3. මහාකච්‌චානභද්‌දෙකරත්‌තසුත්‌තං
279. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති තපොදාරාමෙ. අථ ඛො ආයස්‌මා සමිද්‌ධි රත්‌තියා පච්‌චූසසමයං පච්‌චුට්‌ඨාය යෙන තපොදො [තපොදා (සී.)] තෙනුපසඞ්‌කමි ගත්‌තානි පරිසිඤ්‌චිතුං. තපොදෙ ගත්‌තානි පරිසිඤ්‌චිත්‌වා පච්‌චුත්‌තරිත්‌වා එකචීවරො අට්‌ඨාසි ගත්‌තානි පුබ්‌බාපයමානො [සුක්‌ඛාපයමානො (ක.)]. අථ ඛො අඤ්‌ඤතරා දෙවතා අභික්‌කන්‌තාය රත්‌තියා අභික්‌කන්‌තවණ්‌ණා කෙවලකප්‌පං තපොදං ඔභාසෙත්‌වා යෙනායස්‌මා සමිද්‌ධි තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා එකමන්‌තං අට්‌ඨාසි. එකමන්‌තං ඨිතා ඛො සා දෙවතා ආයස්‌මන්‌තං සමිද්‌ධිං එතදවොච – ‘‘ධාරෙසි ත්‌වං, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌චා’’ති? ‘‘න ඛො අහං, ආවුසො, ධාරෙමි භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌ච. ත්‌වං පනාවුසො, ධාරෙසි භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌චා’’ති? ‘‘අහම්‌පි ඛො, භික්‌ඛු, න ධාරෙමි භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌ච. ධාරෙසි පන ත්‌වං, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තියො ගාථා’’ති? ‘‘න ඛො අහං, ආවුසො, ධාරෙමි භද්‌දෙකරත්‌තියො ගාථාති. ත්‌වං පනාවුසො, ධාරෙසි භද්‌දෙකරත්‌තියො ගාථා’’ති? ‘‘අහම්‌පි ඛො, භික්‌ඛු න ධාරෙමි භද්‌දෙකරත්‌තියො ගාථාති. උග්‌ගණ්‌හාහි ත්‌වං, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌ච; පරියාපුණාහි ත්‌වං, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌ච; ධාරෙහි ත්‌වං, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌ච. අත්‌ථසංහිතො, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසො ච විභඞ්‌ගො ච ආදිබ්‍රහ්‌මචරියකො’’ති. ඉදමවොච සා දෙවතා; ඉදං වත්‌වා තත්‌ථෙවන්‌තරධායි.
280. අථ ඛො ආයස්‌මා සමිද්‌ධි තස්‌සා රත්‌තියා අච්‌චයෙන යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො ආයස්‌මා සමිද්‌ධි භගවන්‌තං එතදවොච –
‘‘ඉධාහං, භන්‌තෙ, රත්‌තියා පච්‌චූසසමයං පච්‌චුට්‌ඨාය යෙන තපොදො තෙනුපසඞ්‌කමිං ගත්‌තානි පරිසිඤ්‌චිතුං. තපොදෙ ගත්‌තානි පරිසිඤ්‌චිත්‌වා පච්‌චුත්‌තරිත්‌වා එකචීවරො අට්‌ඨාසිං ගත්‌තානි පුබ්‌බාපයමානො. අථ ඛො භන්‌තෙ, අඤ්‌ඤතරා දෙවතා අභික්‌කන්‌තාය රත්‌තියා අභික්‌කන්‌තවණ්‌ණා කෙවලකප්‌පං තපොදං ඔභාසෙත්‌වා යෙනාහං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා එකමන්‌තං අට්‌ඨාසි. එකමන්‌තං ඨිතා ඛො සා දෙවතා මං එතදවොච – ‘ධාරෙසි ත්‌වං, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌චා’’’ති?
‘‘එවං වුත්‌තෙ අහං, භන්‌තෙ, තං දෙවතං එතදවොචං – ‘න ඛො අහං, ආවුසො, ධාරෙමි භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌ච. ත්‌වං පනාවුසො, ධාරෙසිභද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌චා’ති? ‘අහම්‌පි ඛො, භික්‌ඛු, න ධාරෙමි භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌ච. ධාරෙසි පන ත්‌වං, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තියො ගාථා’ති? ‘න ඛො අහං, ආවුසො, ධාරෙමි භද්‌දෙකරත්‌තියො ගාථාති. ත්‌වං පනාවුසො, ධාරෙසි භද්‌දෙකරත්‌තියො ගාථා’ති? ‘අහම්‌පි ඛො, භික්‌ඛු, න ධාරෙමි භද්‌දෙකරත්‌තියො ගාථාති. උග්‌ගණ්‌හාහි ත්‌වං, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌ච; පරියාපුණාහි ත්‌වං, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌ච; ධාරෙහි ත්‌වං, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌ච. අත්‌ථසංහිතො, භික්‌ඛු, භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසො ච විභඞ්‌ගො ච ආදිබ්‍රහ්‌මචරියකො’ති. ඉදමවොච, භන්‌තෙ, සා දෙවතා; ඉදං වත්‌වා තත්‌ථෙවන්‌තරධායි. සාධු මෙ, භන්‌තෙ, භගවා භද්‌දෙකරත්‌තස්‌ස උද්‌දෙසඤ්‌ච විභඞ්‌ගඤ්‌ච දෙසෙතූ’’ති. ‘‘තෙන හි, භික්‌ඛු, සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො ආයස්‌මා සමිද්‌ධි භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. භගවා එතදවොච –
‘‘අතීතං නාන්‌වාගමෙය්‍ය, නප්‌පටිකඞ්‌ඛෙ අනාගතං;
යදතීතං පහීනං තං, අප්‌පත්‌තඤ්‌ච අනාගතං.
‘‘පච්‌චුප්‌පන්‌නඤ්‌ච යො ධම්‌මං, තත්‌ථ තත්‌ථ විපස්‌සති;
අසංහීරං අසංකුප්‌පං, තං විද්‌වා මනුබ්‍රූහයෙ.
‘‘අජ්‌ජෙව කිච්‌චමාතප්‌පං, කො ජඤ්‌ඤා මරණං සුවෙ;
න හි නො සඞ්‌ගරං තෙන, මහාසෙනෙන මච්‌චුනා.
‘‘එවං විහාරිං ආතාපිං, අහොරත්‌තමතන්‌දිතං;
තං වෙ භද්‌දෙකරත්‌තොති, සන්‌තො ආචික්‌ඛතෙ මුනී’’ති.
ඉදමවොච භගවා; ඉදං වත්‌වාන සුගතො උට්‌ඨායාසනා විහාරං පාවිසි. අථ ඛො තෙසං භික්‌ඛූනං , අචිරපක්‌කන්‌තස්‌ස භගවතො, එතදහොසි – ‘‘ඉදං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො –
‘‘අතීතං නාන්‌වාගමෙය්‍ය, නප්‌පටිකඞ්‌ඛෙ අනාගතං;
යදතීතං පහීනං තං, අප්‌පත්‌තඤ්‌ච අනාගතං.
‘‘පච්‌චුප්‌පන්‌නඤ්‌ච යො ධම්‌මං, තත්‌ථ තත්‌ථ විපස්‌සති;
අසංහීරං අසංකුප්‌පං, තං විද්‌වා මනුබ්‍රූහයෙ.
‘‘අජ්‌ජෙව කිච්‌චමාතප්‌පං, කො ජඤ්‌ඤා මරණං සුවෙ;
න හි නො සඞ්‌ගරං තෙන, මහාසෙනෙන මච්‌චුනා.
‘‘එවං විහාරිං ආතාපිං, අහොරත්‌තමතන්‌දිතං;
තං වෙ භද්‌දෙකරත්‌තොති, සන්‌තො ආචික්‌ඛතෙ මුනී’’ති.
‘‘කො නු ඛො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජෙය්‍යා’’ති?
අථ ඛො තෙසං භික්‌ඛූනං එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො ආයස්‌මා මහාකච්‌චානො සත්‌ථු චෙව සංවණ්‌ණිතො සම්‌භාවිතො ච විඤ්‌ඤූනං සබ්‍රහ්‌මචාරීනං; පහොති චායස්‌මා මහාකච්‌චානො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජිතුං. යංනූන මයං යෙනායස්‌මා මහාකච්‌චානො තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍යාම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං මහාකච්‌චානං එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාමා’’ති.
281. අථ ඛො තෙ භික්‌ඛූ යෙනායස්‌මා මහාකච්‌චානො තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මතා මහාකච්‌චානෙන සද්‌ධිං සම්‌මොදිංසු. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නා ඛො තෙ භික්‌ඛූ ආයස්‌මන්‌තං මහාකච්‌චානං එතදවොචුං – ‘‘ඉදං ඛො නො, ආවුසො කච්‌චාන, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො –
‘‘අතීතං නාන්‌වාගමෙය්‍ය…පෙ.…
තං වෙ භද්‌දෙකරත්‌තොති, සන්‌තො ආචික්‌ඛතෙ මුනී’’ති.
‘‘තෙසං නො, ආවුසො කච්‌චාන, අම්‌හාකං, අචිරපක්‌කන්‌තස්‌ස භගවතො, එතදහොසි – ඉදං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො –
‘‘අතීතං නාන්‌වාගමෙය්‍ය…පෙ.…
තං වෙ භද්‌දෙකරත්‌තොති, සන්‌තො ආචික්‌ඛතෙ මුනී’’ති.
‘‘කො නු ඛො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජෙය්‍යාති? තෙසං නො , ආවුසො කච්‌චාන, අම්‌හාකං එතදහොසි – ‘අයං ඛො ආයස්‌මා මහාකච්‌චානො සත්‌ථු චෙව සංවණ්‌ණිතො සම්‌භාවිතො ච විඤ්‌ඤූනං සබ්‍රහ්‌මචාරීනං. පහොති චායස්‌මා මහාකච්‌චානො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජිතුං. යංනූන මයං යෙනායස්‌මා මහාකච්‌චානො තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍යාම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං මහාකච්‌චානං එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාමා’ති. විභජතායස්‌මා මහාකච්‌චානො’’ති.
‘‘සෙය්‍යථාපි, ආවුසො, පුරිසො සාරත්‌ථිකො සාරගවෙසී සාරපරියෙසනං චරමානො මහතො රුක්‌ඛස්‌ස තිට්‌ඨතො සාරවතො අතික්‌කම්‌මෙව මූලං අතික්‌කම්‌ම ඛන්‌ධං සාඛාපලාසෙ සාරං පරියෙසිතබ්‌බං මඤ්‌ඤෙය්‍ය; එවං සම්‌පදමිදං ආයස්‌මන්‌තානං සත්‌ථරි සම්‌මුඛීභූතෙ තං භගවන්‌තං අතිසිත්‌වා අම්‌හෙ එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡිතබ්‌බං මඤ්‌ඤථ [මඤ්‌ඤෙථ (පී.)]. සො හාවුසො, භගවා ජානං ජානාති, පස්‌සං පස්‌සති, චක්‌ඛුභූතො ඤාණභූතො ධම්‌මභූතො බ්‍රහ්‌මභූතො වත්‌තා පවත්‌තා අත්‌ථස්‌ස නින්‌නෙතා අමතස්‌ස දාතා ධම්‌මස්‌සාමී තථාගතො. සො චෙව පනෙතස්‌ස කාලො අහොසි යං භගවන්‌තංයෙව එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාථ, යථා වො භගවා බ්‍යාකරෙය්‍ය තථා නං ධාරෙය්‍යාථා’’ති.
‘‘අද්‌ධාවුසො කච්‌චාන, භගවා ජානං ජානාති, පස්‌සං පස්‌සති, චක්‌ඛුභූතො ඤාණභූතො ධම්‌මභූතො බ්‍රහ්‌මභූතො වත්‌තා පවත්‌තා අත්‌ථස්‌ස නින්‌නෙතා අමතස්‌ස දාතා ධම්‌මස්‌සාමී තථාගතො. සො චෙව පනෙතස්‌ස කාලො අහොසි යං භගවන්‌තංයෙව එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාම; යථා නො භගවා බ්‍යාකරෙය්‍ය තථා නං ධාරෙය්‍යාම. අපි චායස්‌මා මහාකච්‌චානො සත්‌ථුචෙව සංවණ්‌ණිතො සම්‌භාවිතො ච විඤ්‌ඤූනං සබ්‍රහ්‌මචාරීනං; පහොති චායස්‌මා මහාකච්‌චානො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජිතුං. විභජතායස්‌මා මහාකච්‌චානො අගරුං කරිත්‌වා’’ති [අගරුකරිත්‌වා (සී. ස්‍යා. කං. පී.)].
‘‘තෙන හාවුසො, සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවමාවුසො’’ති ඛො තෙ භික්‌ඛූ ආයස්‌මතො මහාකච්‌චානස්‌ස පච්‌චස්‌සොසුං. ආයස්‌මාමහාකච්‌චානො එතදවොච –
‘‘යං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො –
‘‘අතීතං නාන්‌වාගමෙය්‍ය…පෙ.…
තං වෙ භද්‌දෙකරත්‌තොති, සන්‌තො ආචික්‌ඛතෙ මුනී’’ති.
ඉමස්‌ස ඛො අහං, ආවුසො, භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස එවං විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං ආජානාමි –
282. ‘‘කථඤ්‌ච, ආවුසො, අතීතං අන්‌වාගමෙති? ඉති මෙ චක්‌ඛු අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති රූපාති – තත්‌ථ ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධං [ඡන්‌දරාගප්‌පටිබන්‌ධං (ක.)] හොති විඤ්‌ඤාණං, ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධත්‌තා විඤ්‌ඤාණස්‌ස තදභිනන්‌දති, තදභිනන්‌දන්‌තො අතීතං අන්‌වාගමෙති. ඉති මෙ සොතං අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති සද්‌දාති…පෙ.… ඉති මෙ ඝානං අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති ගන්‌ධාති… ඉති මෙ ජිව්‌හා අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති රසාති… ඉති මෙ කායො අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති ඵොට්‌ඨබ්‌බාති… ඉති මෙ මනො අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති ධම්‌මාති – තත්‌ථ ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධං හොති විඤ්‌ඤාණං, ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධත්‌තා විඤ්‌ඤාණස්‌ස තදභිනන්‌දති, තදභිනන්‌දන්‌තො අතීතං අන්‌වාගමෙති – එවං ඛො, ආවුසො, අතීතං අන්‌වාගමෙති.
‘‘කථඤ්‌ච , ආවුසො, අතීතං නාන්‌වාගමෙති? ඉති මෙ චක්‌ඛු අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති රූපාති – තත්‌ථ න ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධං හොති විඤ්‌ඤාණං, න ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධත්‌තා විඤ්‌ඤාණස්‌ස න තදභිනන්‌දති, න තදභිනන්‌දන්‌තො අතීතං නාන්‌වාගමෙති. ඉති මෙ සොතං අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති සද්‌දාති…පෙ.… ඉති මෙ ඝානං අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති ගන්‌ධාති… ඉති මෙ ජිව්‌හා අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති රසාති… ඉති මෙ කායො අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති ඵොට්‌ඨබ්‌බාති… ඉති මෙ මනො අහොසි අතීතමද්‌ධානං ඉති ධම්‌මාති – තත්‌ථ න ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධං හොති විඤ්‌ඤාණං, න ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධත්‌තා විඤ්‌ඤාණස්‌ස, න තදභිනන්‌දති, න තදභිනන්‌දන්‌තො අතීතං නාන්‌වාගමෙති – එවං ඛො, ආවුසො, අතීතං නාන්‌වාගමෙති.
283. ‘‘කථඤ්‌ච , ආවුසො, අනාගතං පටිකඞ්‌ඛති? ඉති මෙ චක්‌ඛු සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති රූපාති – අප්‌පටිලද්‌ධස්‌ස පටිලාභාය චිත්‌තං පණිදහති, චෙතසො පණිධානපච්‌චයා තදභිනන්‌දති, තදභිනන්‌දන්‌තො අනාගතං පටිකඞ්‌ඛති. ඉති මෙ සොතං සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති සද්‌දාති…පෙ.… ඉති මෙ ඝානං සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති ගන්‌ධාති… ඉති මෙ ජිව්‌හා සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති රසාති… ඉති මෙ කායො සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති ඵොට්‌ඨබ්‌බාති… ඉති මෙ මනො සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති ධම්‌මාති – අප්‌පටිලද්‌ධස්‌ස පටිලාභාය චිත්‌තං පණිදහති, චෙතසො පණිධානපච්‌චයා තදභිනන්‌දති, තදභිනන්‌දන්‌තො අනාගතං පටිකඞ්‌ඛති – එවං ඛො, ආවුසො, අනාගතං පටිකඞ්‌ඛති.
‘‘කථඤ්‌ච, ආවුසො, අනාගතං නප්‌පටිකඞ්‌ඛති? ඉති මෙ චක්‌ඛු සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති රූපාති – අප්‌පටිලද්‌ධස්‌ස පටිලාභාය චිත්‌තං නප්‌පණිදහති , චෙතසො අප්‌පණිධානපච්‌චයා න තදභිනන්‌දති, න තදභිනන්‌දන්‌තො අනාගතං නප්‌පටිකඞ්‌ඛති. ඉති මෙ සොතං සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති සද්‌දාති…පෙ.… ඉති මෙ ඝානං සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති ගන්‌ධාති… ඉති මෙ ජිව්‌හා සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති රසාති… ඉති මෙ කායො සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති ඵොට්‌ඨබ්‌බාති… ඉති මෙ මනො සියා අනාගතමද්‌ධානං ඉති ධම්‌මාති – අප්‌පටිලද්‌ධස්‌ස පටිලාභාය චිත්‌තං නප්‌පණිදහති, චෙතසො අප්‌පණිධානපච්‌චයා න තදභිනන්‌දති, න තදභිනන්‌දන්‌තො අනාගතං නප්‌පටිකඞ්‌ඛති – එවං ඛො, ආවුසො, අනාගතං නප්‌පටිකඞ්‌ඛති.
284. ‘‘කථඤ්‌ච, ආවුසො, පච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු ධම්‌මෙසු සංහීරති? යඤ්‌චාවුසො, චක්‌ඛු යෙ ච රූපා – උභයමෙතං පච්‌චුප්‌පන්‌නං. තස්‌මිං චෙ පච්‌චුප්‌පන්‌නෙ ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධං හොති විඤ්‌ඤාණං, ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධත්‌තා විඤ්‌ඤාණස්‌ස තදභිනන්‌දති, තදභිනන්‌දන්‌තො පච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු ධම්‌මෙසු සංහීරති. යඤ්‌චාවුසො, සොතං යෙ ච සද්‌දා…පෙ.… යඤ්‌චාවුසො, ඝානං යෙ ච ගන්‌ධා… යා චාවුසො, ජිව්‌හා යෙ ච රසා… යො චාවුසො, කායො යෙ ච ඵොට්‌ඨබ්‌බා… යො චාවුසො, මනො යෙ ච ධම්‌මා – උභයමෙතං පච්‌චුප්‌පන්‌නං. තස්‌මිං චෙ පච්‌චුප්‌පන්‌නෙ ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධං හොති විඤ්‌ඤාණං, ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධත්‌තා විඤ්‌ඤාණස්‌ස තදභිනන්‌දති, තදභිනන්‌දන්‌තො පච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු ධම්‌මෙසු සංහීරති – එවං ඛො, ආවුසො, පච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු ධම්‌මෙසු සංහීරති.
‘‘කථඤ්‌ච , ආවුසො, පච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු ධම්‌මෙසු න සංහීරති? යඤ්‌චාවුසො, චක්‌ඛු යෙ ච රූපා – උභයමෙතං පච්‌චුප්‌පන්‌නං. තස්‌මිං චෙ පච්‌චුප්‌පන්‌නෙ න ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධං හොති විඤ්‌ඤාණං, න ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධත්‌තා විඤ්‌ඤාණස්‌ස න තදභිනන්‌දති, න තදභිනන්‌දන්‌තො පච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු ධම්‌මෙසු න සංහීරති. යඤ්‌චාවුසො, සොතං යෙ ච සද්‌දා…පෙ.… යඤ්‌චාවුසො, ඝානං යෙ ච ගන්‌ධා… යා චාවුසො, ජිව්‌හා යෙ ච රසා… යො චාවුසො, කායො යෙ ච ඵොට්‌ඨබ්‌බා… යො චාවුසො, මනො යෙ ච ධම්‌මා – උභයමෙතං පච්‌චුප්‌පන්‌නං. තස්‌මිං චෙ පච්‌චුප්‌පන්‌නෙ න ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධං හොති විඤ්‌ඤාණං, න ඡන්‌දරාගප්‌පටිබද්‌ධත්‌තා විඤ්‌ඤාණස්‌ස න තදභිනන්‌දති, න තදභිනන්‌දන්‌තො පච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු ධම්‌මෙසු න සංහීරති – එවං ඛො, ආවුසො, පච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු ධම්‌මෙසු න සංහීරති.
285. ‘‘යං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො –
තං වෙ භද්‌දෙකරත්‌තොති, සන්‌තො ආචික්‌ඛතෙ මුනී’’ති.
‘‘ඉමස්‌ස ඛො අහං, ආවුසො, භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස එවං විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං ආජානාමි. ආකඞ්‌ඛමානා ච පන තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො භගවන්‌තංයෙව උපසඞ්‌කමිත්‌වා එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාථ, යථා වො භගවා බ්‍යාකරොති තථා නං ධාරෙය්‍යාථා’’ති.
අථ ඛො තෙ භික්‌ඛූ ආයස්‌මතො මහාකච්‌චානස්‌ස භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නා ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවන්‌තං එතදවොචුං – ‘‘යං ඛො නො, භන්‌තෙ, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො –
‘‘අතීතං නාන්‌වාගමෙය්‍ය…පෙ.…
තං වෙ භද්‌දෙකරත්‌තොති, සන්‌තො ආචික්‌ඛතෙ මුනී’’ති.
තෙසං නො, භන්‌තෙ, අම්‌හාකං, අචිරපක්‌කන්‌තස්‌ස භගවතො, එතදහොසි – ‘‘ඉදං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො –
‘‘අතීතං නාන්‌වාගමෙය්‍ය, නප්‌පටිකඞ්‌ඛෙ අනාගතං;
යදතීතං පහීනං තං, අප්‌පත්‌තඤ්‌ච අනාගතං.
‘‘පච්‌චුප්‌පන්‌නඤ්‌ච යො ධම්‌මං, තත්‌ථ තත්‌ථ විපස්‌සති;
අසංහීරං අසංකුප්‌පං, තං විද්‌වා මනුබ්‍රූහයෙ.
‘‘අජ්‌ජෙව කිච්‌චමාතප්‌පං, කො ජඤ්‌ඤා මරණං සුවෙ;
න හි නො සඞ්‌ගරං තෙන, මහාසෙනෙන මච්‌චුනා.
‘‘එවං විහාරිං ආතාපිං, අහොරත්‌තමතන්‌දිතං;
තං වෙ භද්‌දෙකරත්‌තොති, සන්‌තො ආචික්‌ඛතෙ මුනී’’ති.
‘‘‘කො නු ඛො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජෙය්‍යා’ති? තෙසං නො, භන්‌තෙ, අම්‌හාකං එතදහොසි – ‘අයං ඛො ආයස්‌මා මහාකච්‌චානො සත්‌ථු චෙව සංවණ්‌ණිතො සම්‌භාවිතො ච විඤ්‌ඤූනං සබ්‍රහ්‌මචාරීනං. පහොති චායස්‌මා මහාකච්‌චානො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජිතුං. යංනූන මයං යෙනායස්‌මා මහාකච්‌චානො තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍යාම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං මහාකච්‌චානං එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාමා’ති. අථ ඛො මයං, භන්‌තෙ, යෙනායස්‌මා මහාකච්‌චානො තෙනුපසඞ්‌කමිම්‌හ; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං මහාකච්‌චානං එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡිම්‌හ. තෙසං නො, භන්‌තෙ, ආයස්‌මතා මහාකච්‌චානෙන ඉමෙහි ආකාරෙහි ඉමෙහි පදෙහි ඉමෙහි බ්‍යඤ්‌ජනෙහි අත්‌ථො විභත්‌තො’’ති.
‘‘පණ්‌ඩිතො, භික්‌ඛවෙ, මහාකච්‌චානො; මහාපඤ්‌ඤො, භික්‌ඛවෙ මහාකච්‌චානො. මං චෙපි තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාථ, අහම්‌පි තං එවමෙවං බ්‍යාකරෙය්‍යං යථා තං මහාකච්‌චානෙන බ්‍යාකතං. එසො, චෙවෙතස්‌ස අත්‌ථො. එවඤ්‌ච නං ධාරෙථා’’ති.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
මහාකච්‌චානභද්‌දෙකරත්‌තසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං තතියං.
No comments:
Post a Comment