6. මහාසච්‌චකසුත්‌තං
මෙම සුත්‍ර දේශනාවේ සිංහල පරිවර්තනයට මෙතැනින් පිවිසෙන්න
සිංහල පරිවර්ථනය සදහා font මෙතැනින් ලබාගන්න
364. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං සුනිවත්‌ථො හොති පත්‌තචීවරමාදාය වෙසාලිං පිණ්‌ඩාය පවිසිතුකාමො [පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය… පවිසිතුකාමො හොති (සී.)]. අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො ජඞ්‌ඝාවිහාරං අනුචඞ්‌කමමානො අනුවිචරමානො යෙන මහාවනං කූටාගාරසාලා තෙනුපසඞ්‌කමි. අද්‌දසා ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො සච්‌චකං නිගණ්‌ඨපුත්‌තං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං. දිස්‌වාන භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අයං, භන්‌තෙ, සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො ආගච්‌ඡති භස්‌සප්‌පවාදකො පණ්‌ඩිතවාදො සාධුසම්‌මතො බහුජනස්‌ස. එසො ඛො, භන්‌තෙ, අවණ්‌ණකාමො බුද්‌ධස්‌ස, අවණ්‌ණකාමො ධම්‌මස්‌ස, අවණ්‌ණකාමො සඞ්‌ඝස්‌ස. සාධු, භන්‌තෙ, භගවා මුහුත්‌තං නිසීදතු අනුකම්‌පං උපාදායා’’ති. නිසීදි භගවා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ. අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි, සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවන්‌තං එතදවොච –
365. ‘‘සන්‌ති, භො ගොතම, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා කායභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති, නො චිත්‌තභාවනං. ඵුසන්‌ති හි තෙ, භො ගොතම, සාරීරිකං දුක්‌ඛං වෙදනං. භූතපුබ්‌බං, භො ගොතම, සාරීරිකාය දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨස්‌ස සතො ඌරුක්‌ඛම්‌භොපි නාම භවිස්‌සති, හදයම්‌පි නාම ඵලිස්‌සති, උණ්‌හම්‌පි ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගමිස්‌සති, උම්‌මාදම්‌පි පාපුණිස්‌සති [පාපුණිස්‌සන්‌ති (ස්‍යා. කං.)] චිත්‌තක්‌ඛෙපං. තස්‌ස ඛො එතං, භො ගොතම, කායන්‌වයං චිත්‌තං හොති, කායස්‌ස වසෙන වත්‌තති. තං කිස්‌ස හෙතු? අභාවිතත්‌තා චිත්‌තස්‌ස. සන්‌ති පන, භො ගොතම, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා චිත්‌තභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති, නො කායභාවනං. ඵුසන්‌ති හි තෙ, භො ගොතම, චෙතසිකං දුක්‌ඛං වෙදනං. භූතපුබ්‌බං, භො ගොතම, චෙතසිකාය දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨස්‌ස සතො ඌරුක්‌ඛම්‌භොපි නාම භවිස්‌සති, හදයම්‌පි නාම ඵලිස්‌සති, උණ්‌හම්‌පි ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගමිස්‌සති, උම්‌මාදම්‌පි පාපුණිස්‌සති චිත්‌තක්‌ඛෙපං. තස්‌ස ඛො එසො, භො ගොතම, චිත්‌තන්‌වයො කායො හොති, චිත්‌තස්‌ස වසෙන වත්‌තති. තං කිස්‌ස හෙතු? අභාවිතත්‌තා කායස්‌ස . තස්‌ස මය්‌හං, භො ගොතම, එවං හොති – ‘අද්‌ධා භොතො ගොතමස්‌ස සාවකා චිත්‌තභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති, නො කායභාවන’’’න්‌ති.
366. ‘‘කින්‌ති පන තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, කායභාවනා සුතා’’ති? ‘‘සෙය්‍යථිදං – නන්‌දො වච්‌ඡො, කිසො සංකිච්‌චො, මක්‌ඛලි ගොසාලො – එතෙහි, භො ගොතම, අචෙලකා මුත්‌තාචාරා හත්‌ථාපලෙඛනා නඑහිභද්‌දන්‌තිකා නතිට්‌ඨභද්‌දන්‌තිකා [නඑහිභදන්‌තිකා, නතිට්‌ඨභදන්‌තිකා (සී. ස්‍යා. කං. පී. ක.)] න අභිහටං න උද්‌දිස්‌සකතං න නිමන්‌තනං සාදියන්‌ති, තෙ න කුම්‌භිමුඛා පටිග්‌ගණ්‌හන්‌ති න කළොපිමුඛා පටිග්‌ගණ්‌හන්‌ති න එළකමන්‌තරං න දණ්‌ඩමන්‌තරං න මුසලමන්‌තරං න ද්‌වින්‌නං භුඤ්‌ජමානානං න ගබ්‌භිනියා න පායමානාය න පුරිසන්‌තරගතාය න සඞ්‌කිත්‌තීසු න යත්‌ථ සා උපට්‌ඨිතො හොති න යත්‌ථ මක්‌ඛිකා සණ්‌ඩසණ්‌ඩචාරිනී , න මච්‌ඡං න මංසං න සුරං න මෙරයං න ථුසොදකං පිවන්‌ති. තෙ එකාගාරිකා වා හොන්‌ති එකාලොපිකා, ද්‌වාගාරිකා වා හොන්‌ති ද්‌වාලොපිකා…පෙ.… සත්‌තාගාරිකා වා හොන්‌ති සත්‌තාලොපිකා. එකිස්‌සාපි දත්‌තියා යාපෙන්‌ති, ද්‌වීහිපි දත්‌තීහි යාපෙන්‌ති…පෙ.… සත්‌තහිපි දත්‌තීහි යාපෙන්‌ති. එකාහිකම්‌පි ආහාරං ආහාරෙන්‌ති, ද්‌වීහිකම්‌පි ආහාරං ආහාරෙන්‌ති…පෙ.… සත්‌තාහිකම්‌පි ආහාරං ආහාරෙන්‌ති. ඉති එවරූපං අද්‌ධමාසිකම්‌පි පරියායභත්‌තභොජනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌තී’’ති.
‘‘කිං පන තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තාවතකෙනෙව යාපෙන්‌තී’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම. අප්‌පෙකදා, භො ගොතම, උළාරානි උළාරානි ඛාදනීයානි ඛාදන්‌ති, උළාරානි උළාරානි භොජනානි භුඤ්‌ජන්‌ති, උළාරානි උළාරානි සායනීයානි සායන්‌ති, උළාරානි උළාරානි පානානි පිවන්‌ති. තෙ ඉමං කායං බලං ගාහෙන්‌ති නාම, බ්‍රූහෙන්‌ති නාම, මෙදෙන්‌ති නාමා’’ති.
‘‘යං ඛො තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පුරිමං පහාය පච්‌ඡා උපචිනන්‌ති, එවං ඉමස්‌ස කායස්‌ස ආචයාපචයො හොති. කින්‌ති පන තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, චිත්‌තභාවනා සුතා’’ති? චිත්‌තභාවනාය ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවතා පුට්‌ඨො සමානො න සම්‌පායාසි.
367. අථ ඛො භගවා සච්‌චකං නිගණ්‌ඨපුත්‌තං එතදවොච – ‘‘යාපි ඛො තෙ එසා, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පුරිමා කායභාවනා භාසිතා සාපි අරියස්‌ස විනයෙ නො ධම්‌මිකා කායභාවනා. කායභාවනම්‌පි [කායභාවනං හි (සී. පී. ක.)] ඛො ත්‌වං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, න අඤ්‌ඤාසි, කුතො පන ත්‌වං චිත්‌තභාවනං ජානිස්‌සසි ? අපි ච, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යථා අභාවිතකායො ච හොති අභාවිතචිත්‌තො ච, භාවිතකායො ච හොති භාවිතචිත්‌තො ච. තං සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි, භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. භගවා එතදවොච –
368. ‘‘කථඤ්‌ච , අග්‌ගිවෙස්‌සන, අභාවිතකායො ච හොති අභාවිතචිත්‌තො ච? ඉධ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අස්‌සුතවතො පුථුජ්‌ජනස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති සුඛා වෙදනා. සො සුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො සුඛසාරාගී ච හොති සුඛසාරාගිතඤ්‌ච ආපජ්‌ජති. තස්‌ස සා සුඛා වෙදනා නිරුජ්‌ඣති. සුඛාය වෙදනාය නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති දුක්‌ඛා වෙදනා. සො දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො සොචති කිලමති පරිදෙවති උරත්‌තාළිං කන්‌දති සම්‌මොහං ආපජ්‌ජති. තස්‌ස ඛො එසා, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නාපි සුඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨති අභාවිතත්‌තා කායස්‌ස, උප්‌පන්‌නාපි දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨති අභාවිතත්‌තා චිත්‌තස්‌ස. යස්‌ස කස්‌සචි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එවං උභතොපක්‌ඛං උප්‌පන්‌නාපි සුඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨති අභාවිතත්‌තා කායස්‌ස, උප්‌පන්‌නාපි දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨති අභාවිතත්‌තා චිත්‌තස්‌ස, එවං ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අභාවිතකායො ච හොති අභාවිතචිත්‌තො ච.
369. ‘‘කථඤ්‌ච, අග්‌ගිවෙස්‌සන, භාවිතකායො ච හොති භාවිතචිත්‌තො ච? ඉධ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, සුතවතො අරියසාවකස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති සුඛා වෙදනා. සො සුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො න සුඛසාරාගී ච හොති, න සුඛසාරාගිතඤ්‌ච ආපජ්‌ජති. තස්‌ස සා සුඛා වෙදනා නිරුජ්‌ඣති. සුඛාය වෙදනාය නිරොධා උප්‌පජ්‌ජති දුක්‌ඛා වෙදනා. සො දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො න සොචති න කිලමති න පරිදෙවති න උරත්‌තාළිං කන්‌දති න සම්‌මොහං ආපජ්‌ජති. තස්‌ස ඛො එසා, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නාපි සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති භාවිතත්‌තා කායස්‌ස, උප්‌පන්‌නාපි දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති භාවිතත්‌තා චිත්‌තස්‌ස. යස්‌ස කස්‌සචි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එවං උභතොපක්‌ඛං උප්‌පන්‌නාපි සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති භාවිතත්‌තා කායස්‌ස, උප්‌පන්‌නාපි දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති භාවිතත්‌තා චිත්‌තස්‌ස. එවං ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, භාවිතකායො ච හොති භාවිතචිත්‌තො චා’’ති.
370. ‘‘එවං පසන්‌නො අහං භොතො ගොතමස්‌ස! භවඤ්‌හි ගොතමො භාවිතකායො ච හොති භාවිතචිත්‌තො චා’’ති . ‘‘අද්‌ධා ඛො තෙ අයං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ආසජ්‌ජ උපනීය වාචා භාසිතා, අපි ච තෙ අහං බ්‍යාකරිස්‌සාමි . යතො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො, තං වත මෙ උප්‌පන්‌නා වා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය ඨස්‌සති, උප්‌පන්‌නා වා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය ඨස්‌සතීති නෙතං ඨානං[නෙතං ඛොඨානං (සී. පී.)] විජ්‌ජතී’’ති.
‘‘න හි නූන [න හනූන (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] භොතො ගොතමස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති තථාරූපා සුඛා වෙදනා යථාරූපා උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨෙය්‍ය; න හි නූන භොතො ගොතමස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති තථාරූපා දුක්‌ඛා වෙදනා යථාරූපා උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨෙය්‍යා’’ති.
371. ‘‘කිඤ්‌හි නො සියා, අග්‌ගිවෙස්‌සන? ඉධ මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පුබ්‌බෙව සම්‌බොධා අනභිසම්‌බුද්‌ධස්‌ස බොධිසත්‌තස්‌සෙව සතො එතදහොසි – ‘සම්‌බාධො ඝරාවාසො රජාපථො, අබ්‌භොකාසො පබ්‌බජ්‌ජා. නයිදං සුකරං අගාරං අජ්‌ඣාවසතා එකන්‌තපරිපුණ්‌ණං එකන්‌තපරිසුද්‌ධං සඞ්‌ඛලිඛිතං බ්‍රහ්‌මචරියං චරිතුං. යංනූනාහං කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අපරෙන සමයෙන දහරොව සමානො, සුසුකාළකෙසො භද්‍රෙන යොබ්‌බනෙන සමන්‌නාගතො පඨමෙන වයසා, අකාමකානං මාතාපිතූනං අස්‌සුමුඛානං රුදන්‌තානං, කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිං. සො එවං පබ්‌බජිතො සමානො කිංකුසලගවෙසී අනුත්‌තරං සන්‌තිවරපදං පරියෙසමානො යෙන ආළාරො කාලාමො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආළාරං කාලාමං එතදවොචං – ‘ඉච්‌ඡාමහං, ආවුසො කාලාම, ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ බ්‍රහ්‌මචරියං චරිතු’න්‌ති. එවං වුත්‌තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ආළාරො කාලාමො මං එතදවොච – ‘විහරතායස්‌මා, තාදිසො අයං ධම්‌මො යත්‌ථ විඤ්‌ඤූ පුරිසො නචිරස්‌සෙව සකං ආචරියකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍යා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, නචිරස්‌සෙව ඛිප්‌පමෙව තං ධම්‌මං පරියාපුණිං. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තාවතකෙනෙව ඔට්‌ඨපහතමත්‌තෙන ලපිතලාපනමත්‌තෙන ඤාණවාදඤ්‌ච වදාමි ථෙරවාදඤ්‌ච, ‘ජානාමි පස්‌සාමී’ති ච පටිජානාමි, අහඤ්‌චෙව අඤ්‌ඤෙ ච. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො ආළාරො කාලාමො ඉමං ධම්‌මං කෙවලං සද්‌ධාමත්‌තකෙන සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙති, අද්‌ධා ආළාරො කාලාමො ඉමං ධම්‌මං ජානං පස්‌සං විහරතී’’’ති.
‘‘අථ ඛ්‌වාහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙන ආළාරො කාලාමො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආළාරං කාලාමං එතදවොචං – ‘කිත්‌තාවතා නො, ආවුසො කාලාම, ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙසී’ති? එවං වුත්‌තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ආළාරො කාලාමො ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං පවෙදෙසි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො ආළාරස්‌සෙව කාලාමස්‌ස අත්‌ථි සද්‌ධා, මය්‌හංපත්‌ථි සද්‌ධා; න ඛො ආළාරස්‌සෙව කාලාමස්‌ස අත්‌ථි වීරියං, මය්‌හංපත්‌ථි වීරියං; න ඛො ආළාරස්‌සෙව කාලාමස්‌ස අත්‌ථි සති, මය්‌හංපත්‌ථි සති; න ඛො ආළාරස්‌සෙව කාලාමස්‌ස අත්‌ථි සමාධි, මය්‌හංපත්‌ථි සමාධි; න ඛො ආළාරස්‌සෙව කාලාමස්‌ස අත්‌ථි පඤ්‌ඤා, මය්‌හංපත්‌ථි පඤ්‌ඤා; යංනූනාහං යං ධම්‌මං ආළාරො කාලාමො සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙති තස්‌ස ධම්‌මස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාය පදහෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, නචිරස්‌සෙව ඛිප්‌පමෙව තං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං.
‘‘අථ ඛ්‌වාහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙන ආළාරො කාලාමො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආළාරං කාලාමං එතදවොචං – ‘එත්‌තාවතා නො, ආවුසො කාලාම , ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙසී’ති? ‘එත්‌තාවතා ඛො අහං, ආවුසො, ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙමී’ති. ‘අහම්‌පි ඛො, ආවුසො, එත්‌තාවතා ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමී’ති. ‘ලාභා නො, ආවුසො, සුලද්‌ධං නො, ආවුසො, යෙ මයං ආයස්‌මන්‌තං තාදිසං සබ්‍රහ්‌මචාරිං පස්‌සාම. ඉති යාහං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙමි තං ත්‌වං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරසි; යං ත්‌වං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරසි තමහං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙමි. ඉති යාහං ධම්‌මං ජානාමි තං ත්‌වං ධම්‌මං ජානාසි; යං ත්‌වං ධම්‌මං ජානාසි තමහං ධම්‌මං ජානාමි. ඉති යාදිසො අහං තාදිසො තුවං, යාදිසො තුවං තාදිසො අහං. එහි දානි, ආවුසො, උභොව සන්‌තා ඉමං ගණං පරිහරාමා’ති. ඉති ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ආළාරො කාලාමො ආචරියො මෙ සමානො (අත්‌තනො) [( ) නත්‌ථි (සී. පී.)]අන්‌තෙවාසිං මං සමානං අත්‌තනා සමසමං ඨපෙසි, උළාරාය ච මං පූජාය පූජෙසි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘නායං ධම්‌මො නිබ්‌බිදාය න විරාගාය න නිරොධාය න උපසමාය න අභිඤ්‌ඤාය න සම්‌බොධාය න නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති, යාවදෙව ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනූපපත්‌තියා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තං ධම්‌මං අනලඞ්‌කරිත්‌වා තස්‌මා ධම්‌මා නිබ්‌බිජ්‌ජ අපක්‌කමිං.
372. ‘‘සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, කිංකුසලගවෙසී අනුත්‌තරං සන්‌තිවරපදං පරියෙසමානො යෙන උදකො රාමපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා උදකං රාමපුත්‌තං එතදවොචං – ‘ඉච්‌ඡාමහං, ආවුසො [පස්‌ස ම. නි. 1.278 පාසරාසිසුත්‌තෙ] ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ බ්‍රහ්‌මචරියං චරිතු’න්‌ති. එවං වුත්‌තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උදකො රාමපුත්‌තො මං එතදවොච – ‘විහරතායස්‌මා, තාදිසො අයං ධම්‌මො යත්‌ථ විඤ්‌ඤූ පුරිසො නචිරස්‌සෙව සකං ආචරියකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍යා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, නචිරස්‌සෙව ඛිප්‌පමෙව තං ධම්‌මං පරියාපුණිං. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තාවතකෙනෙව ඔට්‌ඨපහතමත්‌තෙන ලපිතලාපනමත්‌තෙන ඤාණවාදඤ්‌ච වදාමි ථෙරවාදඤ්‌ච, ‘ජානාමි පස්‌සාමී’ති ච පටිජානාමි, අහඤ්‌චෙව අඤ්‌ඤෙ ච. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො රාමො ඉමං ධම්‌මං කෙවලං සද්‌ධාමත්‌තකෙන සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙසි. අද්‌ධා රාමො ඉමං ධම්‌මං ජානං පස්‌සං විහාසී’ති. අථ ඛ්‌වාහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙන උදකො රාමපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා උදකං රාමපුත්‌තං එතදවොචං – ‘කිත්‌තාවතා නො, ආවුසො රාමො, ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙසී’ති? එවං වුත්‌තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උදකො රාමපුත්‌තො නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං පවෙදෙසි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො රාමස්‌සෙව අහොසි සද්‌ධා, මය්‌හංපත්‌ථි සද්‌ධා; න ඛො රාමස්‌සෙව අහොසි වීරියං, මය්‌හංපත්‌ථි වීරියං; න ඛො රාමස්‌සෙව අහොසි සති, මය්‌හංපත්‌ථි සති; න ඛො රාමස්‌සෙව අහොසි සමාධි, මය්‌හංපත්‌ථි සමාධි; න ඛො රාමස්‌සෙව අහොසි පඤ්‌ඤා, මය්‌හංපත්‌ථි පඤ්‌ඤා; යංනූනාහං යං ධම්‌මං රාමො සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමීති පවෙදෙසි තස්‌ස ධම්‌මස්‌ස සච්‌ඡිකිරියායපදහෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, නචිරස්‌සෙව ඛිප්‌පමෙව තං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං.
‘‘අථ ඛ්‌වාහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙන උදකො රාමපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමිං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා උදකං රාමපුත්‌තං එතදවොචං – ‘එත්‌තාවතා නො, ආවුසො, රාමො ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙසී’ති? ‘එත්‌තාවතා ඛො, ආවුසො, රාමො ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙසී’ති. ‘අහම්‌පි ඛො, ආවුසො, එත්‌තාවතා ඉමං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරාමී’ති. ‘ලාභා නො, ආවුසො, සුලද්‌ධං නො, ආවුසො, යෙ මයං ආයස්‌මන්‌තං තාදිසං සබ්‍රහ්‌මචාරිං පස්‌සාම. ඉති යං ධම්‌මං රාමො සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙසි, තං ත්‌වං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරසි; යං ත්‌වං ධම්‌මං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරසි, තං ධම්‌මං රාමො සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ පවෙදෙසි. ඉති යං ධම්‌මං රාමො අභිඤ්‌ඤාසි තං ත්‌වං ධම්‌මං ජානාසි; යං ත්‌වං ධම්‌මං ජානාසි තං ධම්‌මං රාමො අභිඤ්‌ඤාසි. ඉති යාදිසො රාමො අහොසි තාදිසො තුවං; යාදිසො තුවං තාදිසො රාමො අහොසි. එහි දානි, ආවුසො, තුවං ඉමං ගණං පරිහරා’ති. ඉති ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උදකො රාමපුත්‌තො සබ්‍රහ්‌මචාරී මෙ සමානො ආචරියට්‌ඨානෙ ච මං ඨපෙසි, උළාරාය ච මං පූජාය පූජෙසි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘නායං ධම්‌මො නිබ්‌බිදාය න විරාගාය න නිරොධාය න උපසමාය න අභිඤ්‌ඤාය න සම්‌බොධාය න නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති, යාවදෙව නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනූපපත්‌තියා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තං ධම්‌මං අනලඞ්‌කරිත්‌වා තස්‌මා ධම්‌මා නිබ්‌බිජ්‌ජ අපක්‌කමිං.
373. ‘‘සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, කිංකුසලගවෙසී අනුත්‌තරං සන්‌තිවරපදං පරියෙසමානො මගධෙසු අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො යෙන උරුවෙලා සෙනානිගමො තදවසරිං. තත්‌ථද්‌දසං රමණීයං භූමිභාගං, පාසාදිකඤ්‌ච වනසණ්‌ඩං, නදිඤ්‌ච සන්‌දන්‌තිං සෙතකං සුපතිත්‌ථං රමණීයං, සමන්‌තා ච ගොචරගාමං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘රමණීයො වත, භො, භූමිභාගො, පාසාදිකො ච වනසණ්‌ඩො, නදී ච සන්‌දති සෙතකා සුපතිත්‌ථා රමණීයා, සමන්‌තා ච ගොචරගාමො. අලං වතිදං කුලපුත්‌තස්‌ස පධානත්‌ථිකස්‌ස පධානායා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තත්‌ථෙව නිසීදිං ‘අලමිදං පධානායා’ති.
374. ‘‘අපිස්‌සුමං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තිස්‌සො උපමා පටිභංසු අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං උදකෙ නික්‌ඛිත්‌තං. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය උත්‌තරාරණිං ආදාය – ‘අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙස්‌සාමි, තෙජො පාතුකරිස්‌සාමී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අපි නු සො පුරිසො අමුං අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං, උදකෙ නික්‌ඛිත්‌තං , උත්‌තරාරණිං ආදාය අභිමන්‌ථෙන්‌තො අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙය්‍ය, තෙජො පාතුකරෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අදුඤ්‌හි, භො ගොතම, අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං, තඤ්‌ච පන උදකෙ නික්‌ඛිත්‌තං. යාවදෙව ච පන සො පුරිසො කිලමථස්‌ස විඝාතස්‌ස භාගී අස්‌සා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ හි කෙචි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා කායෙන චෙව චිත්‌තෙන ච කාමෙහි අවූපකට්‌ඨා විහරන්‌ති, යො ච නෙසං කාමෙසු කාමච්‌ඡන්‌දො කාමස්‌නෙහො කාමමුච්‌ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහො, සො ච අජ්‌ඣත්‌තං න සුප්‌පහීනො හොති, න සුප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො, ඔපක්‌කමිකා චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, අභබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. නො චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, අභබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. අයං ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පඨමා උපමා පටිභාසි අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා.
375. ‘‘අපරාපි ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දුතියා උපමා පටිභාසි අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං, ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌තං. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය උත්‌තරාරණිං ආදාය – ‘අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙස්‌සාමි, තෙජො පාතුකරිස්‌සාමී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අපි නු සො පුරිසො අමුං අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං, ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌තං, උත්‌තරාරණිං ආදාය අභිමන්‌ථෙන්‌තො අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙය්‍ය තෙජො පාතුකරෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අදුඤ්‌හි, භො ගොතම, අල්‌ලං කට්‌ඨං සස්‌නෙහං, කිඤ්‌චාපි ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌තං. යාවදෙව ච පන සො පුරිසො කිලමථස්‌ස විඝාතස්‌ස භාගී අස්‌සාති. එවමෙව ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ හි කෙචි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා කායෙන චෙව චිත්‌තෙන ච කාමෙහි වූපකට්‌ඨා විහරන්‌ති, යො ච නෙසං කාමෙසු කාමච්‌ඡන්‌දො කාමස්‌නෙහො කාමමුච්‌ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහො සො ච අජ්‌ඣත්‌තං න සුප්‌පහීනො හොති, න සුප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො, ඔපක්‌කමිකා චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, අභබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. නො චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, අභබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. අයං ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දුතියා උපමා පටිභාසි අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා’’.
376. ‘‘අපරාපි ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තතියා උපමා පටිභාසි අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, සුක්‌ඛං කට්‌ඨං කොළාපං, ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌තං. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය උත්‌තරාරණිං ආදාය – ‘අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙස්‌සාමි, තෙජො පාතුකරිස්‌සාමී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අපි නු සො පුරිසො අමුං සුක්‌ඛං කට්‌ඨං කොළාපං, ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌තං, උත්‌තරාරණිං ආදාය අභිමන්‌ථෙන්‌තො අග්‌ගිං අභිනිබ්‌බත්‌තෙය්‍ය, තෙජො පාතුකරෙය්‍යා’’ති? ‘‘එවං, භො ගොතම’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අදුඤ්‌හි, භො ගොතම, සුක්‌ඛං කට්‌ඨං කොළාපං, තඤ්‌ච පන ආරකා උදකා ථලෙ නික්‌ඛිත්‌ත’’න්‌ති . ‘‘එවමෙව ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ හි කෙචි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා කායෙන චෙව චිත්‌තෙන ච කාමෙහි වූපකට්‌ඨා විහරන්‌ති, යො ච නෙසං කාමෙසු කාමච්‌ඡන්‌දො කාමස්‌නෙහො කාමමුච්‌ඡා කාමපිපාසා කාමපරිළාහො, සො ච අජ්‌ඣත්‌තං සුප්‌පහීනො හොති සුප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො, ඔපක්‌කමිකා චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, භබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. නො චෙපි තෙ භොන්‌තො සමණබ්‍රාහ්‌මණා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, භබ්‌බාව තෙ ඤාණාය දස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. අයං ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තතියා උපමා පටිභාසි අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා. ඉමා ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තිස්‌සො උපමා පටිභංසු අනච්‌ඡරියා පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා.’’
377. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං දන්‌තෙභි දන්‌තමාධාය [පස්‌ස ම. නි. 1.221 විතක්‌කසණ්‌ඨානසුත්‌තෙ], ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච, චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හෙය්‍යං අභිනිප්‌පීළෙය්‍යං අභිසන්‌තාපෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දන්‌තෙභි දන්‌තමාධාය, ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච, චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හාමි අභිනිප්‌පීළෙමි අභිසන්‌තාපෙමි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දන්‌තෙභි දන්‌තමාධාය ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හතො අභිනිප්‌පීළයතො අභිසන්‌තාපයතො කච්‌ඡෙහි සෙදා මුච්‌චන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, බලවා පුරිසො දුබ්‌බලතරං පුරිසං සීසෙ වා ගහෙත්‌වා ඛන්‌ධෙ වා ගහෙත්‌වා අභිනිග්‌ගණ්‌හෙය්‍ය අභිනිප්‌පීළෙය්‍ය අභිසන්‌තාපෙය්‍ය, එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දන්‌තෙභි දන්‌තමාධාය, ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච, චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හතො අභිනිප්‌පීළයතො අභිසන්‌තාපයතො කච්‌ඡෙහි සෙදා මුච්‌චන්‌ති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං, උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා, සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙන පධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.
378. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං අප්‌පාණකංයෙව ඣානං ඣායෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙ උපරුන්‌ධිං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු කණ්‌ණසොතෙහි වාතානං නික්‌ඛමන්‌තානං අධිමත්‌තො සද්‌දො හොති. සෙය්‍යථාපි නාම කම්‌මාරගග්‌ගරියා ධමමානාය අධිමත්‌තො සද්‌දො හොති, එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු කණ්‌ණසොතෙහි වාතානං නික්‌ඛමන්‌තානං අධිමත්‌තො සද්‌දො හොති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා. සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙන පධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.
‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං අප්‌පාණකංයෙව ඣානං ඣායෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙ උපරුන්‌ධිං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා වාතා මුද්‌ධනි ඌහනන්‌ති [ඌහන්‌ති (සී.), ඔහනන්‌ති (ස්‍යා. කං.), උහනන්‌ති (ක.)]. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, බලවා පුරිසො තිණ්‌හෙන සිඛරෙන මුද්‌ධනි අභිමත්‌ථෙය්‍ය[මුද්‌ධානං අභිමන්‌ථෙය්‍ය (සී. පී.), මුද්‌ධානං අභිමත්‌ථෙය්‍ය (ස්‍යා. කං.)], එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා වාතා මුද්‌ධනි ඌහනන්‌ති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා. සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙන පධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.
‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං අප්‌පාණකංයෙව ඣානං ඣායෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙ උපරුන්‌ධිං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා සීසෙ සීසවෙදනා හොන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, බලවා පුරිසො දළ්‌හෙන වරත්‌තක්‌ඛණ්‌ඩෙන [වරත්‌තකබන්‌ධනෙන (සී.)] සීසෙ සීසවෙඨං දදෙය්‍ය, එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා සීසෙ සීසවෙදනා හොන්‌ති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා. සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙන පධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.
‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං අප්‌පාණකංයෙව ඣානං ඣායෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙ උපරුන්‌ධිං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා වාතා කුච්‌ඡිං පරිකන්‌තන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දක්‌ඛො ගොඝාතකො වා ගොඝාතකන්‌තෙවාසී වා තිණ්‌හෙන ගොවිකන්‌තනෙන කුච්‌ඡිං පරිකන්‌තෙය්‍ය, එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තා වාතා කුච්‌ඡිං පරිකන්‌තන්‌ති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා. සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙනපධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.
‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං අප්‌පාණකංයෙව ඣානං ඣායෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙ උපරුන්‌ධිං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තො කායස්‌මිං ඩාහො හොති. සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ද්‌වෙ බලවන්‌තො පුරිසා දුබ්‌බලතරං පුරිසං නානාබාහාසු ගහෙත්‌වා අඞ්‌ගාරකාසුයා සන්‌තාපෙය්‍යුං සම්‌පරිතාපෙය්‍යුං, එවමෙව ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මුඛතො ච නාසතො ච කණ්‌ණතො ච අස්‌සාසපස්‌සාසෙසු උපරුද්‌ධෙසු අධිමත්‌තො කායස්‌මිං ඩාහො හොති. ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වීරියං හොති අසල්‌ලීනං උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා. සාරද්‌ධො ච පන මෙ කායො හොති අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධො තෙනෙව දුක්‌ඛප්‌පධානෙන පධානාභිතුන්‌නස්‌ස සතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා දුක්‌ඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති. අපිස්‌සු මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දෙවතා දිස්‌වා එවමාහංසු – ‘කාලඞ්‌කතො සමණො ගොතමො’ති. එකච්‌චා දෙවතා එවමාහංසු – ‘න කාලඞ්‌කතො සමණො ගොතමො, අපි ච කාලඞ්‌කරොතී’ති. එකච්‌චා දෙවතා එවමාහංසු – ‘න කාලඞ්‌කතො සමණො ගොතමො, නපි කාලඞ්‌කරොති, අරහං සමණො ගොතමො, විහාරොත්‌වෙව සො [විහාරොත්‌වෙවෙසො (සී.)] අරහතො එවරූපො හොතී’ති [විහාරොත්‌වෙවෙසො අරහතො’’ති (?)].
379. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං සබ්‌බසො ආහාරුපච්‌ඡෙදාය පටිපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. අථ ඛො මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, දෙවතා උපසඞ්‌කමිත්‌වාඑතදවොචුං – ‘මා ඛො ත්‌වං, මාරිස, සබ්‌බසො ආහාරුපච්‌ඡෙදාය පටිපජ්‌ජි. සචෙ ඛො ත්‌වං, මාරිස, සබ්‌බසො ආහාරුපච්‌ඡෙදාය පටිපජ්‌ජිස්‌සසි, තස්‌ස තෙ මයං දිබ්‌බං ඔජං ලොමකූපෙහි අජ්‌ඣොහාරෙස්‌සාම [අජ්‌ඣොහරිස්‌සාම (ස්‍යා. කං. පී. ක.)], තාය ත්‌වං යාපෙස්‌සසී’ති. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘අහඤ්‌චෙව ඛො පන සබ්‌බසො අජජ්‌ජිතං [අජද්‌ධුකං (සී. පී.), ජද්‌ධුකං (ස්‍යා. කං.)] පටිජානෙය්‍යං, ඉමා ච මෙ දෙවතා දිබ්‌බං ඔජං ලොමකූපෙහි අජ්‌ඣොහාරෙය්‍යුං[අජ්‌ඣොහරෙය්‍යුං (ස්‍යා. කං. පී. ක.)], තාය චාහං යාපෙය්‍යං, තං මමස්‌ස මුසා’ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තා දෙවතා පච්‌චාචික්‌ඛාමි, ‘හල’න්‌ති වදාමි.
380. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යංනූනාහං ථොකං ථොකං ආහාරං ආහාරෙය්‍යං, පසතං පසතං, යදි වා මුග්‌ගයූසං, යදි වා කුලත්‌ථයූසං, යදි වා කළායයූසං, යදි වා හරෙණුකයූස’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ථොකං ථොකං ආහාරං ආහාරෙසිං, පසතං පසතං, යදි වා මුග්‌ගයූසං, යදි වා කුලත්‌ථයූසං, යදි වා කළායයූසං, යදි වා හරෙණුකයූසං. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ථොකං ථොකං ආහාරං ආහාරයතො, පසතං පසතං, යදි වා මුග්‌ගයූසං, යදි වා කුලත්‌ථයූසං, යදි වා කළායයූසං, යදි වා හරෙණුකයූසං, අධිමත්‌තකසිමානං පත්‌තො කායො හොති. සෙය්‍යථාපි නාම ආසීතිකපබ්‌බානි වා කාළපබ්‌බානි වා, එවමෙවස්‌සු මෙ අඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ගානි භවන්‌ති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සෙය්‍යථාපි නාම ඔට්‌ඨපදං, එවමෙවස්‌සු මෙ ආනිසදං හොති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සෙය්‍යථාපි නාම වට්‌ටනාවළී, එවමෙවස්‌සු මෙ පිට්‌ඨිකණ්‌ටකො උණ්‌ණතාවනතො හොති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සෙය්‍යථාපි නාම ජරසාලාය ගොපාණසියො ඔලුග්‌ගවිලුග්‌ගා භවන්‌ති, එවමෙවස්‌සු මෙ ඵාසුළියො ඔලුග්‌ගවිලුග්‌ගා භවන්‌ති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සෙය්‍යථාපි නාම ගම්‌භීරෙ උදපානෙ උදකතාරකා ගම්‌භීරගතා ඔක්‌ඛායිකා දිස්‌සන්‌ති, එවමෙවස්‌සු මෙ අක්‌ඛිකූපෙසු අක්‌ඛිතාරකා ගම්‌භීරගතා ඔක්‌ඛායිකා දිස්‌සන්‌ති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සෙය්‍යථාපි නාම තිත්‌තකාලාබු ආමකච්‌ඡින්‌නො වාතාතපෙන සංඵුටිතො හොති සම්‌මිලාතො, එවමෙවස්‌සු මෙ සීසච්‌ඡවි සංඵුටිතා හොති සම්‌මිලාතා තායෙවප්‌පාහාරතාය.
‘‘සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උදරච්‌ඡවිං පරිමසිස්‌සාමීති පිට්‌ඨිකණ්‌ටකංයෙව පරිග්‌ගණ්‌හාමි, පිට්‌ඨිකණ්‌ටකං පරිමසිස්‌සාමීති උදරච්‌ඡවිංයෙව පරිග්‌ගණ්‌හාමි, යාවස්‌සු මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උදරච්‌ඡවි පිට්‌ඨිකණ්‌ටකං අල්‌ලීනා හොති තායෙවප්‌පාහාරතාය. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වච්‌චං වා මුත්‌තං වා කරිස්‌සාමීති තත්‌ථෙව අවකුජ්‌ජො පපතාමි තායෙවප්‌පාහාරතාය. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ඉමමෙව කායං අස්‌සාසෙන්‌තො පාණිනා ගත්‌තානි අනුමජ්‌ජාමි. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පාණිනා ගත්‌තානි අනුමජ්‌ජතො පූතිමූලානි ලොමානි කායස්‌මා පපතන්‌ති තායෙවප්‌පාහාරතාය. අපිස්‌සු මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මනුස්‌සා දිස්‌වා එවමාහංසු – ‘කාළො සමණො ගොතමො’ති. එකච්‌චෙ මනුස්‌සා එවමාහංසු – ‘න කාළො සමණො ගොතමො, සාමො සමණො ගොතමො’ති. එකච්‌චෙ මනුස්‌සා එවමාහංසු – ‘න කාළො සමණො ගොතමො , නපි සාමො, මඞ්‌ගුරච්‌ඡවි සමණො ගොතමො’ති. යාවස්‌සු මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තාව පරිසුද්‌ධො ඡවිවණ්‌ණො පරියොදාතො උපහතො හොති තායෙවප්‌පාහාරතාය.
381. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘යෙ ඛො කෙචි අතීතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයිංසු, එතාවපරමං, නයිතො භිය්‍යො. යෙපි හි කෙචි අනාගතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයිස්‌සන්‌ති, එතාවපරමං, නයිතො භිය්‍යො. යෙපි හි කෙචි එතරහි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදයන්‌ති, එතාවපරමං, නයිතො භිය්‍යො. න ඛො පනාහං ඉමාය කටුකාය දුක්‌කරකාරිකාය අධිගච්‌ඡාමි උත්‌තරි මනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං. සියා නු ඛො අඤ්‌ඤො මග්‌ගො බොධායා’ති? තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘අභිජානාමි ඛො පනාහං පිතු සක්‌කස්‌ස කම්‌මන්‌තෙ සීතාය ජම්‌බුච්‌ඡායාය නිසින්‌නො විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරිතා. සියා නු ඛො එසො මග්‌ගො බොධායා’ති? තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, සතානුසාරි විඤ්‌ඤාණං අහොසි – ‘එසෙව මග්‌ගො බොධායා’ති. තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘කිං නු ඛො අහං තස්‌ස සුඛස්‌ස භායාමි, යං තං සුඛං අඤ්‌ඤත්‍රෙව කාමෙහි අඤ්‌ඤත්‍ර අකුසලෙහි ධම්‌මෙහී’ති? තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො අහං තස්‌ස සුඛස්‌ස භායාමි, යං තං සුඛං අඤ්‌ඤත්‍රෙව කාමෙහි අඤ්‌ඤත්‍ර අකුසලෙහි ධම්‌මෙහී’ති.
382. ‘‘තස්‌ස මය්‌හං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එතදහොසි – ‘න ඛො තං සුකරං සුඛං අධිගන්‌තුං එවං අධිමත්‌තකසිමානං පත්‌තකායෙන, යංනූනාහං ඔළාරිකං ආහාරං ආහාරෙය්‍යං ඔදනකුම්‌මාස’න්‌ති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ඔළාරිකං ආහාරං ආහාරෙසිං ඔදනකුම්‌මාසං. තෙන ඛො පන මං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, සමයෙන පඤ්‌ච[පඤ්‌චවග්‌ගියා (අඤ්‌ඤසුත්‌තෙසු)] භික්‌ඛූ පච්‌චුපට්‌ඨිතා හොන්‌ති – ‘යං ඛො සමණො ගොතමො ධම්‌මං අධිගමිස්‌සති, තං නො ආරොචෙස්‌සතී’ති. යතො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ඔළාරිකං ආහාරං ආහාරෙසිං ඔදනකුම්‌මාසං, අථ මෙ තෙ පඤ්‌ච භික්‌ඛූ නිබ්‌බිජ්‌ජ පක්‌කමිංසු – ‘බාහුල්‌ලිකො [බාහුලිකො (සී. පී.) සංඝභෙදසික්‌ඛාපදටීකාය සමෙති] සමණො ගොතමො, පධානවිබ්‌භන්‌තො, ආවත්‌තො බාහුල්‌ලායා’ති.
383. ‘‘සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ඔළාරිකං ආහාරං ආහාරෙත්‌වා, බලං ගහෙත්‌වා, විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති. විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා අජ්‌ඣත්‌තං සම්‌පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති. පීතියා ච විරාගා උපෙක්‌ඛකො ච විහාසිං, සතො ච සම්‌පජානො. සුඛඤ්‌ච කායෙන පටිසංවෙදෙසිං යං තං අරියා ආචික්‌ඛන්‌ති – ‘උපෙක්‌ඛකො සතිමා සුඛවිහාරී’ති තතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති. සුඛස්‌ස ච පහානා දුක්‌ඛස්‌ස ච පහානා, පුබ්‌බෙව සොමනස්‌සදොමනස්‌සානං අත්‌ථඞ්‌ගමා, අදුක්‌ඛමසුඛං උපෙක්‌ඛාසතිපාරිසුද්‌ධිං චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහාසිං. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.
384. ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙසිං. සො අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරාමි , සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං…පෙ.… ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරාමි. අයං ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, රත්‌තියා පඨමෙ යාමෙ පඨමා විජ්‌ජා අධිගතා; අවිජ්‌ජා විහතා, විජ්‌ජා උප්‌පන්‌නා; තමො විහතො, ආලොකො උප්‌පන්‌නො; යථා තං අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.
385. ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ සත්‌තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙසිං. සො දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සාමි චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාමි…පෙ.… අයං ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, රත්‌තියා මජ්‌ඣිමෙ යාමෙ දුතියා විජ්‌ජා අධිගතා; අවිජ්‌ජා විහතා, විජ්‌ජා උප්‌පන්‌නා; තමො විහතො, ආලොකො උප්‌පන්‌නො; යථා තං අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො . එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන , උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.
386. ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙසිං. සො ‘ඉදං දුක්‌ඛ’න්‌ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං දුක්‌ඛසමුදයො’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධො’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං. ‘ඉමෙ ආසවා’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං ආසවසමුදයො’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං ආසවනිරොධො’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං, ‘අයං ආසවනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං. තස්‌ස මෙ එවං ජානතො එවං පස්‌සතො කාමාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චිත්‌ථ, භවාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චිත්‌ථ, අවිජ්‌ජාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චිත්‌ථ. විමුත්‌තස්‌මිං විමුත්‌තමිති ඤාණං අහොසි. ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්‌මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායා’ති අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං. අයං ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, රත්‌තියා පච්‌ඡිමෙ යාමෙ තතියා විජ්‌ජා අධිගතා; අවිජ්‌ජා විහතා, විජ්‌ජා උප්‌පන්‌නා; තමො විහතො, ආලොකො උප්‌පන්‌නො; යථා තං අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො. එවරූපාපි ඛො මෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, උප්‌පන්‌නා සුඛා වෙදනා චිත්‌තං න පරියාදාය තිට්‌ඨති.
387. ‘‘අභිජානාමි ඛො පනාහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අනෙකසතාය පරිසාය ධම්‌මං දෙසෙතා. අපිස්‌සු මං එකමෙකො එවං මඤ්‌ඤති – ‘මමෙවාරබ්‌භ සමණො ගොතමො ධම්‌මං දෙසෙතී’ති. ‘න ඛො පනෙතං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එවං දට්‌ඨබ්‌බං; යාවදෙව විඤ්‌ඤාපනත්‌ථාය තථාගතො පරෙසං ධම්‌මං දෙසෙති. සො ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තස්‌සායෙව කථාය පරියොසානෙ, තස්‌මිංයෙව පුරිමස්‌මිං සමාධිනිමිත්‌තෙ අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සණ්‌ඨපෙමි සන්‌නිසාදෙමි එකොදිං කරොමි සමාදහාමි, යෙන සුදං නිච්‌චකප්‌පං විහරාමී’’’ති.
‘‘ඔකප්‌පනියමෙතං භොතො ගොතමස්‌ස යථා තං අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස. අභිජානාති ඛො පන භවං ගොතමො දිවා සුපිතා’’ති? ‘‘අභිජානාමහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, ගිම්‌හානං පච්‌ඡිමෙ මාසෙ පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තො චතුග්‌ගුණං සඞ්‌ඝාටිං පඤ්‌ඤපෙත්‌වා දක්‌ඛිණෙන පස්‌සෙන සතො සම්‌පජානො නිද්‌දං ඔක්‌කමිතා’’ති. ‘‘එතං ඛො, භො ගොතම, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සම්‌මොහවිහාරස්‌මිං වදන්‌තී’’ති ? ‘‘න ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එත්‌තාවතා සම්‌මූළ්‌හො වා හොති අසම්‌මූළ්‌හො වා. අපි ච, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යථා සම්‌මූළ්‌හො ච හොති අසම්‌මූළ්‌හො ච, තං සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි, භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. භගවා එතදවොච –
388. ‘‘යස්‌ස කස්‌සචි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ ආසවා සංකිලෙසිකා පොනොබ්‌භවිකා සදරා දුක්‌ඛවිපාකා ආයතිං ජාතිජරාමරණියා අප්‌පහීනා, තමහං ‘සම්‌මූළ්‌හො’ති වදාමි. ආසවානඤ්‌හි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අප්‌පහානා සම්‌මූළ්‌හො හොති. යස්‌ස කස්‌සචි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ ආසවා සංකිලෙසිකා පොනොබ්‌භවිකා සදරා දුක්‌ඛවිපාකා ආයතිං ජාතිජරාමරණියා පහීනා, තමහං ‘අසම්‌මූළ්‌හො’ති වදාමි. ආසවානඤ්‌හි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, පහානා අසම්‌මූළ්‌හො හොති.
‘‘තථාගතස්‌ස ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යෙ ආසවා සංකිලෙසිකා පොනොබ්‌භවිකා සදරා දුක්‌ඛවිපාකා ආයතිං ජාතිජරාමරණියා පහීනා උච්‌ඡින්‌නමූලා තාලාවත්‌ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මා . සෙය්‍යථාපි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තාලො මත්‌ථකච්‌ඡින්‌නො අභබ්‌බො පුන විරූළ්‌හියා, එවමෙව ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තථාගතස්‌ස යෙ ආසවා සංකිලෙසිකා පොනොබ්‌භවිකා සදරා දුක්‌ඛවිපාකා ආයතිං ජාතිජරාමරණියා පහීනා උච්‌ඡින්‌නමූලා තාලාවත්‌ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මා’’ති.
389. එවං වුත්‌තෙ, සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අච්‌ඡරියං, භො ගොතම, අබ්‌භුතං, භො ගොතම! යාවඤ්‌චිදං භොතො ගොතමස්‌ස එවං ආසජ්‌ජ ආසජ්‌ජ වුච්‌චමානස්‌ස, උපනීතෙහි වචනප්‌පථෙහි සමුදාචරියමානස්‌ස, ඡවිවණ්‌ණො චෙව පරියොදායති, මුඛවණ්‌ණො ච විප්‌පසීදති, යථා තං අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස. අභිජානාමහං, භො ගොතම, පූරණං කස්‌සපං වාදෙන වාදං සමාරභිතා. සොපි මයා වාදෙන වාදං සමාරද්‌ධො අඤ්‌ඤෙනඤ්‌ඤං පටිචරි, බහිද්‌ධා කථං අපනාමෙසි, කොපඤ්‌ච දොසඤ්‌ච අප්‌පච්‌චයඤ්‌ච පාත්‌වාකාසි. භොතො පන [භොතො ඛො පන (සී.)] ගොතමස්‌ස එවං ආසජ්‌ජ ආසජ්‌ජ වුච්‌චමානස්‌ස, උපනීතෙහි වචනප්‌පථෙහි සමුදාචරියමානස්‌ස, ඡවිවණ්‌ණො චෙව පරියොදායති, මුඛවණ්‌ණො ච විප්‌පසීදති, යථා තං අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස. අභිජානාමහං, භො ගොතම, මක්‌ඛලිං ගොසාලං…පෙ.… අජිතං කෙසකම්‌බලං… පකුධං කච්‌චායනං… සඤ්‌ජයං බෙලට්‌ඨපුත්‌තං… නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං වාදෙන වාදං සමාරභිතා. සොපි මයා වාදෙන වාදං සමාරද්‌ධො අඤ්‌ඤෙනඤ්‌ඤං පටිචරි, බහිද්‌ධා කථං අපනාමෙසි, කොපඤ්‌ච දොසඤ්‌ච අප්‌පච්‌චයඤ්‌ච පාත්‌වාකාසි. භොතො පන ගොතමස්‌ස එවං ආසජ්‌ජ ආසජ්‌ජ වුච්‌චමානස්‌ස, උපනීතෙහි වචනප්‌පථෙහි සමුදාචරියමානස්‌ස, ඡවිවණ්‌ණො චෙව පරියොදායති, මුඛවණ්‌ණො ච විප්‌පසීදති, යථා තං අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස. හන්‌ද ච දානි මයං, භො ගොතම, ගච්‌ඡාම. බහුකිච්‌චා මයං, බහුකරණීයා’’ති. ‘‘යස්‌සදානි ත්‌වං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, කාලං මඤ්‌ඤසී’’ති.
අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කාමීති.
මහාසච්‌චකසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං ඡට්‌ඨං.
No comments:
Post a Comment