපෙස්‌සාමී’ති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. ‘තයිදං සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං අත්‌ථි ඛො පන සඞ්‌ඛාරානංනිරොධො අත්‌ථෙත’න්‌ති – ඉති විදිත්‌වා තස්‌ස නිස්‌සරණදස්‌සාවී තථාගතො තදුපාතිවත්‌තො.
24. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, අරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිඤ්‌ච අරූපිඤ්‌ච වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, නෙවරූපිං නාරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා තෙසමෙතෙ පටික්‌කොසන්‌ති, යෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා තෙසමෙතෙ පටික්‌කොසන්‌ති. තං කිස්‌ස හෙතු? සඤ්‌ඤා රොගො සඤ්‌ඤා ගණ්‌ඩො සඤ්‌ඤා සල්‌ලං, අසඤ්‌ඤා සම්‌මොහො, එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං – ‘නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤ’න්‌ති.[නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤාති (ස්‍යා. කං. පී. ක.) එතන්‌තිපදං මනසිකාතබ්‌බං] තයිදං, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො අභිජානාති. යෙ ඛො තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, අරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, රූපිඤ්‌ච අරූපිඤ්‌ච වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා, නෙවරූපිං නාරූපිං වා තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා. යෙ හි කෙචි, භික්‌ඛවෙ, සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා [සමණබ්‍රාහ්‌මණා (සී. පී.)] දිට්‌ඨසුතමුතවිඤ්‌ඤාතබ්‌බසඞ්‌ඛාරමත්‌තෙන එතස්‌ස ආයතනස්‌ස උපසම්‌පදං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති, බ්‍යසනඤ්‌හෙතං, භික්‌ඛවෙ, අක්‌ඛායති[ආයතනමක්‌ඛායති (ක.)] එතස්‌ස ආයතනස්‌ස උපසම්‌පදාය . න හෙතං, භික්‌ඛවෙ, ආයතනං සඞ්‌ඛාරසමාපත්‌තිපත්‌තබ්‌බමක්‌ඛායති; සඞ්‌ඛාරාවසෙසසමාපත්‌තිපත්‌තබ්‌බමෙතං, භික්‌ඛවෙ, ආයතනමක්‌ඛායති. ‘තයිදං සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං අත්‌ථි ඛො පන සඞ්‌ඛාරානං නිරොධො අත්‌ථෙත’න්‌ති – ඉති විදිත්‌වා තස්‌ස නිස්‌සරණදස්‌සාවී තථාගතො තදුපාතිවත්‌තො.
25. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සතො සත්‌තස්‌ස උච්‌ඡෙදං විනාසං විභවං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති , තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා තෙසමෙතෙ පටික්‌කොසන්‌ති, යෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා තෙසමෙතෙ පටික්‌කොසන්‌ති, යෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤිං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති අරොගං පරං මරණා තෙසමෙතෙ පටික්‌කොසන්‌ති. තං කිස්‌ස හෙතු? සබ්‌බෙපිමෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා උද්‌ධං සරං [උද්‌ධංසරා (සී. පී.), උද්‌ධං පරාමසන්‌ති (ස්‍යා. කං.)] ආසත්‌තිංයෙව අභිවදන්‌ති – ‘ඉති පෙච්‌ච භවිස්‌සාම, ඉති පෙච්‌ච භවිස්‌සාමා’ති. සෙය්‍යථාපි නාම වාණිජස්‌ස වාණිජ්‌ජාය ගච්‌ඡතො එවං හොති – ‘ඉතො මෙ ඉදං භවිස්‌සති, ඉමිනා ඉදං ලච්‌ඡාමී’ති, එවමෙවිමෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා වාණිජූපමා මඤ්‌ඤෙ පටිභන්‌ති – ‘ඉති පෙච්‌ච භවිස්‌සාම, ඉති පෙච්‌ච භවිස්‌සාමා’ති. තයිදං, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො අභිජානාති. යෙ ඛො තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සතො සත්‌තස්‌ස උච්‌ඡෙදං විනාසං විභවං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති තෙ සක්‌කායභයා සක්‌කායපරිජෙගුච්‌ඡා සක්‌කායඤ්‌ඤෙව අනුපරිධාවන්‌ති අනුපරිවත්‌තන්‌ති. සෙය්‍යථාපි නාම සා ගද්‌දුලබද්‌ධො දළ්‌හෙ ථම්‌භෙ වා ඛිලෙ [ඛීලෙ (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] වා උපනිබද්‌ධො , තමෙව ථම්‌භං වා ඛිලං වා අනුපරිධාවති අනුපරිවත්‌තති ; එවමෙවිමෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා සක්‌කායභයා සක්‌කායපරිජෙගුච්‌ඡා සක්‌කායඤ්‌ඤෙව අනුපරිධාවන්‌ති අනුපරිවත්‌තන්‌ති. ‘තයිදං සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං අත්‌ථි ඛො පන සඞ්‌ඛාරානං නිරොධො අත්‌ථෙත’න්‌ති – ඉති විදිත්‌වා තස්‌ස නිස්‌සරණදස්‌සාවී තථාගතො තදුපාතිවත්‌තො.
26. ‘‘යෙ හි කෙචි, භික්‌ඛවෙ, සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා අපරන්‌තකප්‌පිකා අපරන්‌තානුදිට්‌ඨිනො අපරන්‌තං ආරබ්‌භ අනෙකවිහිතානි අධිවුත්‌තිපදානි අභිවදන්‌ති, සබ්‌බෙ තෙ ඉමානෙව පඤ්‌චායතනානි අභිවදන්‌ති එතෙසං වා අඤ්‌ඤතරං.
27. ‘‘සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා පුබ්‌බන්‌තකප්‌පිකා පුබ්‌බන්‌තානුදිට්‌ඨිනො පුබ්‌බන්‌තං ආරබ්‌භ අනෙකවිහිතානි අධිවුත්‌තිපදානි අභිවදන්‌ති. ‘සස්‌සතො අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘අසස්‌සතො අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘සස්‌සතො ච අසස්‌සතො ච අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘නෙවසස්‌සතො නාසස්‌සතො අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘අන්‌තවා අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘අනන්‌තවා අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘අන්‌තවා ච අනන්‌තවා ච අත්‌තාච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘නෙවන්‌තවා නානන්‌තවා අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘එකත්‌තසඤ්‌ඤී අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘නානත්‌තසඤ්‌ඤී අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘පරිත්‌තසඤ්‌ඤී අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘අප්‌පමාණසඤ්‌ඤී අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘එකන්‌තසුඛී අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘එකන්‌තදුක්‌ඛී අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘සුඛදුක්‌ඛී අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති, ‘අදුක්‌ඛමසුඛී අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – ඉත්‌ථෙකෙ අභිවදන්‌ති.
28. ‘‘තත්‍ර , භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘සස්‌සතො අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති , තෙසං වත අඤ්‌ඤත්‍රෙව සද්‌ධාය අඤ්‌ඤත්‍ර රුචියා අඤ්‌ඤත්‍ර අනුස්‌සවා අඤ්‌ඤත්‍ර ආකාරපරිවිතක්‌කා අඤ්‌ඤත්‍ර දිට්‌ඨිනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌තියා පච්‌චත්‌තංයෙව ඤාණං භවිස්‌සති පරිසුද්‌ධං පරියොදාතන්‌ති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. පච්‌චත්‌තං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, ඤාණෙ අසති පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ යදපි [යදිපි (ක.)]තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා තත්‌ථ ඤාණභාගමත්‌තමෙව පරියොදපෙන්‌ති තදපි තෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං උපාදානමක්‌ඛායති. ‘තයිදං සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං අත්‌ථි ඛො පන සඞ්‌ඛාරානං නිරොධො අත්‌ථෙත’න්‌ති – ඉති විදිත්‌වා තස්‌ස නිස්‌සරණදස්‌සාවී තථාගතො තදුපාතිවත්‌තො.
29. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘අසස්‌සතො අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති…පෙ.… [යථා සස්‌සතවාරෙ, තථා විත්‌ථාරෙතබ්‌බං] සස්‌සතො ච අසස්‌සතො ච අත්‌තා ච ලොකො ච… නෙවසස්‌සතො නාසස්‌සතො අත්‌තා ච ලොකො ච… අන්‌තවා අත්‌තා ච ලොකො ච… අනන්‌තවා අත්‌තා ච ලොකො ච… අන්‌තවා ච අනන්‌තවා ච අත්‌තා ච ලොකො ච… නෙවන්‌තවා නානන්‌තවා අත්‌තා ච ලොකො ච… එකත්‌තසඤ්‌ඤී අත්‌තා ච ලොකො ච… නානත්‌තසඤ්‌ඤී අත්‌තා ච ලොකො ච… පරිත්‌තසඤ්‌ඤී අත්‌තා ච ලොකො ච… අප්‌පමාණසඤ්‌ඤී අත්‌තා ච ලොකො ච… එකන්‌තසුඛී අත්‌තා ච ලොකො ච… එකන්‌තදුක්‌ඛී අත්‌තා ච ලොකො ච… සුඛදුක්‌ඛී අත්‌තා ච ලොකො ච… අදුක්‌ඛමසුඛී අත්‌තා ච ලොකො ච, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති, තෙසං වත අඤ්‌ඤත්‍රෙව සද්‌ධාය අඤ්‌ඤත්‍ර රුචියා අඤ්‌ඤත්‍ර අනුස්‌සවා අඤ්‌ඤත්‍ර ආකාරපරිවිතක්‌කා අඤ්‌ඤත්‍ර දිට්‌ඨිනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌තියා පච්‌චත්‌තංයෙව ඤාණං භවිස්‌සති පරිසුද්‌ධං පරියොදාතන්‌ති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. පච්‌චත්‌තං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, ඤාණෙ අසති පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ යදපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා තත්‌ථ ඤාණභාගමත්‌තමෙව පරියොදපෙන්‌ති තදපි තෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං උපාදානමක්‌ඛායති. ‘තයිදං සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං අත්‌ථි ඛො පන සඞ්‌ඛාරානං නිරොධො අත්‌ථෙත’න්‌ති – ඉති විදිත්‌වා තස්‌ස නිස්‌සරණදස්‌සාවී තථාගතො තදුපාතිවත්‌තො.
30. ‘‘ඉධ , භික්‌ඛවෙ, එකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා පුබ්‌බන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, අපරන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, සබ්‌බසො කාමසංයොජනානං අනධිට්‌ඨානා, පවිවෙකං පීතිං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති – ‘එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං පවිවෙකං පීතිං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමී’ති. තස්‌ස සා පවිවෙකා පීති නිරුජ්‌ඣති. පවිවෙකාය පීතියා නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති දොමනස්‌සං, දොමනස්‌සස්‌ස නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති පවිවෙකා පීති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, යං ඡායා ජහති තං ආතපො ඵරති, යං ආතපො ජහති තං ඡායා ඵරති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, පවිවෙකාය පීතියා නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති දොමනස්‌සං, දොමනස්‌සස්‌ස නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති පවිවෙකා පීති. තයිදං, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො අභිජානාති. අයං ඛො භවං සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා පුබ්‌බන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා , අපරන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, සබ්‌බසො කාමසංයොජනානං අනධිට්‌ඨානා, පවිවෙකං පීතිං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති – ‘එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං පවිවෙකං පීතිං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමී’ති. තස්‌ස සා පවිවෙකා පීති නිරුජ්‌ඣති. පවිවෙකාය පීතියා නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති දොමනස්‌සං, දොමනස්‌සස්‌ස නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති පවිවෙකා පීති. ‘තයිදං සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං අත්‌ථි ඛො පන සඞ්‌ඛාරානං නිරොධො අත්‌ථෙත’න්‌ති – ඉති විදිත්‌වා තස්‌ස නිස්‌සරණදස්‌සාවී තථාගතො තදුපාතිවත්‌තො.
31. ‘‘ඉධ පන, භික්‌ඛවෙ, එකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා පුබ්‌බන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, අපරන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, සබ්‌බසො කාමසංයොජනානං අනධිට්‌ඨානා, පවිවෙකාය පීතියා සමතික්‌කමා නිරාමිසං සුඛං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති – ‘එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං නිරාමිසං සුඛං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමී’ති. තස්‌ස තං නිරාමිසං සුඛං නිරුජ්‌ඣති. නිරාමිසස්‌ස සුඛස්‌ස නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති පවිවෙකා පීති, පවිවෙකාය පීතියා නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති නිරාමිසං සුඛං . සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, යං ඡායා ජහති තං ආතපො ඵරති, යං ආතපො ජහති තං ඡායා ඵරති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, නිරාමිසස්‌ස සුඛස්‌ස නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති පවිවෙකා පීති, පවිවෙකාය පීතියා නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති නිරාමිසං සුඛං. තයිදං, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො අභිජානාති. අයං ඛො භවං සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා පුබ්‌බන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, අපරන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, සබ්‌බසො කාමසංයොජනානං අනධිට්‌ඨානා , පවිවෙකාය පීතියා සමතික්‌කමා, නිරාමිසං සුඛං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති – ‘එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං නිරාමිසං සුඛං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමී’ති. තස්‌ස තං නිරාමිසං සුඛං නිරුජ්‌ඣති. නිරාමිසස්‌ස සුඛස්‌ස නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති පවිවෙකා පීති, පවිවෙකාය පීතියා නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති නිරාමිසං සුඛං. ‘තයිදං සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං අත්‌ථි ඛො පන සඞ්‌ඛාරානං නිරොධො අත්‌ථෙත’න්‌ති – ඉති විදිත්‌වා තස්‌ස නිස්‌සරණදස්‌සාවී තථාගතො තදුපාතිවත්‌තො.
32. ‘‘ඉධ පන, භික්‌ඛවෙ, එකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා පුබ්‌බන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, අපරන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, සබ්‌බසො කාමසංයොජනානං අනධිට්‌ඨානා, පවිවෙකාය පීතියා සමතික්‌කමා, නිරාමිසස්‌ස සුඛස්‌ස සමතික්‌කමා, අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති – ‘එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමී’ති. තස්‌ස සා අදුක්‌ඛමසුඛා වෙදනා නිරුජ්‌ඣති. අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති නිරාමිසං සුඛං, නිරාමිසස්‌ස සුඛස්‌ස නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති අදුක්‌ඛමසුඛා වෙදනා. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, යං ඡායා ජහති තං ආතපො ඵරති, යං ආතපො ජහති තං ඡායා ඵරති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති නිරාමිසං සුඛං, නිරාමිසස්‌ස සුඛස්‌ස නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති අදුක්‌ඛමසුඛා වෙදනා. තයිදං, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො අභිජානාති. අයං ඛො භවං සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා පුබ්‌බන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා , අපරන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, සබ්‌බසො කාමසංයොජනානං අනධිට්‌ඨානා, පවිවෙකාය පීතියා සමතික්‌කමා, නිරාමිසස්‌ස සුඛස්‌ස සමතික්‌කමා, අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති – ‘එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමී’ති. තස්‌ස සා අදුක්‌ඛමසුඛා වෙදනා නිරුජ්‌ඣති. අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති නිරාමිසං සුඛං, නිරාමිසස්‌ස සුඛස්‌ස නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති අදුක්‌ඛමසුඛා වෙදනා. ‘තයිදං සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං අත්‌ථි ඛො පන සඞ්‌ඛාරානං නිරොධො අත්‌ථෙත’න්‌ති – ඉති විදිත්‌වා තස්‌ස නිස්‌සරණදස්‌සාවී තථාගතො තදුපාතිවත්‌තො.
33. ‘‘ඉධ පන, භික්‌ඛවෙ, එකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා පුබ්‌බන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, අපරන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, සබ්‌බසො කාමසංයොජනානං අනධිට්‌ඨානා, පවිවෙකාය පීතියා සමතික්‌කමා, නිරාමිසස්‌ස සුඛස්‌ස සමතික්‌කමා, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සමතික්‌කමා – ‘සන්‌තොහමස්‌මි, නිබ්‌බුතොහමස්‌මි, අනුපාදානොහමස්‌මී’ති සමනුපස්‌සති. තයිදං, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො අභිජානාති. අයං ඛො භවං සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා පුබ්‌බන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, අපරන්‌තානුදිට්‌ඨීනඤ්‌ච පටිනිස්‌සග්‌ගා, සබ්‌බසො කාමසංයොජනානං අනධිට්‌ඨානා, පවිවෙකාය පීතියා සමතික්‌කමා, නිරාමිසස්‌ස සුඛස්‌ස සමතික්‌කමා, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සමතික්‌කමා – ‘සන්‌තොහමස්‌මි, නිබ්‌බුතොහමස්‌මි, අනුපාදානොහමස්‌මී’ති සමනුපස්‌සති; අද්‌ධා අයමායස්‌මා නිබ්‌බානසප්‌පායංයෙව පටිපදං අභිවදති. අථ ච පනායං භවං සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා පුබ්‌බන්‌තානුදිට්‌ඨිං වා උපාදියමානො උපාදියති, අපරන්‌තානුදිට්‌ඨිං වා උපාදියමානො උපාදියති, කාමසංයොජනං වා උපාදියමානො උපාදියති, පවිවෙකං වා පීතිං උපාදියමානො උපාදියති, නිරාමිසං වා සුඛං උපාදියමානො උපාදියති, අදුක්‌ඛමසුඛං වා වෙදනං උපාදියමානො උපාදියති. යඤ්‌ච ඛො අයමායස්‌මා – ‘සන්‌තොහමස්‌මි, නිබ්‌බුතොහමස්‌මි, අනුපාදානොහමස්‌මී’ති සමනුපස්‌සති තදපි ඉමස්‌ස භොතො සමණස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස උපාදානමක්‌ඛායති. ‘තයිදං සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං අත්‌ථි ඛො පන සඞ්‌ඛාරානං නිරොධො අත්‌ථෙත’න්‌ති – ඉති විදිත්‌වා තස්‌ස නිස්‌සරණදස්‌සාවී තථාගතො තදුපාතිවත්‌තො.
‘‘ඉදං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, තථාගතෙන අනුත්‌තරං සන්‌තිවරපදං අභිසම්‌බුද්‌ධං යදිදං – ඡන්‌නං ඵස්‌සායතනානං සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච අස්‌සාදඤ්‌ච ආදීනවඤ්‌ච නිස්‌සරණඤ්‌ච යථාභූතං විදිත්‌වා [අනුපාදාවිමොක්‌ඛො. තයිදං භික්‌ඛවෙ තථාගතෙන අනුත්‌තරං සන්‌තිවරපදං අභිසම්‌බුද්‌ධං, යදිදං ඡන්‌නං ඵස්‌සායතනානං සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච අස්‌සාදඤ්‌ච ආදීනවඤ්‌ච නිස්‌සරණඤ්‌ච යථාභූතං විදිත්‌වා අනුපාදාවිමොක්‌ඛොති (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] අනුපාදාවිමොක්‌ඛො’’ති[අනුපාදාවිමොක්‌ඛො. තයිදං භික්‌ඛවෙ තථාගතෙන අනුත්‌තරං සන්‌තිවරපදං අභිසම්‌බුද්‌ධං, යදිදං ඡන්‌නං ඵස්‌සායතනං සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච අස්‌සාදඤ්‌ච අදීනවඤ්‌ච නිස්‌සරණඤ්‌ච යථාභූතං විදිත්‌වා අනුපාදාවිමොක්‌ඛොති (සී. ස්‍යා. කං. පී.)].
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
පඤ්‌චත්‌තයසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං දුතියං.
No comments:
Post a Comment