1. බ්‍රහ්‌මායුසුත්‌තං
383. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා විදෙහෙසු චාරිකං චරති මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං පඤ්‌චමත්‌තෙහි භික්‌ඛුසතෙහි. තෙන ඛො පන සමයෙන බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො මිථිලායං පටිවසති ජිණ්‌ණො වුඩ්‌ඪො මහල්‌ලකො අද්‌ධගතො වයොඅනුප්‌පත්‌තො, වීසවස්‌සසතිකො ජාතියා, තිණ්‌ණං වෙදානං [බෙදානං (ක.)] පාරගූ සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං, පදකො, වෙය්‍යාකරණො, ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනවයො. අස්‌සොසි ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො – ‘‘සමණො ඛලු භො, ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො විදෙහෙසු චාරිකං චරති මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං පඤ්‌චමත්‌තෙහි භික්‌ඛුසතෙහි. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවාති. සො ඉමං ලොකං සදෙවකං සමාරකං සබ්‍රහ්‌මකං සස්‌සමණබ්‍රාහ්‌මණිං පජං සදෙවමනුස්‌සං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙති. සො ධම්‌මං දෙසෙති ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං, කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙති. සාධු ඛො පන තථාරූපානං අරහතං දස්‌සනං හොතී’’’ති.
384. තෙන ඛො පන සමයෙන බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස උත්‌තරො නාම මාණවො අන්‌තෙවාසී හොති තිණ්‌ණං වෙදානං පාරගූ සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං, පදකො, වෙය්‍යාකරණො, ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනවයො. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො උත්‌තරං මාණවං ආමන්‌තෙසි – ‘‘අයං, තාත උත්‌තර, සමණො ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො විදෙහෙසු චාරිකං චරති මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං පඤ්‌චමත්‌තෙහි භික්‌ඛුසතෙහි. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො…පෙ.… සාධු ඛො පන තථාරූපානං අරහතං දස්‌සනං හොතී’ති. එහි ත්‌වං, තාත උත්‌තර, යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා සමණං ගොතමං ජානාහි යදි වා තං භවන්‌තං ගොතමං තථා සන්‌තංයෙව සද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො, යදි වා නො තථා; යදි වා සො භවං ගොතමො තාදිසො, යදි වා න තාදිසො. තථා මයං තං භවන්‌තං ගොතමං වෙදිස්‌සාමා’’ති. ‘‘යථා කථං පනාහං, භො, තං භවන්‌තං ගොතමං ජානිස්‌සාමි යදි වා තං භවන්‌තං ගොතමං තථා සන්‌තංයෙව සද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො, යදි වා නො තථා; යදි වා සො භවං ගොතමො තාදිසො, යදි වා න තාදිසො’’ති. ‘‘ආගතානි ඛො, තාත උත්‌තර, අම්‌හාකං මන්‌තෙසු ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි, යෙහි සමන්‌නාගතස්‌ස මහාපුරිසස්‌ස ද්‌වෙයෙව ගතියො භවන්‌ති අනඤ්‌ඤා . සචෙ අගාරං අජ්‌ඣාවසති, රාජා හොති චක්‌කවත්‌තී ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා චාතුරන්‌තො විජිතාවී ජනපදත්‌ථාවරියප්‌පත්‌තො සත්‌තරතනසමන්‌නාගතො. තස්‌සිමානි සත්‌ත රතනානි භවන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – චක්‌කරතනං, හත්‌ථිරතනං, අස්‌සරතනං, මණිරතනං, ඉත්‌ථිරතනං, ගහපතිරතනං, පරිණායකරතනමෙව සත්‌තමං. පරොසහස්‌සං ඛො පනස්‌ස පුත්‌තා භවන්‌ති සූරා වීරඞ්‌ගරූපා පරසෙනප්‌පමද්‌දනා. සො ඉමං පථවිං සාගරපරියන්‌තං අදණ්‌ඩෙන අසත්‌ථෙන ධම්‌මෙන [ධම්‌මෙන සමෙන (ක.)] අභිවිජිය අජ්‌ඣාවසති. සචෙ ඛො පන අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජති, අරහං හොති සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො ලොකෙ විවට්‌ටච්‌ඡදො. අහං ඛො පන, තාත උත්‌තර, මන්‌තානං දාතා; ත්‌වං මන්‌තානං පටිග්‌ගහෙතා’’ති.
385. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො උත්‌තරො මාණවො බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා උට්‌ඨායාසනා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා විදෙහෙසු යෙන භගවා තෙන චාරිකං පක්‌කාමි. අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො උත්‌තරො මාණවො භගවතො කායෙ ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි සමන්‌නෙසි. අද්‌දසාඛො උත්‌තරො මාණවො භගවතො කායෙ ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි, යෙභුය්‍යෙන ථපෙත්‌වා ද්‌වෙ. ද්‌වීසු මහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු කඞ්‌ඛති විචිකිච්‌ඡති නාධිමුච්‌චති න සම්‌පසීදති – කොසොහිතෙ ච වත්‌ථගුය්‌හෙ, පහූතජිව්‌හතාය ච. අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘පස්‌සති ඛො මෙ අයං උත්‌තරො මාණවො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි , යෙභුය්‍යෙන ථපෙත්‌වා ද්‌වෙ. ද්‌වීසු මහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු කඞ්‌ඛති විචිකිච්‌ඡති නාධිමුච්‌චති න සම්‌පසීදති – කොසොහිතෙ ච වත්‌ථගුය්‌හෙ, පහූතජිව්‌හතාය චා’’ති. අථ ඛො භගවා තථාරූපං ඉද්‌ධාභිසඞ්‌ඛාරං අභිසඞ්‌ඛාසි යථා අද්‌දස උත්‌තරො මාණවො භගවතො කොසොහිතං වත්‌ථගුය්‌හං. අථ ඛො භගවා ජිව්‌හං නින්‌නාමෙත්‌වා උභොපි කණ්‌ණසොතානි අනුමසි පටිමසි [පරිමසි (සී. ක.)]; උභොපි නාසිකසොතානි [නාසිකාසොතානි (සී.)] අනුමසි පටිමසි; කෙවලම්‌පි නලාටමණ්‌ඩලං ජිව්‌හාය ඡාදෙසි. අථ ඛො උත්‌තරස්‌ස මාණවස්‌ස එතදහොසි – ‘‘සමන්‌නාගතො ඛො සමණො ගොතමො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණෙහි. යංනූනාහං සමණං ගොතමං අනුබන්‌ධෙය්‍යං, ඉරියාපථමස්‌ස පස්‌සෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො උත්‌තරො මාණවො සත්‌තමාසානි භගවන්‌තං අනුබන්‌ධි ඡායාව අනපායිනී [අනුපායිනී (ස්‍යා. කං. ක.)].
386. අථ ඛො උත්‌තරො මාණවො සත්‌තන්‌නං මාසානං අච්‌චයෙන විදෙහෙසු යෙන මිථිලා තෙන චාරිකං පක්‌කාමි. අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො යෙන මිථිලා යෙන බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො උත්‌තරං මාණවං බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො එතදවොච – ‘‘කච්‌චි, තාත උත්‌තර, තං භවන්‌තං ගොතමං තථා සන්‌තංයෙව සද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො , නො අඤ්‌ඤථා? කච්‌චි පන සො භවං ගොතමො තාදිසො, නො අඤ්‌ඤාදිසො’’ති? ‘‘තථා සන්‌තංයෙව, භො, තං භවන්‌තං ගොතමං සද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො, නො අඤ්‌ඤථා; තාදිසොව [තාදිසොව භො (සී. පී.), තාදිසො ච ඛො (ස්‍යා. කං. ක.)] සො භවං ගොතමො, නො අඤ්‌ඤාදිසො. සමන්‌නාගතො ච [සමන්‌නාගතො ච භො (සබ්‌බත්‌ථ)] සො භවං ගොතමො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණෙහි.
‘‘සුප්‌පතිට්‌ඨිතපාදො ඛො පන භවං ගොතමො; ඉදම්‌පි තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස මහාපුරිසස්‌ස මහාපුරිසලක්‌ඛණං භවති.
‘‘හෙට්‌ඨා ඛො පන තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස පාදතලෙසු චක්‌කානි ජාතානි සහස්‌සාරානි සනෙමිකානි සනාභිකානි සබ්‌බාකාරපරිපූරානි…
‘‘ආයතපණ්‌හි ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘දීඝඞ්‌ගුලි ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘මුදුතලුනහත්‌ථපාදො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘ජාලහත්‌ථපාදො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘උස්‌සඞ්‌ඛපාදො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘එණිජඞ්‌ඝො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘ඨිතකො ඛො පන සො භවං ගොතමො අනොනමන්‌තො උභොහි පාණිතලෙහි ජණ්‌ණුකානි පරිමසති පරිමජ්‌ජති…
‘‘කොසොහිතවත්‌ථගුය්‌හො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘සුවණ්‌ණවණ්‌ණො ඛො පන සො භවං ගොතමො කඤ්‌චනසන්‌නිභත්‌තචො…
‘‘සුඛුමච්‌ඡවි ඛො පන සො භවං ගොතමො. සුඛුමත්‌තා ඡවියා රජොජල්‌ලං කායෙ න උපලිම්‌පති…
‘‘එකෙකලොමො ඛො පන සො භවං ගොතමො; එකෙකානි ලොමානි ලොමකූපෙසු ජාතානි…
‘‘උද්‌ධග්‌ගලොමො ඛො පන සො භවං ගොතමො; උද්‌ධග්‌ගානි ලොමානි ජාතානි නීලානි අඤ්‌ජනවණ්‌ණානි කුණ්‌ඩලාවට්‌ටානි දක්‌ඛිණාවට්‌ටකජාතානි…
‘‘බ්‍රහ්‌මුජුගත්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘සත්‌තුස්‌සදො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘සීහපුබ්‌බද්‌ධකායො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘චිතන්‌තරංසො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘නිග්‍රොධපරිමණ්‌ඩලො ඛො පන සො භවං ගොතමො; යාවතක්‌වස්‌ස කායො තාවතක්‌වස්‌ස බ්‍යාමො, යාවතක්‌වස්‌ස බ්‍යාමො තාවතක්‌වස්‌ස කායො…
‘‘සමවට්‌ටක්‌ඛන්‌ධො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘රසග්‌ගසග්‌ගී ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘චත්‌තාලීසදන්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘සමදන්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘අවිරළදන්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘සුසුක්‌කදාඨො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘පහූතජිව්‌හො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘බ්‍රහ්‌මස්‌සරො ඛො පන සො භවං ගොතමො කරවිකභාණී…
‘‘අභිනීලනෙත්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො…
‘‘උණ්‌ණා ඛො පනස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස භමුකන්‌තරෙ ජාතා ඔදාතා මුදුතූලසන්‌නිභා…
‘‘උණ්‌හීසසීසො ඛො පන සො භවං ගොතමො; ඉදම්‌පි තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස මහාපුරිසස්‌ස මහාපුරිසලක්‌ඛණං භවති.
‘‘ඉමෙහි ඛො, භො, සො භවං ගොතමො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණෙහි සමන්‌නාගතො.
387. ‘‘ගච්‌ඡන්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො දක්‌ඛිණෙනෙව පාදෙන පඨමං පක්‌කමති. සො නාතිදූරෙ පාදං උද්‌ධරති, නාච්‌චාසන්‌නෙ පාදං නික්‌ඛිපති; සො නාතිසීඝං ගච්‌ඡති, නාතිසණිකං ගච්‌ඡති; න ච අද්‌දුවෙන අද්‌දුවං සඞ්‌ඝට්‌ටෙන්‌තො ගච්‌ඡති, න ච ගොප්‌ඵකෙන ගොප්‌ඵකං සඞ්‌ඝට්‌ටෙන්‌තො ගච්‌ඡති. සො ගච්‌ඡන්‌තො න සත්‌ථිං උන්‌නාමෙති, න සත්‌ථිං ඔනාමෙති; න සත්‌ථිං සන්‌නාමෙති, න සත්‌ථිං විනාමෙති. ගච්‌ඡතො ඛො පන තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස අධරකායොව[අඩ්‌ඪකායොව (ක.), ආරද්‌ධකායොව (ස්‍යා. කං.)] ඉඤ්‌ජති, න ච කායබලෙන ගච්‌ඡති. අපලොකෙන්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො සබ්‌බකායෙනෙව අපලොකෙති; සො න උද්‌ධං උල්‌ලොකෙති, න අධො ඔලොකෙති; න ච විපෙක්‌ඛමානො ගච්‌ඡති, යුගමත්‌තඤ්‌ච පෙක්‌ඛති; තතො චස්‌ස උත්‌තරි අනාවටං ඤාණදස්‌සනං භවති. සො අන්‌තරඝරං පවිසන්‌තො න කායං උන්‌නාමෙති , න කායං ඔනාමෙති; න කායං සන්‌නාමෙති, න කායං විනාමෙති. සො නාතිදූරෙ නාච්‌චාසන්‌නෙ ආසනස්‌ස පරිවත්‌තති, න ච පාණිනා ආලම්‌බිත්‌වා ආසනෙ නිසීදති, න ච ආසනස්‌මිං කායං පක්‌ඛිපති. සො අන්‌තරඝරෙ නිසින්‌නො සමානො න හත්‌ථකුක්‌කුච්‌චං ආපජ්‌ජති, න පාදකුක්‌කුච්‌චං ආපජ්‌ජති; න අද්‌දුවෙන අද්‌දුවං ආරොපෙත්‌වා නිසීදති; න ච ගොප්‌ඵකෙන ගොප්‌ඵකං ආරොපෙත්‌වා නිසීදති; න ච පාණිනා හනුකං උපදහිත්‌වා [උපාදියිත්‌වා (සී. පී.)] නිසීදති. සො අන්‌තරඝරෙ නිසින්‌නො සමානො න ඡම්‌භති න කම්‌පති න වෙධති න පරිතස්‌සති. සො අඡම්‌භී අකම්‌පී අවෙධී අපරිතස්‌සී විගතලොමහංසො. විවෙකවත්‌තො ච සො භවං ගොතමො අන්‌තරඝරෙ නිසින්‌නො හොති. සො පත්‌තොදකං පටිග්‌ගණ්‌හන්‌තො න පත්‌තං උන්‌නාමෙති, න පත්‌තං ඔනාමෙති; න පත්‌තං සන්‌නාමෙති, න පත්‌තං විනාමෙති. සො පත්‌තොදකං පටිග්‌ගණ්‌හාති නාතිථොකං නාතිබහුං. සො න ඛුලුඛුලුකාරකං [බුලුබුලුකාරකං (සී.)] පත්‌තං ධොවති, න සම්‌පරිවත්‌තකං පත්‌තං ධොවති, න පත්‌තං භූමියං නික්‌ඛිපිත්‌වා හත්‌ථෙ ධොවති; හත්‌ථෙසු ධොතෙසු පත්‌තො ධොතො හොති, පත්‌තෙ ධොතෙ හත්‌ථා ධොතා හොන්‌ති. සො පත්‌තොදකං ඡඩ්‌ඩෙති නාතිදූරෙ නාච්‌චාසන්‌නෙ, න ච විච්‌ඡඩ්‌ඩයමානො. සො ඔදනං පටිග්‌ගණ්‌හන්‌තො න පත්‌තං උන්‌නාමෙති, න පත්‌තං ඔනාමෙති; න පත්‌තං සන්‌නාමෙති, න පත්‌තං විනාමෙති. සො ඔදනං පටිග්‌ගණ්‌හාති නාතිථොකං නාතිබහුං. බ්‍යඤ්‌ජනං ඛො පන භවං ගොතමො බ්‍යඤ්‌ජනමත්‌තාය ආහාරෙති, න ච බ්‍යඤ්‌ජනෙන ආලොපං අතිනාමෙති. ද්‌වත්‌තික්‌ඛත්‌තුං ඛො භවං ගොතමො මුඛෙ ආලොපං සම්‌පරිවත්‌තෙත්‌වා අජ්‌ඣොහරති; න චස්‌ස කාචි ඔදනමිඤ්‌ජා අසම්‌භින්‌නා කායං පවිසති, න චස්‌ස කාචි ඔදනමිඤ්‌ජා මුඛෙ අවසිට්‌ඨා හොති; අථාපරං ආලොපං උපනාමෙති. රසපටිසංවෙදී ඛො පන සො භවං ගොතමො ආහාරං ආහාරෙති, නො ච රසරාගපටිසංවෙදී.
‘‘අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතං [අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතො (ක.)] ඛො පන සො භවං ගොතමො ආහාරං ආහාරෙති – නෙව දවාය, න මදාය න මණ්‌ඩනාය න විභූසනාය, යාවදෙව ඉමස්‌ස කායස්‌ස ඨිතියා යාපනාය, විහිංසූපරතියා බ්‍රහ්‌මචරියානුග්‌ගහාය – ‘ඉති පුරාණඤ්‌ච වෙදනං පටිහඞ්‌ඛාමි නවඤ්‌ච වෙදනං න උප්‌පාදෙස්‌සාමි, යාත්‍රා ච මෙ භවිස්‌සති අනවජ්‌ජතා ච ඵාසුවිහාරො චා’ති . සො භුත්‌තාවී පත්‌තොදකං පටිග්‌ගණ්‌හන්‌තො න පත්‌තං උන්‌නාමෙති, න පත්‌තං ඔනාමෙති; න පත්‌තං සන්‌නාමෙති, න පත්‌තං විනාමෙති. සො පත්‌තොදකං පටිග්‌ගණ්‌හාති නාතිථොකං නාතිබහුං. සො න ඛුලුඛුලුකාරකං පත්‌තං ධොවති, න සම්‌පරිවත්‌තකං පත්‌තං ධොවති, න පත්‌තං භූමියං නික්‌ඛිපිත්‌වා හත්‌ථෙ ධොවති; හත්‌ථෙසු ධොතෙසු පත්‌තො ධොතො හොති, පත්‌තෙ ධොතෙ හත්‌ථා ධොතා හොන්‌ති. සො පත්‌තොදකං ඡඩ්‌ඩෙති නාතිදූරෙ නාච්‌චාසන්‌නෙ, න ච විච්‌ඡඩ්‌ඩයමානො. සො භුත්‌තාවී න පත්‌තං භූමියං නික්‌ඛිපති නාතිදූරෙ නාච්‌චාසන්‌නෙ, න ච අනත්‌ථිකො පත්‌තෙන හොති, න ච අතිවෙලානුරක්‌ඛී පත්‌තස්‌මිං. සො භුත්‌තාවී මුහුත්‌තං තුණ්‌හී නිසීදති, න ච අනුමොදනස්‌ස කාලමතිනාමෙති. සො භුත්‌තාවී අනුමොදති, න තං භත්‌තං ගරහති, න අඤ්‌ඤං භත්‌තං පටිකඞ්‌ඛති; අඤ්‌ඤදත්‌ථු ධම්‌මියා කථාය තං පරිසං සන්‌දස්‌සෙති සමාදපෙති සමුත්‌තෙජෙති සම්‌පහංසෙති. සො තං පරිසං ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සෙත්‌වා සමාදපෙත්‌වා සමුත්‌තෙජෙත්‌වා සම්‌පහංසෙත්‌වා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කමති. සො නාතිසීඝං ගච්‌ඡති, නාතිසණිකං ගච්‌ඡති, න ච මුච්‌චිතුකාමො ගච්‌ඡති; න ච තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස කායෙ චීවරං අච්‌චුක්‌කට්‌ඨං හොති න ච අච්‌චොක්‌කට්‌ඨං, න ච කායස්‌මිං අල්‌ලීනං න ච කායස්‌මා අපකට්‌ඨං; න ච තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස කායම්‌හා වාතො චීවරං අපවහති; න ච තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස කායෙ රජොජල්‌ලං උපලිම්‌පති . සො ආරාමගතො නිසීදති පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ. නිසජ්‌ජ පාදෙ පක්‌ඛාලෙති; න ච සො භවං ගොතමො පාදමණ්‌ඩනානුයොගමනුයුත්‌තො විහරති. සො පාදෙ පක්‌ඛාලෙත්‌වා නිසීදති පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වා උජුං කායං පණිධාය පරිමුඛං සතිං උපට්‌ඨපෙත්‌වා. සො නෙව අත්‌තබ්‍යාබාධාය චෙතෙති, න පරබ්‍යාබාධාය චෙතෙති, න උභයබ්‍යාබාධාය චෙතෙති; අත්‌තහිතපරහිතඋභයහිතසබ්‌බලොකහිතමෙව සො භවං ගොතමො චින්‌තෙන්‌තො නිසින්‌නො හොති. සො ආරාමගතො පරිසති ධම්‌මං දෙසෙති, න තං පරිසං උස්‌සාදෙති, න තං පරිසං අපසාදෙති; අඤ්‌ඤදත්‌ථු ධම්‌මියා කථාය තං පරිසං සන්‌දස්‌සෙති සමාදපෙති සමුත්‌තෙජෙති සම්‌පහංසෙති.
‘‘අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතො ඛො පනස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස මුඛතො ඝොසො නිච්‌ඡරති – විස්‌සට්‌ඨො ච, විඤ්‌ඤෙය්‍යො ච, මඤ්‌ජු ච, සවනීයො ච, බින්‌දු ච, අවිසාරී ච, ගම්‌භීරො ච, නින්‌නාදී ච. යථාපරිසං ඛො පන සො භවං ගොතමො සරෙන විඤ්‌ඤාපෙති, න චස්‌ස බහිද්‌ධා පරිසාය ඝොසො නිච්‌ඡරති. තෙ තෙන භොතා ගොතමෙන ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සිතා සමාදපිතා සමුත්‌තෙජිතා සම්‌පහංසිතා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කමන්‌ති අවලොකයමානායෙව [අපලොකයමානායෙව (සී. ක.)] අවිජහිතත්‌තා [අවිජහන්‌තාභාවෙන (සී. ස්‍යා. කං. පී.)]. අද්‌දසාම ඛො මයං, භො, තං භවන්‌තං ගොතමං ගච්‌ඡන්‌තං, අද්‌දසාම ඨිතං, අද්‌දසාම අන්‌තරඝරං පවිසන්‌තං, අද්‌දසාම අන්‌තරඝරෙ නිසින්‌නං තුණ්‌හීභූතං, අද්‌දසාම අන්‌තරඝරෙ භුඤ්‌ජන්‌තං, අද්‌දසාම භුත්‌තාවිං නිසින්‌නං තුණ්‌හීභූතං, අද්‌දසාම භුත්‌තාවිං අනුමොදන්‌තං, අද්‌දසාම ආරාමං ගච්‌ඡන්‌තං, අද්‌දසාම ආරාමගතං නිසින්‌නං තුණ්‌හීභූතං, අද්‌දසාම ආරාමගතං පරිසති ධම්‌මං දෙසෙන්‌තං. එදිසො ච එදිසො ච සො භවං ගොතමො, තතො ච භිය්‍යො’’ති.
388. එවං වුත්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො උට්‌ඨායාසනා එකංසං උත්‌තරාසඞ්‌ගං කරිත්‌වා යෙන භගවා තෙනඤ්‌ජලිං පණාමෙත්‌වා තික්‌ඛත්‌තුං උදානං උදානෙති –
‘‘නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස.
‘‘නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස.
‘‘නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌සා’’ති.
‘‘අප්‌පෙව නාම මයං කදාචි කරහචි තෙන භොතා ගොතමෙන සමාගච්‌ඡෙය්‍යාම? අප්‌පෙව නාම සියා කොචිදෙව කථාසල්‌ලාපො’’ති!
389. අථ ඛො භගවා විදෙහෙසු අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො යෙන මිථිලා තදවසරි. තත්‍ර සුදං භගවා මිථිලායං විහරති මඝදෙවම්‌බවනෙ. අස්‌සොසුං ඛො මිථිලෙය්‍යකා [මෙථිලෙය්‍යකා (සී. පී.)] බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා – ‘‘සමණො ඛලු, භො, ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො විදෙහෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං පඤ්‌චමත්‌තෙහි භික්‌ඛුසතෙහි මිථිලං අනුප්‌පත්‌තො, මිථිලායං විහරති මඝදෙවම්‌බවනෙ. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවාති. සො ඉමං ලොකං සදෙවකං සමාරකං සබ්‍රහ්‌මකං සස්‌සමණබ්‍රාහ්‌මණිං පජං සදෙවමනුස්‌සං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙති . සො ධම්‌මං දෙසෙති ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං, කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙති. සාධු ඛො පන තථාරූපානං අරහතං දස්‌සනං හොතී’’’ති.
අථ ඛො මිථිලෙය්‍යකා බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදිංසු, සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ යෙන භගවා තෙනඤ්‌ජලිං පණාමෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවතො සන්‌තිකෙ නාමගොත්‌තං සාවෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ තුණ්‌හීභූතා එකමන්‌තං නිසීදිංසු.
390. අස්‌සොසි ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො – ‘‘සමණො ඛලු, භො, ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො මිථිලං අනුප්‌පත්‌තො, මිථිලායං විහරති මඝදෙවම්‌බවනෙ’’ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො සම්‌බහුලෙහි සාවකෙහි සද්‌ධිං යෙන මඝදෙවම්‌බවනං තෙනුපසඞ්‌කමි. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායුනො බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස අවිදූරෙ අම්‌බවනස්‌ස එතදහොසි – ‘‘න ඛො මෙතං පතිරූපං යොහං පුබ්‌බෙ අප්‌පටිසංවිදිතො සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො අඤ්‌ඤතරං මාණවකං ආමන්‌තෙසි – ‘‘එහි ත්‌වං, මාණවක, යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මම වචනෙන සමණං ගොතමං අප්‌පාබාධං අප්‌පාතඞ්‌කං ලහුට්‌ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්‌ඡ – ‘බ්‍රහ්‌මායු, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො භවන්‌තං ගොතමං අප්‌පාබාධං අප්‌පාතඞ්‌කං ලහුට්‌ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්‌ඡතී’ති. එවඤ්‌ච වදෙහි – ‘බ්‍රහ්‌මායු, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො ජිණ්‌ණො වුඩ්‌ඪො මහල්‌ලකො අද්‌ධගතො වයොඅනුප්‌පත්‌තො, වීසවස්‌සසතිකො ජාතියා, තිණ්‌ණං වෙදානං පාරගූ සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං, පදකො, වෙය්‍යාකරණො, ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනවයො. යාවතා, භො, බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා මිථිලායං පටිවසන්‌ති, බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං භොගෙහි; බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං මන්‌තෙහි; බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං ආයුනා චෙව යසසා ච. සො භොතො ගොතමස්‌ස දස්‌සනකාමො’’’ති.
‘‘එවං , භො’’ති ඛො සො මාණවකො බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං අට්‌ඨාසි. එකමන්‌තං ඨිතො ඛො සො මාණවකො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘බ්‍රහ්‌මායු, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො භවන්‌තං ගොතමං අප්‌පාබාධං අප්‌පාතඞ්‌කං ලහුට්‌ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්‌ඡති; එවඤ්‌ච වදෙති – ‘බ්‍රහ්‌මායු, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො ජිණ්‌ණො වුඩ්‌ඪො මහල්‌ලකො අද්‌ධගතො වයොඅනුප්‌පත්‌තො, වීසවස්‌සසතිකො ජාතියා, තිණ්‌ණං වෙදානං පාරගූ සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං, පදකො, වෙය්‍යාකරණො, ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනවයො. යාවතා, භො, බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා මිථිලායං පටිවසන්‌ති, බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං භොගෙහි; බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං මන්‌තෙහි; බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං ආයුනා චෙව යසසා ච. සො භොතො ගොතමස්‌ස දස්‌සනකාමො’’’ති. ‘‘යස්‌සදානි, මාණව, බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො කාලං මඤ්‌ඤතී’’ති. අථ ඛො සො මාණවකො යෙන බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘කතාවකාසො ඛොම්‌හි භවතා සමණෙන ගොතමෙන. යස්‌සදානි භවං කාලං මඤ්‌ඤතී’’ති.
391. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි. අද්‌දසා ඛො සා පරිසා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං. දිස්‌වාන ඔරමිය [ඔරමත්‌ථ (ස්‍යා. කං. පී.), ඔරමථ, ඔරමති (ක.), අථ නං (සී.), ඔරමියාති පන ත්‌වාපච්‌චයන්‌තතථසංවණ්‌ණනානුරූපං විසොධිතපදං] ඔකාසමකාසි යථා තං ඤාතස්‌ස යසස්‌සිනො. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො තං පරිසං එතදවොච – ‘‘අලං, භො! නිසීදථ තුම්‌හෙ සකෙ ආසනෙ. ඉධාහං සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සන්‌තිකෙ නිසීදිස්‌සාමී’’ති.
අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො කායෙ ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි සමන්‌නෙසි. අද්‌දසා ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො කායෙ ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි, යෙභුය්‍යෙන ඨපෙත්‌වා ද්‌වෙ. ද්‌වීසු මහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු කඞ්‌ඛති විචිකිච්‌ඡති නාධිමුච්‌චති න සම්‌පසීදති – කොසොහිතෙ ච වත්‌ථගුය්‌හෙ, පහූතජිව්‌හතාය ච. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවන්‌තං ගාථාහි අජ්‌ඣභාසි –
‘‘යෙ මෙ ද්‌වත්‌තිංසාති සුතා, මහාපුරිසලක්‌ඛණා;
දුවෙ තෙසං න පස්‌සාමි, භොතො කායස්‌මිං ගොතම.
‘‘කච්‌චි කොසොහිතං භොතො, වත්‌ථගුය්‌හං නරුත්‌තම;
නාරීසමානසව්‌හයා, කච්‌චි ජිව්‌හා න දස්‌සකා [නාරීසහනාම සව්‌හයා, කච්‌චි ජිව්‌හා නරස්‌සිකා; (සී. ස්‍යා. කං. පී.)].
‘‘කච්‌චි පහූතජිව්‌හොසි, යථා තං ජානියාමසෙ;
නින්‌නාමයෙතං පහූතං, කඞ්‌ඛං විනය නො ඉසෙ.
‘‘දිට්‌ඨධම්‌මහිතත්‌ථාය, සම්‌පරායසුඛාය ච;
කතාවකාසා පුච්‌ඡාම, යං කිඤ්‌චි අභිපත්‌ථිත’’න්‌ති.
392. අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘පස්‌සති ඛො මෙ අයං බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි, යෙභුය්‍යෙන ඨපෙත්‌වා ද්‌වෙ. ද්‌වීසු මහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු කඞ්‌ඛති විචිකිච්‌ඡති නාධිමුච්‌චති න සම්‌පසීදති – කොසොහිතෙ ච වත්‌ථගුය්‌හෙ, පහූතජිව්‌හතාය චා’’ති . අථ ඛො භගවා තථාරූපං ඉද්‌ධාභිසඞ්‌ඛාරං අභිසඞ්‌ඛාසි යථා අද්‌දස බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො කොසොහිතං වත්‌ථගුය්‌හං. අථ ඛො භගවා ජිව්‌හං නින්‌නාමෙත්‌වා උභොපි කණ්‌ණසොතානි අනුමසි පටිමසි; උභොපි නාසිකසොතානි අනුමසි පටිමසි; කෙවලම්‌පි නලාටමණ්‌ඩලං ජිව්‌හාය ඡාදෙසි. අථ ඛො භගවා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං ගාථාහි පච්‌චභාසි –
‘‘යෙ තෙ ද්‌වත්‌තිංසාති සුතා, මහාපුරිසලක්‌ඛණා;
සබ්‌බෙ තෙ මම කායස්‌මිං, මා තෙ [මා වො (ක.)] කඞ්‌ඛාහු බ්‍රාහ්‌මණ.
‘‘අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං අභිඤ්‌ඤාතං, භාවෙතබ්‌බඤ්‌ච භාවිතං;
පහාතබ්‌බං පහීනං මෙ, තස්‌මා බුද්‌ධොස්‌මි බ්‍රාහ්‌මණ.
‘‘දිට්‌ඨධම්‌මහිතත්‌ථාය , සම්‌පරායසුඛාය ච;
කතාවකාසො පුච්‌ඡස්‌සු, යං කිඤ්‌චි අභිපත්‌ථිත’’න්‌ති.
393. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස එතදහොසි – ‘‘කතාවකාසො ඛොම්‌හි සමණෙන ගොතමෙන. කිං නු ඛො අහං සමණං ගොතමං පුච්‌ඡෙය්‍යං – ‘දිට්‌ඨධම්‌මිකං වා අත්‌ථං සම්‌පරායිකං වා’’’ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස එතදහොසි – ‘‘කුසලො ඛො අහං දිට්‌ඨධම්‌මිකානං අත්‌ථානං. අඤ්‌ඤෙපි මං දිට්‌ඨධම්‌මිකං අත්‌ථං පුච්‌ඡන්‌ති. යංනූනාහං සමණං ගොතමං සම්‌පරායිකංයෙව අත්‌ථං පුච්‌ඡෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවන්‌තං ගාථාහි අජ්‌ඣභාසි –
‘‘කථං ඛො බ්‍රාහ්‌මණො හොති, කථං භවති වෙදගූ;
තෙවිජ්‌ජො භො කථං හොති, සොත්‌ථියො කින්‌ති වුච්‌චති.
‘‘අරහං භො කථං හොති, කථං භවති කෙවලී;
මුනි ච භො කථං හොති, බුද්‌ධො කින්‌ති පවුච්‌චතී’’ති.
394. අථ ඛො භගවා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං ගාථාහි පච්‌චභාසි –
‘‘පුබ්‌බෙනිවාසං යො වෙදි, සග්‌ගාපායඤ්‌ච පස්‌සති;
අථො ජාතික්‌ඛයං පත්‌තො, අභිඤ්‌ඤා වොසිතො මුනි.
‘‘චිත්‌තං විසුද්‌ධං ජානාති, මුත්‌තං රාගෙහි සබ්‌බසො;
පහීනජාතිමරණො, බ්‍රහ්‌මචරියස්‌ස කෙවලී;
පාරගූ සබ්‌බධම්‌මානං, බුද්‌ධො තාදී පවුච්‌චතී’’ති.
එවං වුත්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො උට්‌ඨායාසනා එකංසං උත්‌තරාසඞ්‌ගං කරිත්‌වා භගවතො පාදෙසු සිරසා නිපතිත්‌වා භගවතො පාදානි මුඛෙන ච පරිචුම්‌බති, පාණීහි ච පරිසම්‌බාහති, නාමඤ්‌ච සාවෙති – ‘‘බ්‍රහ්‌මායු අහං, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො; බ්‍රහ්‌මායු අහං, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො’’ති. අථ ඛො සා පරිසා අච්‌ඡරියබ්‌භුතචිත්‌තජාතා අහොසි – ‘‘අච්‌ඡරියං වත, භො, අබ්‌භුතං වත, භො! යත්‍ර හි නාමායං බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො ඤාතො යසස්‌සී එවරූපං පරමනිපච්‌චකාරං කරිස්‌සතී’’ති. අථ ඛො භගවා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘අලං, බ්‍රාහ්‌මණ, උට්‌ඨහ නිසීද ත්‌වං සකෙ ආසනෙ යතො තෙ මයි චිත්‌තං පසන්‌න’’න්‌ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො උට්‌ඨහිත්‌වා සකෙ ආසනෙ නිසීදි.
395. අථ ඛො භගවා බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස අනුපුබ්‌බිං කථං කථෙසි, සෙය්‍යථිදං – දානකථං, සීලකථං, සග්‌ගකථං; කාමානං ආදීනවං ඔකාරං සංකිලෙසං නෙක්‌ඛම්‌මෙ ආනිසංසං පකාසෙසි. යදා භගවා අඤ්‌ඤාසි බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං කල්‌ලචිත්‌තං මුදුචිත්‌තං විනීවරණචිත්‌තං උදග්‌ගචිත්‌තං පසන්‌නචිත්‌තං, අථ යා බුද්‌ධානං සාමුක්‌කංසිකා ධම්‌මදෙසනා තං පකාසෙසි – දුක්‌ඛං, සමුදයං, නිරොධං, මග්‌ගං. සෙය්‍යථාපි නාම සුද්‌ධං වත්‌ථං අපගතකාළකං සම්‌මදෙව රජනං පටිග්‌ගණ්‌හෙය්‍ය, එවමෙව බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස තස්‌මිංයෙව ආසනෙ විරජං වීතමලං ධම්‌මචක්‌ඛුං උදපාදි – ‘‘යං කිඤ්‌චි සමුදයධම්‌මං සබ්‌බං තං නිරොධධම්‌ම’’න්‌ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො දිට්‌ඨධම්‌මො පත්‌තධම්‌මො විදිතධම්‌මො පරියොගාළ්‌හධම්‌මො තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡො විගතකථංකථො වෙසාරජ්‌ජප්‌පත්‌තො අපරප්‌පච්‌චයො සත්‌ථුසාසනෙ භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම, අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම! සෙය්‍යථාපි, භො ගොතම, නික්‌කුජ්‌ජිතං වා උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍ය, පටිච්‌ඡන්‌නං වා විවරෙය්‍ය, මූළ්‌හස්‌ස වා මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍ය, අන්‌ධකාරෙ වා තෙලපජ්‌ජොතං ධාරෙය්‍ය – චක්‌ඛුමන්‌තො රූපානි දක්‌ඛන්‌තීති – එවමෙවං භොතාගොතමෙන අනෙකපරියායෙන ධම්‌මො පකාසිතො. එසාහං භවන්‌තං ගොතමං සරණං ගච්‌ඡාමි ධම්‌මඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌ච. උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගතං. අධිවාසෙතු ච මෙ භවං ගොතමො ස්‌වාතනාය භත්‌තං සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙනා’’ති. අධිවාසෙසි භගවා තුණ්‌හීභාවෙන. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො අධිවාසනං විදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා පක්‌කාමි . අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො තස්‌සා රත්‌තියා අච්‌චයෙන සකෙ නිවෙසනෙ පණීතං ඛාදනීයං භොජනීයං පටියාදාපෙත්‌වා භගවතො කාලං ආරොචාපෙසි – ‘‘කාලො, භො ගොතම, නිට්‌ඨිතං භත්‌ත’’න්‌ති.
අථ ඛො භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය යෙන බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස නිවෙසනං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදි සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො සත්‌තාහං බුද්‌ධප්‌පමුඛං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං පණීතෙන ඛාදනීයෙන භොජනීයෙන සහත්‌ථා සන්‌තප්‌පෙසි සම්‌පවාරෙසි. අථ ඛො භගවා තස්‌ස සත්‌තාහස්‌ස අච්‌චයෙන විදෙහෙසු චාරිකං පක්‌කාමි. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො අචිරපක්‌කන්‌තස්‌ස භගවතො කාලමකාසි. අථ ඛො සම්‌බහුලා භික්‌ඛූ යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නා ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවන්‌තං එතදවොචුං – ‘‘බ්‍රහ්‌මායු, භන්‌තෙ, බ්‍රාහ්‌මණො කාලඞ්‌කතො. තස්‌ස කා ගති, කො අභිසම්‌පරායො’’ති? ‘‘පණ්‌ඩිතො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො පච්‌චපාදි ධම්‌මස්‌සානුධම්‌මං, න ච මං ධම්‌මාධිකරණං විහෙසෙසි. බ්‍රහ්‌මායු, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රාහ්‌මණො පඤ්‌චන්‌නං ඔරම්‌භාගියානං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා ඔපපාතිකො හොති, තත්‌ථ පරිනිබ්‌බායී, අනාවත්‌තිධම්‌මො තස්‌මා ලොකා’’ති.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
බ්‍රහ්‌මායුසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං පඨමං.
No comments:
Post a Comment