4. නන්දකොවාදසුත්තං
398. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො මහාපජාපතිගොතමී පඤ්චමත්තෙහි භික්ඛුනිසතෙහි සද්ධිං යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතා ඛො මහාපජාපතිගොතමී භගවන්තං එතදවොච – ‘‘ඔවදතු, භන්තෙ, භගවා භික්ඛුනියො; අනුසාසතු, භන්තෙ, භගවා භික්ඛුනියො; කරොතු, භන්තෙ, භගවා භික්ඛුනීනං ධම්මිං කථ’’න්ති [ධම්මිකථන්ති (ස්යා. කං. ක.)].
තෙන ඛො පන සමයෙන ථෙරා භික්ඛූ භික්ඛුනියො ඔවදන්ති පරියායෙන. ආයස්මා නන්දකො න ඉච්ඡති භික්ඛුනියො ඔවදිතුං පරියායෙන. අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං ආනන්දං ආමන්තෙසි – ‘‘කස්ස නු ඛො, ආනන්ද, අජ්ජ පරියායො භික්ඛුනියො ඔවදිතුං පරියායෙනා’’ති? ‘‘සබ්බෙහෙව, භන්තෙ, කතො[නන්දකස්ස භන්තෙ (සී. පී.)] පරියායො භික්ඛුනියො ඔවදිතුං පරියායෙන. අයං, භන්තෙ, ආයස්මා නන්දකො න ඉච්ඡති භික්ඛුනියො ඔවදිතුං පරියායෙනා’’ති.
අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං නන්දකං ආමන්තෙසි – ‘‘ඔවද, නන්දක, භික්ඛුනියො; අනුසාස, නන්දක, භික්ඛුනියො; කරොහි ත්වං, බ්රාහ්මණ, භික්ඛුනීනං ධම්මිං කථ’’න්ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො ආයස්මා නන්දකො භගවතො පටිස්සුත්වා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය සාවත්ථිං පිණ්ඩාය පාවිසි. සාවත්ථියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො අත්තදුතියො යෙන රාජකාරාමො තෙනුපසඞ්කමි. අද්දසංසු ඛො තා භික්ඛුනියො ආයස්මන්තං නන්දකං දූරතොව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන ආසනං පඤ්ඤාපෙසුං, උදකඤ්ච පාදානං උපට්ඨපෙසුං. නිසීදි ඛො ආයස්මා නන්දකො පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ. නිසජ්ජ පාදෙ පක්ඛාලෙසි. තාපි ඛො භික්ඛුනියො ආයස්මන්තං නන්දකං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තා භික්ඛුනියො ආයස්මා නන්දකො එතදවොච – ‘‘පටිපුච්ඡකථා ඛො, භගිනියො, භවිස්සති. තත්ථ ආජානන්තීහි – ‘ආජානාමා’ තිස්ස වචනීයං, න ආජානන්තීහි – ‘න ආජානාමා’ තිස්ස වචනීයං. යස්සා වා පනස්ස කඞ්ඛා වා විමති වා අහමෙව තත්ථ පටිපුච්ඡිතබ්බො – ‘ඉදං, භන්තෙ, කථං; ඉමස්ස ක්වත්ථො’’’ති? ‘‘එත්තකෙනපි මයං, භන්තෙ, අය්යස්ස නන්දකස්ස අත්තමනා අභිරද්ධා [අභිනන්දාම (ස්යා. කං.)] යං නො අය්යො නන්දකො පවාරෙතී’’ති.
399. ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භගිනියො, චක්ඛු නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්ඛං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං, කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්මි, එසො මෙ අත්තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං , භන්තෙ’’. ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භගිනියො, සොතං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ…පෙ.… ඝානං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ’’… ‘‘ජිව්හා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ’’… ‘‘කායො නිච්චො වා අනිච්චො වා’’ති? ‘‘අනිච්චො, භන්තෙ’’… ‘‘මනො නිච්චො වා අනිච්චො වා’’ති? ‘‘අනිච්චො, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්ඛං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං , කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්මි, එසො මෙ අත්තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘පුබ්බෙව නො එතං, භන්තෙ, යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය සුදිට්ඨං – ‘ඉතිපිමෙ ඡ අජ්ඣත්තිකා ආයතනා අනිච්චා’’’ති. ‘‘සාධු, සාධු, භගිනියො! එවඤ්හෙතං, භගිනියො, හොති අරියසාවකස්ස යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය පස්සතො’’.
400. ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භගිනියො, රූපා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්ඛං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං, කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්මි, එසො මෙ අත්තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භගිනියො, සද්දා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ…පෙ.… ගන්ධා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ’’… ‘‘රසා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ’’… ‘‘ඵොට්ඨබ්බා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා , භන්තෙ’’… ‘‘ධම්මා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්ඛං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං, කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්මි, එසො මෙ අත්තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘පුබ්බෙව නො එතං, භන්තෙ, යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය සුදිට්ඨං – ‘ඉතිපිමෙ ඡ බාහිරා ආයතනා අනිච්චා’’’ති . ‘‘සාධු, සාධු, භගිනියො! එවඤ්හෙතං, භගිනියො, හොති අරියසාවකස්ස යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය පස්සතො’’.
401. ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භගිනියො, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්ඛං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං, කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්මි, එසො මෙ අත්තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තංකිං මඤ්ඤථ, භගිනියො, සොතවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ…පෙ.… ඝානවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ’’… ‘‘ජිව්හාවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ’’… ‘‘කායවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ’’… ‘‘මනොවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං වා තං සුඛං වාති’’? ‘‘දුක්ඛං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං, කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්මි, එසො මෙ අත්තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘පුබ්බෙව නො එතං, භන්තෙ, යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය සුදිට්ඨං – ‘ඉතිපිමෙ ඡ විඤ්ඤාණකායා අනිච්චා’’’ති. ‘‘සාධු, සාධු, භගිනියො! එවඤ්හෙතං, භගිනියො, හොති අරියසාවකස්ස යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය පස්සතො’’.
402. ‘‘සෙය්යථාපි , භගිනියො, තෙලප්පදීපස්ස ඣායතො තෙලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, වට්ටිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා, අච්චිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා, ආභාපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා. යො නු ඛො, භගිනියො, එවං වදෙය්ය – ‘අමුස්ස තෙලප්පදීපස්ස ඣායතො තෙලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, වට්ටිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා, අච්චිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා; යා ච ඛ්වාස්ස ආභා සා නිච්චා ධුවා සස්සතා අවිපරිණාමධම්මා’ති; සම්මා නු ඛො සො, භගිනියො, වදමානො වදෙය්යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘අමුස්ස හි, භන්තෙ, තෙලප්පදීපස්ස ඣායතො තෙලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, වට්ටිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා, අච්චිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා; පගෙවස්ස ආභා අනිච්චා විපරිණාමධම්මා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, භගිනියො, යො නු ඛො එවං වදෙය්ය – ‘ඡ ඛොමෙ අජ්ඣත්තිකා ආයතනා අනිච්චා [අනිච්චා විපරිණාමධම්මා (?)]; යඤ්ච ඛො ඡ අජ්ඣත්තිකෙ ආයතනෙ පටිච්ච පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්ම’න්ති; සම්මා නු ඛො සො, භගිනියො, වදමානො වදෙය්යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘තජ්ජං තජ්ජං, භන්තෙ, පච්චයං පටිච්ච තජ්ජා තජ්ජා වෙදනා උප්පජ්ජන්ති. තජ්ජස්ස තජ්ජස්ස පච්චයස්ස නිරොධා තජ්ජා තජ්ජා වෙදනා නිරුජ්ඣන්තී’’ති. ‘‘සාධු, සාධු, භගිනියො! එවඤ්හෙතං, භගිනියො, හොති අරියසාවකස්ස යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය පස්සතො’’.
403. ‘‘සෙය්යථාපි, භගිනියො, මහතො රුක්ඛස්ස තිට්ඨතො සාරවතො මූලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, ඛන්ධොපි අනිච්චො විපරිණාමධම්මො, සාඛාපලාසම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, ඡායාපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා. යො නු ඛො, භගිනියො, එවං වදෙය්ය – ‘අමුස්ස මහතො රුක්ඛස්ස තිට්ඨතො සාරවතො මූලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, ඛන්ධොපි අනිච්චො විපරිණාමධම්මො, සාඛාපලාසම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, යා ච ඛ්වාස්ස ඡායා සා නිච්චා ධුවා සස්සතා අවිපරිණාමධම්මා’ති; සම්මා නු ඛො සො, භගිනියො, වදමානො වදෙය්යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘අමුස්ස හි, භන්තෙ, මහතො රුක්ඛස්ස තිට්ඨතො සාරවතො මූලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, ඛන්ධොපි අනිච්චො විපරිණාමධම්මො, සාඛාපලාසම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං; පගෙවස්ස ඡායා අනිච්චා විපරිණාමධම්මා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, භගිනියො, යො නු ඛො එවං වදෙය්ය – ‘ඡ ඛොමෙ බාහිරා ආයතනා අනිච්චා [අනිච්චා විපරිණාමධම්මා (සී. පී.)]. යඤ්ච ඛො ඡ බාහිරෙ ආයතනෙ පටිච්ච පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්ම’න්ති; සම්මා නු ඛො සො, භගිනියො, වදමානො වදෙය්යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘තජ්ජං තජ්ජං, භන්තෙ, පච්චයං පටිච්ච තජ්ජා තජ්ජා වෙදනා උප්පජ්ජන්ති. තජ්ජස්ස තජ්ජස්ස පච්චයස්ස නිරොධා තජ්ජා තජ්ජා වෙදනා නිරුජ්ඣන්තී’’ති. ‘‘සාධු, සාධු, භගිනියො! එවඤ්හෙතං, භගිනියො, හොති අරියසාවකස්ස යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය පස්සතො’’.
404. ‘‘සෙය්යථාපි, භගිනියො, දක්ඛො ගොඝාතකො වා ගොඝාතකන්තෙවාසී වා ගාවිං වධිත්වා තිණ්හෙන ගොවිකන්තනෙන ගාවිං සඞ්කන්තෙය්ය අනුපහච්ච අන්තරං මංසකායං අනුපහච්ච බාහිරං චම්මකායං. යං යදෙව තත්ථ අන්තරා විලිමංසං [විලිමං (සී. පී. ක.)] අන්තරා න්හාරු අන්තරා බන්ධනං තං තදෙව තිණ්හෙන ගොවිකන්තනෙන සඤ්ඡින්දෙය්ය සඞ්කන්තෙය්ය සම්පකන්තෙය්ය සම්පරිකන්තෙය්ය. සඤ්ඡින්දිත්වා සඞ්කන්තිත්වා සම්පකන්තිත්වා සම්පරිකන්තිත්වා විධුනිත්වා බාහිරං චම්මකායං තෙනෙව චම්මෙන තං ගාවිං පටිච්ඡාදෙත්වා එවං වදෙය්ය – ‘තථෙවායං ගාවී සංයුත්තා ඉමිනාව චම්මෙනා’ති; සම්මා නු ඛො සො, භගිනියො, වදමානො වදෙය්යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘අමු හි, භන්තෙ, දක්ඛො ගොඝාතකො වා ගොඝාතකන්තෙවාසී වා ගාවිං වධිත්වා තිණ්හෙන ගොවිකන්තනෙන ගාවිං සඞ්කන්තෙය්ය අනුපහච්ච අන්තරං මංසකායං අනුපහච්ච බාහිරං චම්මකායං. යං යදෙව තත්ථ අන්තරා විලිමංසං අන්තරා න්හාරු අන්තරා බන්ධනං තං තදෙව තිණ්හෙන ගොවිකන්තනෙන සඤ්ඡින්දෙය්ය සඞ්කන්තෙය්ය සම්පකන්තෙය්ය සම්පරිකන්තෙය්ය. සඤ්ඡින්දිත්වා සඞ්කන්තිත්වා සම්පකන්තිත්වා සම්පරිකන්තිත්වා විධුනිත්වා බාහිරං චම්මකායං තෙනෙව චම්මෙන තං ගාවිං පටිච්ඡාදෙත්වා කිඤ්චාපි සො එවං වදෙය්ය – ‘තථෙවායං ගාවී සංයුත්තා ඉමිනාව චම්මෙනා’ති; අථ ඛො සා ගාවී විසංයුත්තා තෙනෙව චම්මෙනා’’ති.
‘‘උපමා ඛො මෙ අයං, භගිනියො, කතා අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනාය. අයමෙවෙත්ථ අත්ථො; ‘අන්තරා මංසකායො’ති ඛො, භගිනියො, ඡන්නෙතං අජ්ඣත්තිකානං ආයතනානං අධිවචනං; ‘බාහිරො චම්මකායො’ති ඛො භගිනියො, ඡන්නෙතං බාහිරානං ආයතනානං අධිවචනං; ‘අන්තරා විලිමංසං, අන්තරා න්හාරු, අන්තරා බන්ධන’න්ති ඛො, භගිනියො, නන්දීරාගස්සෙතං අධිවචනං; ‘තිණ්හං ගොවිකන්තන’න්ති ඛො, භගිනියො, අරියායෙතං පඤ්ඤාය අධිවචනං; යායං අරියා පඤ්ඤා අන්තරා කිලෙසං අන්තරා සංයොජනං අන්තරා බන්ධනං සඤ්ඡින්දති සඞ්කන්තති සම්පකන්තති සම්පරිකන්තති.
405. ‘‘සත්ත ඛො පනිමෙ, භගිනියො, බොජ්ඣඞ්ගා, යෙසං භාවිතත්තා බහුලීකතත්තා භික්ඛු ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති. කතමෙ සත්ත? ඉධ, භගිනියො, භික්ඛු සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති විවෙකනිස්සිතං විරාගනිස්සිතං නිරොධනිස්සිතං වොස්සග්ගපරිණාමිං, ධම්මවිචයසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති…පෙ.… වීරියසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති… පීතිසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති… පස්සද්ධිසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති… සමාධිසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති… උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති විවෙකනිස්සිතං විරාගනිස්සිතං නිරොධනිස්සිතං වොස්සග්ගපරිණාමිං. ඉමෙ ඛො, භගිනියො, සත්ත බොජ්ඣඞ්ගා, යෙසං භාවිතත්තා බහුලීකතත්තා භික්ඛු ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරතී’’ති.
406. අථ ඛො ආයස්මා නන්දකො තා භික්ඛුනියො ඉමිනා ඔවාදෙන ඔවදිත්වා උය්යොජෙසි – ‘‘ගච්ඡථ, භගිනියො; කාලො’’ති. අථ ඛො තා භික්ඛුනියො ආයස්මතො නන්දකස්ස භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමොදිත්වා උට්ඨායාසනා ආයස්මන්තං නන්දකං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨංසු. එකමන්තං ඨිතා ඛො තා භික්ඛුනියො භගවා එතදවොච – ‘‘ගච්ඡථ, භික්ඛුනියො; කාලො’’ති. අථ ඛො තා භික්ඛුනියො භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කමිංසු. අථ ඛො භගවා අචිරපක්කන්තීසු තාසු භික්ඛුනීසු භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, තදහුපොසථෙ චාතුද්දසෙ න හොති බහුනොජනස්ස කඞ්ඛා වා විමති වා – ‘ඌනො නු ඛො චන්දො, පුණ්ණො නු ඛො චන්දො’ති, අථ ඛො ඌනො චන්දොත්වෙව හොති. එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, තා භික්ඛුනියො නන්දකස්ස ධම්මදෙසනාය අත්තමනා හොන්ති නො ච ඛො පරිපුණ්ණසඞ්කප්පා’’ති.
407. අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං නන්දකං ආමන්තෙසි – ‘‘තෙන හි ත්වං, නන්දක, ස්වෙපි තා භික්ඛුනියො තෙනෙවොවාදෙන ඔවදෙය්යාසී’’ති. ‘‘එවං , භන්තෙ’’ති ඛො ආයස්මා නන්දකො භගවතො පච්චස්සොසි. අථ ඛො ආයස්මා නන්දකො තස්සා රත්තියා අච්චයෙන පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය සාවත්ථිං පිණ්ඩාය පාවිසි. සාවත්ථියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො අත්තදුතියො යෙන රාජකාරාමො තෙනුපසඞ්කමි. අද්දසංසු ඛො තා භික්ඛුනියො ආයස්මන්තං නන්දකං දූරතොව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන ආසනං පඤ්ඤාපෙසුං, උදකඤ්ච පාදානං උපට්ඨපෙසුං. නිසීදි ඛො ආයස්මා නන්දකො පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ. නිසජ්ජ පාදෙ පක්ඛාලෙසි. තාපි ඛො භික්ඛුනියො ආයස්මන්තං නන්දකං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තා භික්ඛුනියො ආයස්මා නන්දකො එතදවොච – ‘‘පටිපුච්ඡකථා ඛො, භගිනියො, භවිස්සති. තත්ථ ආජානන්තීහි ‘ආජානාමා’ තිස්ස වචනීයං, න ආජානන්තීහි ‘න ආජානාමා’ තිස්ස වචනීයං. යස්සා වා පනස්ස කඞ්ඛා වා විමති වා, අහමෙව තත්ථ පටිපුච්ඡිතබ්බො – ‘ඉදං, භන්තෙ, කථං; ඉමස්ස ක්වත්ථො’’’ති. ‘‘එත්තකෙනපි මයං, භන්තෙ, අය්යස්ස නන්දකස්ස අත්තමනා අභිරද්ධා යං නො අය්යො නන්දකො පවාරෙතී’’ති.
408. ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භගිනියො, චක්ඛු නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්ඛං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං, කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්මි, එසො මෙ අත්තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං , භන්තෙ’’. ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භගිනියො, සොතං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ…පෙ.… ඝානං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ… ජිව්හා… කායො… මනො නිච්චො වා අනිච්චො වා’’ති? ‘‘අනිච්චො, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්ඛං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං, කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්මි, එසො මෙ අත්තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘පුබ්බෙව නො එතං, භන්තෙ, යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය සුදිට්ඨං – ‘ඉතිපිමෙ ඡ අජ්ඣත්තිකා ආයතනා අනිච්චා’’’ති. ‘‘සාධු සාධු, භගිනියො! එවඤ්හෙතං, භගිනියො, හොති අරියසාවකස්ස යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය පස්සතො’’.
409. ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භගිනියො, රූපා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්ඛං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං, කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්මි, එසො මෙ අත්තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භගිනියො, සද්දා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ…පෙ.… ගන්ධා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ… රසා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ… ඵොට්ඨබ්බා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති ? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ… ධම්මා නිච්චා වා අනිච්චා වා’’ති? ‘‘අනිච්චා, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්ඛං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං, කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්මි, එසො මෙ අත්තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘පුබ්බෙව නො එතං, භන්තෙ, යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය සුදිට්ඨං – ‘ඉතිපිමෙ ඡ බාහිරා ආයතනා අනිච්චා’’’ති. ‘‘සාධු සාධු, භගිනියො! එවඤ්හෙතං, භගිනියො, හොති අරියසාවකස්ස යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය පස්සතො’’.
410. ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භගිනියො, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ…පෙ.… සොතවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ… ඝානවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ… ජිව්හාවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ… කායවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ… මනොවිඤ්ඤාණං නිච්චං වා අනිච්චං වා’’ති? ‘‘අනිච්චං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්ඛං, භන්තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං, කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්මි, එසො මෙ අත්තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘පුබ්බෙව නො එතං, භන්තෙ, යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය සුදිට්ඨං – ‘ඉතිපිමෙ ඡ විඤ්ඤාණකායා අනිච්චා’’’ති. ‘‘සාධු සාධු, භගිනියො! එවඤ්හෙතං, භගිනියො, හොති අරියසාවකස්ස යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය පස්සතො’’.
411. ‘‘සෙය්යථාපි, භගිනියො, තෙලප්පදීපස්ස ඣායතො තෙලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, වට්ටිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා, අච්චිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා, ආභාපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා. යො නු ඛො, භගිනියො, එවං වදෙය්ය – ‘අමුස්ස තෙලප්පදීපස්ස ඣායතො තෙලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, වට්ටිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා, අච්චිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා; යා ච ඛ්වාස්ස ආභා සා නිච්චා ධුවා සස්සතා අවිපරිණාමධම්මා’ති; සම්මා නු ඛො සො, භගිනියො, වදමානො වදෙය්යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘අමුස්ස හි, භන්තෙ, තෙලප්පදීපස්ස ඣායතො තෙලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, වට්ටිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා, අච්චිපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා ; පගෙවස්ස ආභා අනිච්චා විපරිණාමධම්මා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, භගිනියො, යො නු ඛො එවං වදෙය්ය – ‘ඡ ඛොමෙ අජ්ඣත්තිකා ආයතනා අනිච්චා. යඤ්ච ඛො ඡ අජ්ඣත්තිකෙ ආයතනෙ පටිච්ච පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්ම’න්ති; සම්මා නු ඛො සො, භගිනියො, වදමානො වදෙය්යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘තජ්ජං තජ්ජං, භන්තෙ, පච්චයං පටිච්ච තජ්ජා තජ්ජා වෙදනා උප්පජ්ජන්ති. තජ්ජස්ස තජ්ජස්ස පච්චයස්ස නිරොධා තජ්ජා තජ්ජා වෙදනා නිරුජ්ඣන්තී’’ති. ‘‘සාධු සාධු, භගිනියො! එවඤ්හෙතං, භගිනියො, හොති අරියසාවකස්ස යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය පස්සතො’’.
412. ‘‘සෙය්යථාපි, භගිනියො, මහතො රුක්ඛස්ස තිට්ඨතො සාරවතො මූලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, ඛන්ධොපි අනිච්චො විපරිණාමධම්මො, සාඛාපලාසම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, ඡායාපි අනිච්චා විපරිණාමධම්මා. යො නු ඛො, භගිනියො, එවං වදෙය්ය – ‘අමුස්ස මහතො රුක්ඛස්ස තිට්ඨතො සාරවතො මූලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, ඛන්ධොපි අනිච්චො විපරිණාමධම්මො, සාඛාපලාසම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං; යා ච ඛ්වාස්ස ඡායා සා නිච්චා ධුවා සස්සතා අවිපරිණාමධම්මා’ති; සම්මා නු ඛො සො භගිනියො, වදමානො වදෙය්යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘අමුස්ස හි, භන්තෙ, මහතො රුක්ඛස්ස තිට්ඨතො සාරවතො මූලම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං, ඛන්ධොපි අනිච්චො විපරිණාමධම්මො, සාඛාපලාසම්පි අනිච්චං විපරිණාමධම්මං; පගෙවස්ස ඡායා අනිච්චා විපරිණාමධම්මා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, භගිනියො, යො නු ඛො එවං වදෙය්ය – ‘ඡ ඛොමෙ බාහිරා ආයතනා අනිච්චා. යඤ්ච ඛො බාහිරෙ ආයතනෙ පටිච්ච පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා තං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්ම’න්ති; සම්මා නු ඛො සො, භගිනියො, වදමානො වදෙය්යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘තජ්ජං තජ්ජං, භන්තෙ, පච්චයං පටිච්ච තජ්ජා තජ්ජා වෙදනා උප්පජ්ජන්ති. තජ්ජස්ස තජ්ජස්ස පච්චයස්ස නිරොධා තජ්ජා තජ්ජා වෙදනා නිරුජ්ඣන්තී’’ති. ‘‘සාධු සාධු, භගිනියො! එවඤ්හෙතං, භගිනියො, හොති අරියසාවකස්ස යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය පස්සතො’’.
413. ‘‘සෙය්යථාපි, භගිනියො, දක්ඛො ගොඝාතකො වා ගොඝාතකන්තෙවාසී වා ගාවිං වධිත්වා තිණ්හෙන ගොවිකන්තනෙන ගාවිං සඞ්කන්තෙය්ය අනුපහච්චඅන්තරං මංසකායං අනුපහච්ච බාහිරං චම්මකායං. යං යදෙව තත්ථ අන්තරා විලිමංසං අන්තරා න්හාරු අන්තරා බන්ධනං තං තදෙව තිණ්හෙන ගොවිකන්තනෙන සඤ්ඡින්දෙය්ය සඞ්කන්තෙය්ය සම්පකන්තෙය්ය සම්පරිකන්තෙය්ය. සඤ්ඡින්දිත්වා සඞ්කන්තිත්වා සම්පකන්තිත්වා සම්පරිකන්තිත්වා විධුනිත්වා බාහිරං චම්මකායං තෙනෙව චම්මෙන තං ගාවිං පටිච්ඡාදෙත්වා එවං වදෙය්ය – ‘තථෙවායං ගාවී සංයුත්තා ඉමිනාව චම්මෙනා’ති; සම්මා නු ඛො සො, භගිනියො, වදමානො වදෙය්යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘තං කිස්ස හෙතු’’? ‘‘අමු හි, භන්තෙ, දක්ඛො ගොඝාතකො වා ගොඝාතකන්තෙවාසී වා ගාවිං වධිත්වා තිණ්හෙන ගොවිකන්තනෙන ගාවිං සඞ්කන්තෙය්ය අනුපහච්ච අන්තරං මංසකායං අනුපහච්ච බාහිරං චම්මකායං. යං යදෙව තත්ථ අන්තරා විලිමංසං අන්තරා න්හාරු අන්තරා බන්ධනං තං තදෙව තිණ්හෙන ගොවිකන්තනෙන සඤ්ඡින්දෙය්ය සඞ්කන්තෙය්ය සම්පකන්තෙය්ය සම්පරිකන්තෙය්ය. සඤ්ඡින්දිත්වා සඞ්කන්තිත්වා සම්පකන්තිත්වා සම්පරිකන්තිත්වා විධුනිත්වා බාහිරං චම්මකායං තෙනෙව චම්මෙන තං ගාවිං පටිච්ඡාදෙත්වා කිඤ්චාපි සො එවං වදෙය්ය – ‘තථෙවායං ගාවී සංයුත්තා ඉමිනාව චම්මෙනා’ති; අථ ඛො සා ගාවී විසංයුත්තා තෙනෙව චම්මෙනා’’ති.
‘‘උපමා ඛො මෙ අයං, භගිනියො, කතා අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනාය අයමෙවෙත්ථ අත්ථො. ‘අන්තරා මංසකායො’ති ඛො, භගිනියො, ඡන්නෙතං අජ්ඣත්තිකානං ආයතනානං අධිවචනං; ‘බාහිරො චම්මකායො’ති ඛො, භගිනියො, ඡන්නෙතං බාහිරානං ආයතනානං අධිවචනං; ‘අන්තරා විලිමංසං අන්තරා න්හාරු අන්තරා බන්ධන’න්ති ඛො, භගිනියො, නන්දීරාගස්සෙතං අධිවචනං; ‘තිණ්හං ගොවිකන්තන’න්ති ඛො, භගිනියො, අරියායෙතං පඤ්ඤාය අධිවචනං; යායං අරියා පඤ්ඤා අන්තරා කිලෙසං අන්තරා සංයොජනං අන්තරා බන්ධනං සඤ්ඡින්දති සඞ්කන්තති සම්පකන්තති සම්පරිකන්තති.
414. ‘‘සත්ත ඛො පනිමෙ, භගිනියො, බොජ්ඣඞ්ගා, යෙසං භාවිතත්තා බහුලීකතත්තා භික්ඛු ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති. කතමෙ සත්ත? ඉධ, භගිනියො, භික්ඛු සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති විවෙකනිස්සිතං විරාගනිස්සිතං නිරොධනිස්සිතං වොස්සග්ගපරිණාමිං. ධම්මවිචයසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති…පෙ.… වීරියසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති… පීතිසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති… පස්සද්ධිසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති… සමාධිසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති… උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙති විවෙකනිස්සිතං විරාගනිස්සිතං නිරොධනිස්සිතං වොස්සග්ගපරිණාමිං. ඉමෙ ඛො, භගිනියො, සත්ත බොජ්ඣඞ්ගා යෙසං භාවිතත්තා බහුලීකතත්තා භික්ඛු ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරතී’’ති.
415. අථ ඛො ආයස්මා නන්දකො තා භික්ඛුනියො ඉමිනා ඔවාදෙන ඔවදිත්වා උය්යොජෙසි – ‘‘ගච්ඡථ, භගිනියො; කාලො’’ති. අථ ඛො තා භික්ඛුනියො ආයස්මතො නන්දකස්ස භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමොදිත්වා උට්ඨායාසනා ආයස්මන්තං නන්දකං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨංසු. එකමන්තං ඨිතා ඛො තා භික්ඛුනියො භගවා එතදවොච –‘‘ගච්ඡථ, භික්ඛුනියො; කාලො’’ති. අථ ඛො තා භික්ඛුනියො භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කමිංසු. අථ ඛො භගවා අචිරපක්කන්තීසු තාසු භික්ඛුනීසු භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, තදහුපොසථෙ පන්නරසෙ න හොති බහුනො ජනස්ස කඞ්ඛා වා විමති වා – ‘ඌනො නු ඛො චන්දො, පුණ්ණො නු ඛො චන්දො’ති, අථ ඛො පුණ්ණො චන්දොත්වෙව හොති; එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, තා භික්ඛුනියො නන්දකස්ස ධම්මදෙසනාය අත්තමනා චෙව පරිපුණ්ණසඞ්කප්පා ච. තාසං, භික්ඛවෙ, පඤ්චන්නං භික්ඛුනිසතානං යාපච්ඡිමිතා භික්ඛුනී සා [යා පච්ඡිමා භික්ඛුනී, සා (සී. ස්යා. කං. පී.), යා පච්ඡිමිකා, තා භික්ඛුනියො (ක.)]සොතාපන්නා අවිනිපාතධම්මා නියතා සම්බොධිපරායනා’’ති.
ඉදමවොච භගවා. අත්තමනා තෙ භික්ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්දුන්ති.
නන්දකොවාදසුත්තං නිට්ඨිතං චතුත්ථං.
No comments:
Post a Comment