1. දෙවදහසුත්‌තං
1. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සක්‌කෙසු විහරති දෙවදහං නාම සක්‍යානං නිගමො. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච – ‘‘සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතු. ඉති පුරාණානං කම්‌මානං තපසා බ්‍යන්‌තීභාවා, නවානං කම්‌මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්‌සවො; ආයතිං අනවස්‌සවා කම්‌මක්‌ඛයො; කම්‌මක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො; දුක්‌ඛක්‌ඛයා වෙදනාක්‌ඛයො; වෙදනාක්‌ඛයා සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතී’ති. එවංවාදිනො, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨා.
‘‘එවංවාදාහං , භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨෙ උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං වදාමි – ‘සච්‌චං කිර තුම්‌හෙ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතු. ඉති පුරාණානං කම්‌මානං තපසා බ්‍යන්‌තීභාවා, නවානං කම්‌මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්‌සවො; ආයතිං අනවස්‌සවා කම්‌මක්‌ඛයො; කම්‌මක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො; දුක්‌ඛක්‌ඛයා වෙදනාක්‌ඛයො; වෙදනාක්‌ඛයා සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතී’ති? තෙ ච මෙ, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨා එවං පුට්‌ඨා ‘ආමා’ති පටිජානන්‌ති.
‘‘ත්‍යාහං එවං වදාමි – ‘කිං පන තුම්‌හෙ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, ජානාථ – අහුවම්‌හෙව මයං පුබ්‌බෙ, න නාහුවම්‌හා’ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’.
‘‘‘කිං පන තුම්‌හෙ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, ජානාථ – අකරම්‌හෙව මයං පුබ්‌බෙ පාපකම්‌මං, න නාකරම්‌හා’ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’.
‘‘‘කිං පන තුම්‌හෙ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, ජානාථ – එවරූපං වා එවරූපං වා පාපකම්‌මං අකරම්‌හා’ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’.
‘‘‘කිං පන තුම්‌හෙ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, ජානාථ – එත්‌තකං වා දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං, එත්‌තකං වා දුක්‌ඛං නිජ්‌ජීරෙතබ්‌බං, එත්‌තකම්‌හි වා දුක්‌ඛෙ නිජ්‌ජිණ්‌ණෙ සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතී’ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’.
‘‘‘කිං පන තුම්‌හෙ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, ජානාථ – දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ අකුසලානං ධම්‌මානං පහානං, කුසලානං ධම්‌මානං උපසම්‌පද’න්‌ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’.
2. ‘‘ඉති කිර තුම්‌හෙ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, න ජානාථ – අහුවම්‌හෙව මයං පුබ්‌බෙ, න නාහුවම්‌හාති , න ජානාථ – අකරම්‌හෙව මයං පුබ්‌බෙ පාපකම්‌මං, න නාකරම්‌හාති, න ජානාථ – එවරූපං වා එවරූපං වා පාපකම්‌මං අකරම්‌හාති, න ජානාථ – එත්‌තකං වා දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං, එත්‌තකං වා දුක්‌ඛං නිජ්‌ජීරෙතබ්‌බං, එත්‌තකම්‌හි වා දුක්‌ඛෙ නිජ්‌ජිණ්‌ණෙ සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතීති, න ජානාථ – දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ අකුසලානං ධම්‌මානං පහානං, කුසලානං ධම්‌මානං උපසම්‌පදං; එවං සන්‌තෙ ආයස්‌මන්‌තානං නිගණ්‌ඨානං න කල්‌ලමස්‌ස වෙය්‍යාකරණාය – යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතු. ඉති පුරාණානං කම්‌මානං තපසා බ්‍යන්‌තීභාවා, නවානං කම්‌මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්‌සවො; ආයතිං අනවස්‌සවා කම්‌මක්‌ඛයො; කම්‌මක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො; දුක්‌ඛක්‌ඛයා වෙදනාක්‌ඛයො; වෙදනාක්‌ඛයා සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතී’’ති.
‘‘සචෙ පන තුම්‌හෙ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, ජානෙය්‍යාථ – අහුවම්‌හෙව මයං පුබ්‌බෙ, න නාහුවම්‌හාති, ජානෙය්‍යාථ – අකරම්‌හෙව මයං පුබ්‌බෙ පාපකම්‌මං, න නාකරම්‌හාති, ජානෙය්‍යාථ – එවරූපං වා එවරූපං වා පාපකම්‌මං අකරම්‌හාති, ජානෙය්‍යාථ – එත්‌තකං වා දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං, එත්‌තකං වා දුක්‌ඛං නිජ්‌ජීරෙතබ්‌බං, එත්‌තකම්‌හි වා දුක්‌ඛෙ නිජ්‌ජිණ්‌ණෙ සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතීති, ජානෙය්‍යාථ – දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ අකුසලානං ධම්‌මානං පහානං, කුසලානං ධම්‌මානංඋපසම්‌පදං; එවං සන්‌තෙ ආයස්‌මන්‌තානං නිගණ්‌ඨානං කල්‌ලමස්‌ස වෙය්‍යාකරණාය – යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතු. ඉති පුරාණානං කම්‌මානං තපසා බ්‍යන්‌තීභාවා, නවානං කම්‌මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්‌සවො; ආයතිං අනවස්‌සවා කම්‌මක්‌ඛයො; කම්‌මක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො; දුක්‌ඛක්‌ඛයා වෙදනාක්‌ඛයො; වෙදනාක්‌ඛයා සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතී’’ති.
3. ‘‘සෙය්‍යථාපි, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, පුරිසො සල්‌ලෙන විද්‌ධො අස්‌ස සවිසෙන ගාළ්‌හූපලෙපනෙන[ගාළ්‌හපලෙපනෙන (ක.)]; සො සල්‌ලස්‌සපි වෙධනහෙතු[වෙදනාහෙතු (සී. පී. ක.)] දුක්‌ඛා තිබ්‌බා [තිප්‌පා (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] කටුකා වෙදනා වෙදියෙය්‍ය. තස්‌ස මිත්‌තාමච්‌චා ඤාතිසාලොහිතා භිසක්‌කං සල්‌ලකත්‌තං උපට්‌ඨාපෙය්‍යුං. තස්‌ස සො භිසක්‌කො සල්‌ලකත්‌තො සත්‌ථෙන වණමුඛං පරිකන්‌තෙය්‍ය; සො සත්‌ථෙනපි වණමුඛස්‌ස පරිකන්‌තනහෙතු දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙය්‍ය. තස්‌ස සො භිසක්‌කො සල්‌ලකත්‌තො එසනියා සල්‌ලං එසෙය්‍ය; සො එසනියාපි සල්‌ලස්‌ස එසනාහෙතු දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙය්‍ය . තස්‌ස සො භිසක්‌කො සල්‌ලකත්‌තො සල්‌ලං අබ්‌බුහෙය්‍ය [අබ්‌බුය්‌හෙය්‍ය (සී.), අබ්‌භූණ්‌හෙය්‍ය (ස්‍යා. කං.)]; සො සල්‌ලස්‌සපි අබ්‌බුහනහෙතු[අබ්‌බුය්‌හනහෙතු (සී.), අබ්‌භූණ්‌හනහෙතු (ස්‍යා. කං.)] දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙය්‍ය. තස්‌ස සො භිසක්‌කො සල්‌ලකත්‌තො අගදඞ්‌ගාරං වණමුඛෙ ඔදහෙය්‍ය; සො අගදඞ්‌ගාරස්‌සපි වණමුඛෙ ඔදහනහෙතු දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙය්‍ය. සො අපරෙන සමයෙන රූළ්‌හෙන වණෙන සඤ්‌ඡවිනා අරොගො අස්‌ස සුඛී සෙරී සයංවසී යෙන කාමඞ්‌ගමො. තස්‌ස එවමස්‌ස – අහං ඛො පුබ්‌බෙ සල්‌ලෙන විද්‌ධො අහොසිං සවිසෙන ගාළ්‌හූපලෙපනෙන. සොහංසල්‌ලස්‌සපි වෙධනහෙතු දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියිං. තස්‌ස මෙ මිත්‌තාමච්‌චා ඤාතිසාලොහිතා භිසක්‌කං සල්‌ලකත්‌තං උපට්‌ඨපෙසුං. තස්‌ස මෙ සො භිසක්‌කො සල්‌ලකත්‌තො සත්‌ථෙන වණමුඛං පරිකන්‌ති; සොහං සත්‌ථෙනපි වණමුඛස්‌ස පරිකන්‌තනහෙතු දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියිං. තස්‌ස මෙ සො භිසක්‌කො සල්‌ලකත්‌තො එසනියා සල්‌ලං එසි; සො අහං එසනියාපි සල්‌ලස්‌ස එසනාහෙතු දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියිං. තස්‌ස මෙ සො භිසක්‌කොසල්‌ලකත්‌තො සල්‌ලං අබ්‌බුහි [අබ්‌බුය්‌හි (සී.), අබ්‌භූණ්‌හි (ස්‍යා. කං.)]; සොහං සල්‌ලස්‌සපි අබ්‌බුහනහෙතු දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියිං. තස්‌ස මෙ සො භිසක්‌කො සල්‌ලකත්‌තො අගදඞ්‌ගාරං වණමුඛෙ ඔදහි; සොහං අගදඞ්‌ගාරස්‌සපි වණමුඛෙ ඔදහනහෙතු දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියිං. සොම්‌හි එතරහි රූළ්‌හෙන වණෙන සඤ්‌ඡවිනා අරොගො සුඛී සෙරී සයංවසී යෙන කාමඞ්‌ගමො’’ති.
‘‘එවමෙව ඛො, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, සචෙ තුම්‌හෙ ජානෙය්‍යාථ – අහුවම්‌හෙව මයං පුබ්‌බෙ, න නාහුවම්‌හාති, ජානෙය්‍යාථ – අකරම්‌හෙව මයං පුබ්‌බෙ පාපකම්‌මං, න නාකරම්‌හාති, ජානෙය්‍යාථ – එවරූපං වා එවරූපං වා පාපකම්‌මං අකරම්‌හාති, ජානෙය්‍යාථ – එත්‌තකං වා දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං, එත්‌තකං වා දුක්‌ඛං නිජ්‌ජීරෙතබ්‌බං, එත්‌තකම්‌හි වා දුක්‌ඛෙ නිජ්‌ජිණ්‌ණෙ සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතීති, ජානෙය්‍යාථ – දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ අකුසලානං ධම්‌මානං පහානං, කුසලානං ධම්‌මානං උපසම්‌පදං; එවං සන්‌තෙ ආයස්‌මන්‌තානං නිගණ්‌ඨානං කල්‌ලමස්‌ස වෙය්‍යාකරණාය – යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතු. ඉති පුරාණානං කම්‌මානං තපසා බ්‍යන්‌තීභාවා, නවානං කම්‌මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්‌සවො; ආයතිං අනවස්‌සවා කම්‌මක්‌ඛයො; කම්‌මක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො; දුක්‌ඛක්‌ඛයා වෙදනාක්‌ඛයො; වෙදනාක්‌ඛයා සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතී’’ති.
‘‘යස්‌මා ච ඛො තුම්‌හෙ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, න ජානාථ – අහුවම්‌හෙව මයං පුබ්‌බෙ, න නාහුවම්‌හාති, න ජානාථ – අකරම්‌හෙව මයං පුබ්‌බෙ පාපකම්‌මං, න නාකරම්‌හාති, න ජානාථ – එවරූපං වා එවරූපං වා පාපකම්‌මං අකරම්‌හාති, න ජානාථ – එත්‌තකං වා දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං, එත්‌තකං වා දුක්‌ඛං නිජ්‌ජීරෙතබ්‌බං, එත්‌තකම්‌හි වා දුක්‌ඛෙ නිජ්‌ජිණ්‌ණෙ සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතීති, න ජානාථ – දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ අකුසලානං ධම්‌මානං පහානං, කුසලානං ධම්‌මානං උපසම්‌පදං; තස්‌මා ආයස්‌මන්‌තානං නිගණ්‌ඨානං න කල්‌ලමස්‌ස වෙය්‍යාකරණාය – යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතු. ඉති පුරාණානං කම්‌මානං තපසා බ්‍යන්‌තීභාවා, නවානං කම්‌මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්‌සවො; ආයතිං අනවස්‌සවා කම්‌මක්‌ඛයො; කම්‌මක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො; දුක්‌ඛක්‌ඛයා වෙදනාක්‌ඛයො; වෙදනාක්‌ඛයා සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතී’’ති.
4. ‘‘එවං වුත්‌තෙ, භික්‌ඛවෙ, තෙ නිගණ්‌ඨා මං එතදවොචුං – ‘නිගණ්‌ඨො , ආවුසො, නාටපුත්‌තො [නාථපුත්‌තො (සී.)] සබ්‌බඤ්‌ඤූ සබ්‌බදස්‌සාවී, අපරිසෙසං ඤාණදස්‌සනං පටිජානාති . චරතො ච මෙ තිට්‌ඨතො ච සුත්‌තස්‌ස ච ජාගරස්‌ස ච සතතං සමිතං ඤාණදස්‌සනං පච්‌චුපට්‌ඨිත’න්‌ති. සො එවමාහ – ‘අත්‌ථි ඛො වො, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, පුබ්‌බෙව පාපකම්‌මං කතං, තං ඉමාය කටුකාය දුක්‌කරකාරිකාය නිජ්‌ජීරෙථ, යං පනෙත්‌ථ එතරහි කායෙන සංවුතා වාචාය සංවුතා මනසා සංවුතා තං ආයතිං පාපකම්‌මස්‌ස අකරණං. ඉති පුරාණානං කම්‌මානං තපසා බ්‍යන්‌තීභාවා, නවානං කම්‌මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්‌සවො; ආයතිං අනවස්‌සවා කම්‌මක්‌ඛයො; කම්‌මක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො; දුක්‌ඛක්‌ඛයා වෙදනාක්‌ඛයො; වෙදනාක්‌ඛයා සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතී’ති. තඤ්‌ච පනම්‌හාකං රුච්‌චති චෙව ඛමති ච, තෙන චම්‌හා අත්‌තමනා’’ති.
5. ‘‘එවං වුත්‌තෙ අහං, භික්‌ඛවෙ, තෙ නිගණ්‌ඨෙ එතදවොචං – ‘පඤ්‌ච ඛො ඉමෙ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, ධම්‌මා දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ ද්‌විධාවිපාකා. කතමෙ පඤ්‌ච? සද්‌ධා, රුචි, අනුස්‌සවො, ආකාරපරිවිතක්‌කො, දිට්‌ඨිනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌ති – ඉමෙ ඛො, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, පඤ්‌ච ධම්‌මා දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ ද්‌විධාවිපාකා. තත්‍රායස්‌මන්‌තානං නිගණ්‌ඨානං කා අතීතංසෙ සත්‌ථරි සද්‌ධා, කා රුචි, කො අනුස්‌සවො, කො ආකාරපරිවිතක්‌කො, කා දිට්‌ඨිනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌තී’ති. එවංවාදී [එවංවාදීසු (ක.)] ඛො අහං, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨෙසු න කඤ්‌චි [කිඤ්‌චි (සී. පී. ක.)] සහධම්‌මිකං වාදපටිහාරං සමනුපස්‌සාමි.
‘‘පුන චපරාහං [පුන ච පනාහං (සී. පී. ක.)], භික්‌ඛවෙ, තෙ නිගණ්‌ඨෙ එවං වදාමි – ‘තං කිං මඤ්‌ඤථ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා. යස්‌මිං වො සමයෙ තිබ්‌බො [තිප්‌පො (පී.)]උපක්‌කමො හොති තිබ්‌බං පධානං, තිබ්‌බා තස්‌මිං සමයෙ ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙථ; යස්‌මිං පන වො සමයෙ න තිබ්‌බො උපක්‌කමොහොති න තිබ්‌බං පධානං, න තිබ්‌බා තස්‌මිං සමයෙ ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙථා’ති? ‘යස්‌මිං නො, ආවුසො ගොතම, සමයෙ තිබ්‌බො උපක්‌කමො හොති තිබ්‌බං පධානං, තිබ්‌බා තස්‌මිං සමයෙ ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියාම; යස්‌මිං පන නො සමයෙ න තිබ්‌බො උපක්‌කමො හොති න තිබ්‌බං පධානං, න තිබ්‌බා තස්‌මිං සමයෙ ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියාමා’’’ති.
6. ‘‘ඉති කිර, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, යස්‌මිං වො සමයෙ තිබ්‌බො උපක්‌කමො හොති තිබ්‌බං පධානං, තිබ්‌බා තස්‌මිං සමයෙ ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙථ; යස්‌මිං පන වො සමයෙ න තිබ්‌බො උපක්‌කමො හොති න තිබ්‌බං පධානං, න තිබ්‌බා තස්‌මිං සමයෙ ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙථ. එවං සන්‌තෙ ආයස්‌මන්‌තානං නිගණ්‌ඨානං න කල්‌ලමස්‌ස වෙය්‍යාකරණාය – යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතු. ඉති පුරාණානං කම්‌මානං තපසා බ්‍යන්‌තීභාවා, නවානං කම්‌මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්‌සවො; ආයතිං අනවස්‌සවා කම්‌මක්‌ඛයො; කම්‌මක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො; දුක්‌ඛක්‌ඛයා වෙදනාක්‌ඛයො ; වෙදනාක්‌ඛයා සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතීති. සචෙ, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, යස්‌මිං වො සමයෙ තිබ්‌බො උපක්‌කමො හොති තිබ්‌බං පධානං, න තිබ්‌බා තස්‌මිං සමයෙ ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙථ; යස්‌මිං පන වො සමයෙ න තිබ්‌බො උපක්‌කමො හොති න තිබ්‌බං පධානං, තිබ්‌බා තස්‌මිං සමයෙ ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙථ [පධානං, තිට්‌ඨෙය්‍යෙව තස්‌මිං සමයෙ… වෙදනා (සී. ස්‍යා. කං. පී.)]; එවං සන්‌තෙ ආයස්‌මන්‌තානං නිගණ්‌ඨානං කල්‌ලමස්‌ස වෙය්‍යාකරණාය – යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතු. ඉති පුරාණානං කම්‌මානං තපසා බ්‍යන්‌තීභාවා, නවානං කම්‌මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්‌සවො; ආයතිං අනවස්‌සවා කම්‌මක්‌ඛයො; කම්‌මක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො; දුක්‌ඛක්‌ඛයා වෙදනාක්‌ඛයො; වෙදනාක්‌ඛයා සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතී’’ති.
‘‘‘යස්‌මා ච ඛො, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, යස්‌මිං වො සමයෙ තිබ්‌බො උපක්‌කමො හොති තිබ්‌බං පධානං, තිබ්‌බා තස්‌මිං සමයෙ ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙථ; යස්‌මිං පන වො සමයෙ න තිබ්‌බො උපක්‌කමො හොති න තිබ්‌බං පධානං, න තිබ්‌බා තස්‌මිං සමයෙ ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියෙථ; තෙ තුම්‌හෙ සාමංයෙව ඔපක්‌කමිකා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදයමානා අවිජ්‌ජා අඤ්‌ඤාණා සම්‌මොහා විපච්‌චෙථ – යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතු. ඉති පුරාණානං කම්‌මානං තපසා බ්‍යන්‌තීභාවා, නවානං කම්‌මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්‌සවො; ආයතිං අනවස්‌සවා කම්‌මක්‌ඛයො; කම්‌මක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො; දුක්‌ඛක්‌ඛයා වෙදනාක්‌ඛයො ; වෙදනාක්‌ඛයා සබ්‌බං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං භවිස්‌සතී’ති. එවංවාදීපි [එවංවාදීසුපි (ක.)] ඛො අහං, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨෙසු න කඤ්‌චි සහධම්‌මිකං වාදපටිහාරං සමනුපස්‌සාමි.
7. ‘‘පුන චපරාහං, භික්‌ඛවෙ, තෙ නිගණ්‌ඨෙ එවං වදාමි – ‘තං කිං මඤ්‌ඤථාවුසො නිගණ්‌ඨා, යමිදං කම්‌මං දිට්‌ඨධම්‌මවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා සම්‌පරායවෙදනීයං හොතූති ලබ්‌භමෙත’න්‌ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’. ‘යං පනිදං කම්‌මං සම්‌පරායවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා දිට්‌ඨධම්‌මවෙදනීයං හොතූති ලබ්‌භමෙත’න්‌ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’. ‘තං කිං මඤ්‌ඤථාවුසො නිගණ්‌ඨා, යමිදං කම්‌මං සුඛවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා දුක්‌ඛවෙදනීයං හොතූති ලබ්‌භමෙත’න්‌ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’. ‘යං පනිදං කම්‌මං දුක්‌ඛවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා සුඛවෙදනීයං හොතූති ලබ්‌භමෙත’න්‌ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’. ‘තං කිං මඤ්‌ඤථාවුසො නිගණ්‌ඨා, යමිදං කම්‌මං පරිපක්‌කවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා අපරිපක්‌කවෙදනීයං හොතූති ලබ්‌භමෙත’න්‌ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’. ‘යං පනිදං කම්‌මං අපරිපක්‌කවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා පරිපක්‌කවෙදනීයං හොතූති ලබ්‌භමෙත’න්‌ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’. ‘තං කිං මඤ්‌ඤථාවුසො නිගණ්‌ඨා, යමිදං කම්‌මං බහුවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා අප්‌පවෙදනීයං හොතූති ලබ්‌භමෙත’න්‌ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’. ‘යං පනිදං කම්‌මං අප්‌පවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා බහුවෙදනීයං හොතූති ලබ්‌භමෙත’න්‌ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’. ‘තං කිං මඤ්‌ඤථාවුසො නිගණ්‌ඨා, යමිදං කම්‌මං සවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා අවෙදනීයං හොතූති ලබ්‌භමෙත’න්‌ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’. ‘යං පනිදං කම්‌මං අවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා සවෙදනීයං හොතූති ලබ්‌භමෙත’න්‌ති? ‘නො හිදං, ආවුසො’.
8. ‘‘ඉති කිර, ආවුසො නිගණ්‌ඨා, යමිදං කම්‌මං දිට්‌ඨධම්‌මවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා සම්‌පරායවෙදනීයං හොතූති අලබ්‌භමෙතං, යං පනිදං කම්‌මං සම්‌පරායවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා දිට්‌ඨධම්‌මවෙදනීයං හොතූති අලබ්‌භමෙතං, යමිදං කම්‌මං සුඛවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා දුක්‌ඛවෙදනීයං හොතූති අලබ්‌භමෙතං, යමිදං කම්‌මං දුක්‌ඛවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා සුඛවෙදනීයං හොතූති අලබ්‌භමෙතං, යමිදං කම්‌මං පරිපක්‌කවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා අපරිපක්‌කවෙදනීයං හොතූති අලබ්‌භමෙතං, යමිදං කම්‌මං අපරිපක්‌කවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා පරිපක්‌කවෙදනීයං හොතූති අලබ්‌භමෙතං, යමිදං කම්‌මං බහුවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා අප්‌පවෙදනීයං හොතූති අලබ්‌භමෙතං, යමිදං කම්‌මං අප්‌පවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා බහුවෙදනීයං හොතූති අලබ්‌භමෙතං, යමිදං කම්‌මං සවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වාඅවෙදනීයං හොතූති අලබ්‌භමෙතං, යමිදං කම්‌මං අවෙදනීයං තං උපක්‌කමෙන වා පධානෙන වා සවෙදනීයං හොතූති අලබ්‌භමෙතං; එවං සන්‌තෙ ආයස්‌මන්‌තානං නිගණ්‌ඨානං අඵලො උපක්‌කමො හොති, අඵලං පධානං’’.
‘‘එවංවාදී, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨා. එවංවාදීනං, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨානං දස සහධම්‌මිකා වාදානුවාදා ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡන්‌ති.
9. ‘‘සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා පුබ්‌බෙකතහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති; අද්‌ධා, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨා පුබ්‌බෙ දුක්‌කටකම්‌මකාරිනො යං එතරහි එවරූපා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියන්‌ති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති; අද්‌ධා, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨා පාපකෙන ඉස්‌සරෙන නිම්‌මිතා යං එතරහි එවරූපා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියන්‌ති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා සඞ්‌ගතිභාවහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති; අද්‌ධා, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨා පාපසඞ්‌ගතිකා යං එතරහි එවරූපා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියන්‌ති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා අභිජාතිහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති; අද්‌ධා, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨා පාපාභිජාතිකා යං එතරහි එවරූපා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියන්‌ති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා දිට්‌ඨධම්‌මූපක්‌කමහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති; අද්‌ධා, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨා එවරූපා දිට්‌ඨධම්‌මූපක්‌කමා යං එතරහි එවරූපා දුක්‌ඛා තිබ්‌බා කටුකා වෙදනා වෙදියන්‌ති.
‘‘සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා පුබ්‌බෙකතහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, ගාරය්‌හා නිගණ්‌ඨා; නො චෙ සත්‌තා පුබ්‌බෙකතහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, ගාරය්‌හා නිගණ්‌ඨා. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතුසුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, ගාරය්‌හා නිගණ්‌ඨා; නො චෙ සත්‌තා ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, ගාරය්‌හා නිගණ්‌ඨා. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා සඞ්‌ගතිභාවහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, ගාරය්‌හා නිගණ්‌ඨා; නො චෙ සත්‌තා සඞ්‌ගතිභාවහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, ගාරය්‌හා නිගණ්‌ඨා. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා අභිජාතිහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, ගාරය්‌හා නිගණ්‌ඨා; නො චෙ සත්‌තා අභිජාතිහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, ගාරය්‌හා නිගණ්‌ඨා. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා දිට්‌ඨධම්‌මූපක්‌කමහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, ගාරය්‌හා නිගණ්‌ඨා; නො චෙ සත්‌තා දිට්‌ඨධම්‌මූපක්‌කමහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, ගාරය්‌හා නිගණ්‌ඨා. එවංවාදී, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨා. එවංවාදීනං, භික්‌ඛවෙ, නිගණ්‌ඨානං ඉමෙ දස සහධම්‌මිකා වාදානුවාදා ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡන්‌ති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, අඵලො උපක්‌කමො හොති, අඵලං පධානං.
10. ‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, සඵලො උපක්‌කමො හොති, සඵලං පධානං? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න හෙව අනද්‌ධභූතං අත්‌තානං දුක්‌ඛෙන අද්‌ධභාවෙති, ධම්‌මිකඤ්‌ච සුඛං න පරිච්‌චජති, තස්‌මිඤ්‌ච සුඛෙ අනධිමුච්‌ඡිතො හොති. සො එවං පජානාති – ‘ඉමස්‌ස ඛො මෙ දුක්‌ඛනිදානස්‌ස සඞ්‌ඛාරං පදහතො සඞ්‌ඛාරප්‌පධානා විරාගො හොති, ඉමස්‌ස පන මෙ දුක්‌ඛනිදානස්‌ස අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛතො උපෙක්‌ඛං භාවයතො විරාගො හොතී’ති. සො යස්‌ස හි ඛ්‌වාස්‌ස [යස්‌ස ඛො පනස්‌ස (සී.), යස්‌ස ඛ්‌වාස්‌ස (පී.)] දුක්‌ඛනිදානස්‌ස සඞ්‌ඛාරං පදහතො සඞ්‌ඛාරප්‌පධානා විරාගො හොති, සඞ්‌ඛාරං තත්‌ථ පදහති. යස්‌ස පනස්‌ස දුක්‌ඛනිදානස්‌ස අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛතො උපෙක්‌ඛං භාවයතො විරාගො හොති, උපෙක්‌ඛං තත්‌ථ භාවෙති. තස්‌ස තස්‌ස දුක්‌ඛනිදානස්‌ස සඞ්‌ඛාරං පදහතො සඞ්‌ඛාරප්‌පධානා විරාගො හොති – එවම්‌පිස්‌ස තං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං හොති. තස්‌ස තස්‌ස දුක්‌ඛනිදානස්‌ස අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛතො උපෙක්‌ඛං භාවයතො විරාගො හොති – එවම්‌පිස්‌ස තං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං හොති.
11. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො ඉත්‌ථියා සාරත්‌තො පටිබද්‌ධචිත්‌තො තිබ්‌බච්‌ඡන්‌දො තිබ්‌බාපෙක්‌ඛො. සො තං ඉත්‌ථිං පස්‌සෙය්‍ය අඤ්‌ඤෙන පුරිසෙන සද්‌ධිං සන්‌තිට්‌ඨන්‌තිං සල්‌ලපන්‌තිං සඤ්‌ජග්‌ඝන්‌තිං සංහසන්‌තිං. තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, අපි නු තස්‌ස පුරිසස්‌ස අමුං ඉත්‌ථිං දිස්‌වා අඤ්‌ඤෙන පුරිසෙන සද්‌ධිං සන්‌තිට්‌ඨන්‌තිං සල්‌ලපන්‌තිං සඤ්‌ජග්‌ඝන්‌තිං සංහසන්‌තිං උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සූපායාසා’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අමු හි, භන්‌තෙ, පුරිසො අමුස්‌සා ඉත්‌ථියා සාරත්‌තො පටිබද්‌ධචිත්‌තො තිබ්‌බච්‌ඡන්‌දො තිබ්‌බාපෙක්‌ඛො . තස්‌මා තං ඉත්‌ථිං දිස්‌වා අඤ්‌ඤෙන පුරිසෙන සද්‌ධිං සන්‌තිට්‌ඨන්‌තිං සල්‌ලපන්‌තිං සඤ්‌ජග්‌ඝන්‌තිං සංහසන්‌තිං උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සූපායාසා’’ති. ‘‘අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, තස්‌ස පුරිසස්‌ස එවමස්‌ස – ‘අහං ඛො අමුස්‌සා ඉත්‌ථියා සාරත්‌තො පටිබද්‌ධචිත්‌තො තිබ්‌බච්‌ඡන්‌දො තිබ්‌බාපෙක්‌ඛො. තස්‌ස මෙ අමුං ඉත්‌ථිං දිස්‌වා අඤ්‌ඤෙන පුරිසෙන සද්‌ධිං සන්‌තිට්‌ඨන්‌තිං සල්‌ලපන්‌තිං සඤ්‌ජග්‌ඝන්‌තිං සංහසන්‌තිංඋප්‌පජ්‌ජන්‌ති සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සූපායාසා. යංනූනාහං යො මෙ අමුස්‌සා ඉත්‌ථියා ඡන්‌දරාගො තං පජහෙය්‍ය’න්‌ති. සො යො අමුස්‌සා ඉත්‌ථියා ඡන්‌දරාගො තං පජහෙය්‍ය. සො තං ඉත්‌ථිං පස්‌සෙය්‍ය අපරෙන සමයෙන අඤ්‌ඤෙන පුරිසෙන සද්‌ධිං සන්‌තිට්‌ඨන්‌තිං සල්‌ලපන්‌තිං සඤ්‌ජග්‌ඝන්‌තිං සංහසන්‌තිං. තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, අපි නු තස්‌ස පුරිසස්‌ස අමුං ඉත්‌ථිං දිස්‌වා අඤ්‌ඤෙන පුරිසෙන සද්‌ධිං සන්‌තිට්‌ඨන්‌තිං සල්‌ලපන්‌තිං සඤ්‌ජග්‌ඝන්‌තිං සංහසන්‌තිං උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සූපායාසා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අමු හි, භන්‌තෙ, පුරිසො අමුස්‌සා ඉත්‌ථියා විරාගො. තස්‌මා තං ඉත්‌ථිං දිස්‌වා අඤ්‌ඤෙන පුරිසෙන සද්‌ධිං සන්‌තිට්‌ඨන්‌තිං සල්‌ලපන්‌තිං සඤ්‌ජග්‌ඝන්‌තිං සංහසන්‌තිං න උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සූපායාසා’’ති.
‘‘එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න හෙව අනද්‌ධභූතං අත්‌තානං දුක්‌ඛෙන අද්‌ධභාවෙති, ධම්‌මිකඤ්‌ච සුඛං න පරිච්‌චජති, තස්‌මිඤ්‌ච සුඛෙ අනධිමුච්‌ඡිතො හොති. සො එවං පජානාති – ‘ඉමස්‌ස ඛො මෙ දුක්‌ඛනිදානස්‌ස සඞ්‌ඛාරං පදහතො සඞ්‌ඛාරප්‌පධානා විරාගො හොති, ඉමස්‌ස පන මෙ දුක්‌ඛනිදානස්‌ස අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛතො උපෙක්‌ඛං භාවයතො විරාගො හොතී’ති. සො යස්‌ස හි ඛ්‌වාස්‌ස දුක්‌ඛනිදානස්‌ස සඞ්‌ඛාරං පදහතො සඞ්‌ඛාරප්‌පධානා විරාගො හොති, සඞ්‌ඛාරං තත්‌ථ පදහති; යස්‌ස පනස්‌ස දුක්‌ඛනිදානස්‌ස අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛතො උපෙක්‌ඛං භාවයතො විරාගො හොති, උපෙක්‌ඛං තත්‌ථ භාවෙති. තස්‌ස තස්‌ස දුක්‌ඛනිදානස්‌ස සඞ්‌ඛාරං පදහතොසඞ්‌ඛාරප්‌පධානා විරාගො හොති – එවම්‌පිස්‌ස තං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං හොති . තස්‌ස තස්‌ස දුක්‌ඛනිදානස්‌ස අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛතො උපෙක්‌ඛං භාවයතො විරාගො හොති – එවම්‌පිස්‌ස තං දුක්‌ඛං නිජ්‌ජිණ්‌ණං හොති. එවම්‌පි, භික්‌ඛවෙ, සඵලො උපක්‌කමො හොති, සඵලං පධානං.
12. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යථාසුඛං ඛො මෙ විහරතො අකුසලා ධම්‌මා අභිවඩ්‌ඪන්‌ති, කුසලා ධම්‌මා පරිහායන්‌ති; දුක්‌ඛාය පන මෙ අත්‌තානං පදහතො අකුසලා ධම්‌මා පරිහායන්‌ති, කුසලා ධම්‌මා අභිවඩ්‌ඪන්‌ති. යංනූනාහං දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහෙය්‍ය’න්‌ති. සො දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහති. තස්‌ස දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහතො අකුසලා ධම්‌මා පරිහායන්‌ති කුසලා ධම්‌මා අභිවඩ්‌ඪන්‌ති. සො න අපරෙන සමයෙන දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහති. තං කිස්‌ස හෙතු? යස්‌ස හි සො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු අත්‌ථාය දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහෙය්‍ය ස්‌වාස්‌ස අත්‌ථො අභිනිප්‌ඵන්‌නො හොති. තස්‌මා න අපරෙන සමයෙන දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, උසුකාරො තෙජනං ද්‌වීසු අලාතෙසු ආතාපෙති පරිතාපෙති උජුං කරොති කම්‌මනියං. යතො ඛො, භික්‌ඛවෙ, උසුකාරස්‌ස තෙජනං ද්‌වීසු අලාතෙසු ආතාපිතං හොති පරිතාපිතං උජුං කතං [උජුං කතං හොති (සී.)] කම්‌මනියං, න සො තං අපරෙන සමයෙන උසුකාරො තෙජනං ද්‌වීසු අලාතෙසු ආතාපෙති පරිතාපෙති උජුං කරොති කම්‌මනියං. තං කිස්‌ස හෙතු? යස්‌ස හි සො, භික්‌ඛවෙ, අත්‌ථාය උසුකාරො තෙජනං ද්‌වීසු අලාතෙසු ආතාපෙය්‍ය පරිතාපෙය්‍ය උජුංකරෙය්‍ය කම්‌මනියං ස්‌වාස්‌ස අත්‌ථො අභිනිප්‌ඵන්‌නො හොති. තස්‌මා න අපරෙන සමයෙන උසුකාරො තෙජනං ද්‌වීසු අලාතෙසු ආතාපෙති පරිතාපෙති උජුං කරොති කම්‌මනියං. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යථාසුඛං ඛො මෙ විහරතො අකුසලා ධම්‌මා අභිවඩ්‌ඪන්‌ති, කුසලා ධම්‌මා පරිහායන්‌ති; දුක්‌ඛාය පන මෙ අත්‌තානං පදහතො අකුසලා ධම්‌මා පරිහායන්‌ති, කුසලා ධම්‌මා අභිවඩ්‌ඪන්‌ති. යංනූනාහං දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහෙය්‍ය’න්‌ති. සො දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහති. තස්‌ස දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහතො අකුසලා ධම්‌මා පරිහායන්‌ති, කුසලා ධම්‌මා අභිවඩ්‌ඪන්‌ති. සො න අපරෙන සමයෙන දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහති. තං කිස්‌ස හෙතු? යස්‌ස හි සො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු අත්‌ථාය දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහෙය්‍ය ස්‌වාස්‌ස අත්‌ථො අභිනිප්‌ඵන්‌නො හොති. තස්‌මා න අපරෙන සමයෙන දුක්‌ඛාය අත්‌තානං පදහති. එවම්‌පි, භික්‌ඛවෙ, සඵලො උපක්‌කමො හොති, සඵලං පධානං.
13. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, ඉධ තථාගතො ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජති අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා. සො ඉමං ලොකං සදෙවකං සමාරකං සබ්‍රහ්‌මකං සස්‌සමණබ්‍රාහ්‌මණිං පජං සදෙවමනුස්‌සං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙති. සො ධම්‌මං දෙසෙති ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං, කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙති. තං ධම්‌මං සුණාති ගහපති වා ගහපතිපුත්‌තො වා අඤ්‌ඤතරස්‌මිං වා කුලෙ පච්‌චාජාතො. සො තං ධම්‌මං සුත්‌වා තථාගතෙ සද්‌ධං පටිලභති. සො තෙන සද්‌ධාපටිලාභෙන සමන්‌නාගතො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘සම්‌බාධො ඝරාවාසො රජාපථො, අබ්‌භොකාසො පබ්‌බජ්‌ජා. නයිදං සුකරං අගාරං අජ්‌ඣාවසතා එකන්‌තපරිපුණ්‌ණං එකන්‌තපරිසුද්‌ධං සඞ්‌ඛලිඛිතං බ්‍රහ්‌මචරියං චරිතුං. යංනූනාහං කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජෙය්‍ය’න්‌ති. සො අපරෙන සමයෙන අප්‌පං වා භොගක්‌ඛන්‌ධං පහාය මහන්‌තං වා භොගක්‌ඛන්‌ධං පහාය, අප්‌පං වා ඤාතිපරිවට්‌ටං පහාය මහන්‌තං වා ඤාතිපරිවට්‌ටං පහාය කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජති.
14. ‘‘සො එවං පබ්‌බජිතො සමානො භික්‌ඛූනං සික්‌ඛාසාජීවසමාපන්‌නො පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති නිහිතදණ්‌ඩො නිහිතසත්‌ථො, ලජ්‌ජී දයාපන්‌නො සබ්‌බපාණභූතහිතානුකම්‌පී විහරති. අදින්‌නාදානං පහාය අදින්‌නාදානා පටිවිරතො හොති දින්‌නාදායී දින්‌නපාටිකඞ්‌ඛී, අථෙනෙන සුචිභූතෙන අත්‌තනා විහරති. අබ්‍රහ්‌මචරියං පහාය බ්‍රහ්‌මචාරී හොති ආරාචාරී විරතො මෙථුනා ගාමධම්‌මා. මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතො හොති සච්‌චවාදී සච්‌චසන්‌ධො ථෙතො පච්‌චයිකො අවිසංවාදකො ලොකස්‌ස. පිසුණං වාචං පහාය පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො හොති; ඉතො සුත්‌වා න අමුත්‍ර අක්‌ඛාතා ඉමෙසං භෙදාය, අමුත්‍ර වා සුත්‌වා න ඉමෙසං අක්‌ඛාතා අමූසං භෙදාය – ඉති භින්‌නානං වා සන්‌ධාතා සහිතානං වා අනුප්‌පදාතා සමග්‌ගාරාමො සමග්‌ගරතො සමග්‌ගනන්‌දී සමග්‌ගකරණිං වාචං භාසිතා හොති. ඵරුසං වාචං පහාය ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො හොති; යා සා වාචා නෙලා කණ්‌ණසුඛා පෙමනීයා හදයඞ්‌ගමා පොරී බහුජනකන්‌තා බහුජනමනාපා තථාරූපිං වාචං භාසිතා හොති. සම්‌ඵප්‌පලාපං පහාය සම්‌ඵප්‌පලාපා පටිවිරතො හොති කාලවාදී භූතවාදී අත්‌ථවාදී ධම්‌මවාදී විනයවාදී, නිධානවතිං වාචං භාසිතා කාලෙන සාපදෙසං පරියන්‌තවතිං අත්‌ථසංහිතං. සො බීජගාමභූතගාමසමාරම්‌භා පටිවිරතො හොති. එකභත්‌තිකො හොති රත්‌තූපරතො විරතො විකාලභොජනා. නච්‌චගීතවාදිතවිසූකදස්‌සනා පටිවිරතො හොති. මාලාගන්‌ධවිලෙපනධාරණමණ්‌ඩනවිභූසනට්‌ඨානා පටිවිරතො හොති. උච්‌චාසයනමහාසයනා පටිවිරතො හොති. ජාතරූපරජතපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති. ආමකධඤ්‌ඤපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති. ආමකමංසපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති. ඉත්‌ථිකුමාරිකපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති. දාසිදාසපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති. අජෙළකපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති. කුක්‌කුටසූකරපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති. හත්‌ථිගවස්‌සවළවපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති. ඛෙත්‌තවත්‌ථුපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති. දූතෙය්‍යපහිණගමනානුයොගා පටිවිරතො හොති. කයවික්‌කයා පටිවිරතො හොති. තුලාකූටකංසකූටමානකූටා පටිවිරතො හොති. උක්‌කොටනවඤ්‌චනනිකතිසාචියොගා [සාවියොගා (ස්‍යා. කං. ක.) එත්‌ථ සාචිසද්‌දො කුටිලපරියායො] පටිවිරතො හොති. ඡෙදනවධබන්‌ධනවිපරාමොසආලොපසහසාකාරා පටිවිරතො හොති [පස්‌ස ම. නි. 1.293 චූළහත්‌ථිපදොපමෙ].
‘‘සො සන්‌තුට්‌ඨො හොති කායපරිහාරිකෙන චීවරෙන, කුච්‌ඡිපරිහාරිකෙන පිණ්‌ඩපාතෙන. සො යෙන යෙනෙව පක්‌කමති සමාදායෙව පක්‌කමති. සෙය්‍යථාපි නාම පක්‌ඛී සකුණො යෙන යෙනෙව ඩෙති සපත්‌තභාරොව ඩෙති, එවමෙව භික්‌ඛු සන්‌තුට්‌ඨො හොති කායපරිහාරිකෙන චීවරෙන, කුච්‌ඡිපරිහාරිකෙන පිණ්‌ඩපාතෙන; සො යෙන යෙනෙව පක්‌කමති සමාදායෙව පක්‌කමති. සො ඉමිනා අරියෙන සීලක්‌ඛන්‌ධෙන සමන්‌නාගතො අජ්‌ඣත්‌තං අනවජ්‌ජසුඛං පටිසංවෙදෙති.
15. ‘‘සො චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා න නිමිත්‌තග්‌ගාහී හොති නානුබ්‍යඤ්‌ජනග්‌ගාහී. යත්‌වාධිකරණමෙනං චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්‌තං අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අන්‌වාස්‌සවෙය්‍යුං තස්‌ස සංවරාය පටිපජ්‌ජති, රක්‌ඛති චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියෙ සංවරං ආපජ්‌ජති. සොතෙන සද්‌දං සුත්‌වා…පෙ.… ඝානෙන ගන්‌ධං ඝායිත්‌වා…පෙ.… ජිව්‌හාය රසං සායිත්‌වා…පෙ.… කායෙන ඵොට්‌ඨබ්‌බං ඵුසිත්‌වා…පෙ.… මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය න නිමිත්‌තග්‌ගාහී හොති නානුබ්‍යඤ්‌ජනග්‌ගාහී. යත්‌වාධිකරණමෙනං මනින්‌ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්‌තං අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අන්‌වාස්‌සවෙය්‍යුං තස්‌ස සංවරාය පටිපජ්‌ජති, රක්‌ඛති මනින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියෙ සංවරං ආපජ්‌ජති. සො ඉමිනා අරියෙන ඉන්‌ද්‍රියසංවරෙන සමන්‌නාගතො අජ්‌ඣත්‌තං අබ්‍යාසෙකසුඛං පටිසංවෙදෙති.
‘‘සො අභික්‌කන්‌තෙ පටික්‌කන්‌තෙ සම්‌පජානකාරී හොති, ආලොකිතෙ විලොකිතෙ සම්‌පජානකාරී හොති, සමිඤ්‌ජිතෙ [සම්‌මිඤ්‌ජිතෙ (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] පසාරිතෙ සම්‌පජානකාරී හොති, සඞ්‌ඝාටිපත්‌තචීවරධාරණෙ සම්‌පජානකාරී හොති , අසිතෙ පීතෙ ඛායිතෙ සායිතෙ සම්‌පජානකාරී හොති, උච්‌චාරපස්‌සාවකම්‌මෙ සම්‌පජානකාරී හොති, ගතෙ ඨිතෙ නිසින්‌නෙ සුත්‌තෙ ජාගරිතෙ භාසිතෙ තුණ්‌හීභාවෙ සම්‌පජානකාරී හොති.
16. ‘‘සො ඉමිනා ච අරියෙන සීලක්‌ඛන්‌ධෙන සමන්‌නාගතො, (ඉමාය ච අරියාය සන්‌තුට්‌ඨියා සමන්‌නාගතො,)[පස්‌ස ම. නි. 1.296 චූළහත්‌ථිපදොපමෙ] ඉමිනා ච අරියෙන ඉන්‌ද්‍රියසංවරෙන සමන්‌නාගතො, ඉමිනා ච අරියෙන සතිසම්‌පජඤ්‌ඤෙන සමන්‌නාගතො විවිත්‌තං සෙනාසනං භජති අරඤ්‌ඤං රුක්‌ඛමූලං පබ්‌බතං කන්‌දරං ගිරිගුහං සුසානං වනපත්‌ථං අබ්‌භොකාසං පලාලපුඤ්‌ජං. සො පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තො නිසීදති පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වා, උජුං කායං පණිධාය, පරිමුඛං සතිං උපට්‌ඨපෙත්‌වා. සො අභිජ්‌ඣං ලොකෙ පහාය විගතාභිජ්‌ඣෙන චෙතසා විහරති, අභිජ්‌ඣාය චිත්‌තං පරිසොධෙති. බ්‍යාපාදපදොසං පහාය අබ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො විහරති සබ්‌බපාණභූතහිතානුකම්‌පී, බ්‍යාපාදපදොසා චිත්‌තං පරිසොධෙති. ථිනමිද්‌ධං පහාය විගතථිනමිද්‌ධො විහරති ආලොකසඤ්‌ඤී සතො සම්‌පජානො, ථිනමිද්‌ධා චිත්‌තං පරිසොධෙති. උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චං පහාය අනුද්‌ධතො විහරති අජ්‌ඣත්‌තං වූපසන්‌තචිත්‌තො , උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චා චිත්‌තං පරිසොධෙති. විචිකිච්‌ඡං පහාය තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡො විහරති අකථංකථී කුසලෙසු ධම්‌මෙසු, විචිකිච්‌ඡාය චිත්‌තං පරිසොධෙති.
‘‘සො ඉමෙ පඤ්‌ච නීවරණෙ පහාය චෙතසො උපක්‌කිලෙසෙ පඤ්‌ඤාය දුබ්‌බලීකරණෙ විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. එවම්‌පි , භික්‌ඛවෙ, සඵලො උපක්‌කමො හොති, සඵලං පධානං.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා අජ්‌ඣත්‌තං සම්‌පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. එවම්‌පි, භික්‌ඛවෙ, සඵලො උපක්‌කමො හොති, සඵලං පධානං.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු පීතියා ච විරාගා උපෙක්‌ඛකො ච විහරති සතො ච සම්‌පජානො, සුඛඤ්‌ච කායෙන පටිසංවෙදෙති. යං තං අරියා ආචික්‌ඛන්‌ති – ‘උපෙක්‌ඛකො සතිමා සුඛවිහාරී’ති තතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. එවම්‌පි, භික්‌ඛවෙ, සඵලො උපක්‌කමො හොති, සඵලං පධානං.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සුඛස්‌ස ච පහානා දුක්‌ඛස්‌ස ච පහානා, පුබ්‌බෙව සොමනස්‌සදොමනස්‌සානං අත්‌ථඞ්‌ගමා, අදුක්‌ඛමසුඛං උපෙක්‌ඛාසතිපාරිසුද්‌ධිං චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. එවම්‌පි, භික්‌ඛවෙ, සඵලො උපක්‌කමො හොති, සඵලං පධානං.
17. ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති. සො අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති, සෙය්‍යථිදං [සෙය්‍යථීදං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] – එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො තිස්‌සොපි ජාතියො චතස්‌සොපි ජාතියො පඤ්‌චපි ජාතියො දසපි ජාතියො වීසම්‌පි ජාතියො තිංසම්‌පි ජාතියො චත්‌තාලීසම්‌පි ජාතියො පඤ්‌ඤාසම්‌පි ජාතියො ජාතිසතම්‌පි ජාතිසහස්‌සම්‌පි ජාතිසතසහස්‌සම්‌පි අනෙකෙපි සංවට්‌ටකප්‌පෙ අනෙකෙපි විවට්‌ටකප්‌පෙ අනෙකෙපි සංවට්‌ටවිවට්‌ටකප්‌පෙ – ‘අමුත්‍රාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො ඉධූපපන්‌නො’ති. ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. එවම්‌පි, භික්‌ඛවෙ, සඵලො උපක්‌කමො හොති, සඵලං පධානං.
18. ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ සත්‌තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති. සො දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ, සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාති – ‘ඉමෙ වත භොන්‌තො සත්‌තා කායදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා වචීදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා මනොදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා අරියානං උපවාදකා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකම්‌මසමාදානා, තෙ කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්‌නා. ඉමෙ වා පන භොන්‌තො සත්‌තා කායසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා වචීසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා මනොසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා අරියානං අනුපවාදකා සම්‌මාදිට්‌ඨිකා සම්‌මාදිට්‌ඨිකම්‌මසමාදානා, තෙ කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපන්‌නා’ති. ඉති දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ, සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාති. එවම්‌පි, භික්‌ඛවෙ, සඵලො උපක්‌කමො හොති, සඵලං පධානං.
19. ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති. සො ‘ඉදං දුක්‌ඛ’න්‌ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්‌ඛසමුදයො’ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධො’ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති; ‘ඉමෙ ආසවා’ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවසමුදයො’ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවනිරොධො’ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. තස්‌ස එවං ජානතො එවං පස්‌සතො කාමාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති, භවාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති, අවිජ්‌ජාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති. විමුත්‌තස්‌මිං විමුත්‌තමිති ඤාණං හොති. ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්‌මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායා’ති පජානාති. එවම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ, සඵලො උපක්‌කමො හොති, සඵලං පධානං. එවංවාදී, භික්‌ඛවෙ, තථාගතා. එවංවාදීනං, භික්‌ඛවෙ, තථාගතානං [තථාගතො, එවංවාදිං භික්‌ඛවෙ තථාගතං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] දස සහධම්‌මිකා පාසංසට්‌ඨානා ආගච්‌ඡන්‌ති.
20. ‘‘සචෙ , භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා පුබ්‌බෙකතහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති; අද්‌ධා, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො පුබ්‌බෙසුකතකම්‌මකාරී යං එතරහි එවරූපා අනාසවා සුඛා වෙදනා වෙදෙති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති; අද්‌ධා, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො භද්‌දකෙන ඉස්‌සරෙන නිම්‌මිතො යං එතරහි එවරූපා අනාසවා සුඛා වෙදනා වෙදෙති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා සඞ්‌ගතිභාවහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති; අද්‌ධා, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො කල්‍යාණසඞ්‌ගතිකො යං එතරහි එවරූපා අනාසවා සුඛා වෙදනා වෙදෙති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා අභිජාතිහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති; අද්‌ධා, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො කල්‍යාණාභිජාතිකො යං එතරහි එවරූපා අනාසවා සුඛා වෙදනා වෙදෙති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා දිට්‌ඨධම්‌මූපක්‌කමහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති; අද්‌ධා, භික්‌ඛවෙ, තථාගතො කල්‍යාණදිට්‌ඨධම්‌මූපක්‌කමො යං එතරහි එවරූපා අනාසවා සුඛා වෙදනා වෙදෙති.
‘‘සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා පුබ්‌බෙකතහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, පාසංසො තථාගතො; නො චෙ සත්‌තා පුබ්‌බෙකතහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, පාසංසො තථාගතො. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, පාසංසො තථාගතො; නො චෙ සත්‌තා ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, පාසංසො තථාගතො. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා සඞ්‌ගතිභාවහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, පාසංසො තථාගතො; නො චෙ සත්‌තා සඞ්‌ගතිභාවහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, පාසංසො තථාගතො. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා අභිජාතිහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, පාසංසො තථාගතො; නො චෙ සත්‌තා අභිජාතිහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, පාසංසො තථාගතො. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා දිට්‌ඨධම්‌මූපක්‌කමහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, පාසංසො තථාගතො; නො චෙ සත්‌තා දිට්‌ඨධම්‌මූපක්‌කමහෙතු සුඛදුක්‌ඛං පටිසංවෙදෙන්‌ති, පාසංසො තථාගතො. එවංවාදී, භික්‌ඛවෙ, තථාගතා. එවංවාදීනං, භික්‌ඛවෙ, තථාගතානං ඉමෙ දස සහධම්‌මිකා පාසංසට්‌ඨානා ආගච්‌ඡන්‌තී’’ති.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
දෙවදහසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං පඨමං.
No comments:
Post a Comment