7. චූළහත්‌ථිපදොපමසුත්‌තං
288. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ජාණුස්‌සොණි බ්‍රාහ්‌මණො සබ්‌බසෙතෙන වළවාභිරථෙන [වළභීරථෙන (සී. පී.)] සාවත්‌ථියා නිය්‍යාති දිවාදිවස්‌ස. අද්‌දසා ඛො ජාණුස්‌සොණි බ්‍රාහ්‌මණො පිලොතිකං පරිබ්‌බාජකං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං. දිස්‌වාන පිලොතිකං පරිබ්‌බාජකං එතදවොච –
‘‘හන්‌ද, කුතො නු භවං වච්‌ඡායනො ආගච්‌ඡති දිවාදිවස්‌සා’’ති?
‘‘ඉතො හි ඛො අහං , භො, ආගච්‌ඡාමි සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සන්‌තිකා’’ති.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤති, භවං වච්‌ඡායනො, සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස පඤ්‌ඤාවෙය්‍යත්‌තියං?
‘‘පණ්‌ඩිතො මඤ්‌ඤෙ’’ති.
‘‘කො චාහං, භො, කො ච සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස පඤ්‌ඤාවෙය්‍යත්‌තියං ජානිස්‌සාමි! සොපි නූනස්‌ස තාදිසොව යො සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස පඤ්‌ඤාවෙය්‍යත්‌තියං ජානෙය්‍යා’’ති.
‘‘උළාරාය ඛලු භවං වච්‌ඡායනො සමණං ගොතමං පසංසාය පසංසතී’’ති.
‘‘කො චාහං, භො, කො ච සමණං ගොතමං පසංසිස්‌සාමි?
‘‘පසත්‌ථපසත්‌ථොව සො භවං ගොතමො සෙට්‌ඨො දෙවමනුස්‌සාන’’න්‌ති.
‘‘කං පන භවං වච්‌ඡායනො අත්‌ථවසං සම්‌පස්‌සමානො සමණෙ ගොතමෙ එවං අභිප්‌පසන්‌නො’’ති[අභිප්‌පසන්‌නො හොතීති (ස්‍යා.)]?
‘‘සෙය්‍යථාපි, භො, කුසලො නාගවනිකො නාගවනං පවිසෙය්‍ය. සො පස්‌සෙය්‍ය නාගවනෙ මහන්‌තං හත්‌ථිපදං, දීඝතො ච ආයතං, තිරියඤ්‌ච විත්‌ථතං. සො නිට්‌ඨං ගච්‌ඡෙය්‍ය – ‘මහා වත, භො, නාගො’ති. එවමෙව ඛො අහං, භො, යතො අද්‌දසං සමණෙ ගොතමෙ චත්‌තාරි පදානි අථාහං නිට්‌ඨමගමං – ‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො, සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’ති.
289. ‘‘කතමානි චත්‌තාරි? ඉධාහං, භො, පස්‌සාමි එකච්‌චෙ ඛත්‌තියපණ්‌ඩිතෙ නිපුණෙ කතපරප්‌පවාදෙ වාලවෙධිරූපෙ, තෙ භින්‌දන්‌තා [වොභින්‌දන්‌තා (සී. පී.) වි + අව + භින්‌දන්‌තා] මඤ්‌ඤෙ චරන්‌ති පඤ්‌ඤාගතෙන දිට්‌ඨිගතානි. තෙ සුණන්‌ති – ‘සමණො ඛලු, භො, ගොතමො අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඔසරිස්‌සතී’ති. තෙ පඤ්‌හං අභිසඞ්‌ඛරොන්‌ති – ‘ඉමං මයං පඤ්‌හං සමණං ගොතමං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පුච්‌ඡිස්‌සාම. එවං චෙ නො පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරිස්‌සති, එවමස්‌ස මයං වාදං ආරොපෙස්‌සාම. එවං චෙපි නො පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරිස්‌සති, එවම්‌පිස්‌ස මයං වාදං ආරොපෙස්‌සාමා’ති. තෙ සුණන්‌ති – ‘සමණො ඛලු, භො, ගොතමො අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඔසටො’ති. තෙ යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කමන්‌ති. තෙ සමණො ගොතමො ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සෙති සමාදපෙති සමුත්‌තෙජෙති සම්‌පහංසෙති. තෙ සමණෙන ගොතමෙන ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සිතා සමාදපිතා සමුත්‌තෙජිතා සම්‌පහංසිතා න චෙව සමණං ගොතමං පඤ්‌හං පුච්‌ඡන්‌ති, කුතොස්‌ස[කුතස්‌ස (සී. ස්‍යා. පී.)] වාදං ආරොපෙස්‌සන්‌ති? අඤ්‌ඤදත්‌ථු සමණස්‌සෙව ගොතමස්‌ස සාවකා සම්‌පජ්‌ජන්‌ති. යදාහං, භො, සමණෙ ගොතමෙ ඉමං පඨමං පදං අද්‌දසං අථාහං නිට්‌ඨමගමං – ‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො, සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’ති.
‘‘පුන චපරාහං, භො, පස්‌සාමි ඉධෙකච්‌චෙ බ්‍රාහ්‌මණපණ්‌ඩිතෙ…පෙ.… ගහපතිපණ්‌ඩිතෙ…පෙ.… සමණපණ්‌ඩිතෙ නිපුණෙ කතපරප්‌පවාදෙ වාලවෙධිරූපෙ තෙ භින්‌දන්‌තා මඤ්‌ඤෙ චරන්‌ති පඤ්‌ඤාගතෙන දිට්‌ඨිගතානි. තෙ සුණන්‌ති – ‘සමණො ඛලු භො ගොතමො අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඔසරිස්‌සතී’ති. තෙ පඤ්‌හං අභිසඞ්‌ඛරොන්‌ති ‘ඉමං මයං පඤ්‌හං සමණං ගොතමං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පුච්‌ඡිස්‌සාම. එවං චෙ නො පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරිස්‌සති, එවමස්‌ස මයං වාදං ආරොපෙස්‌සාම. එවං චෙපි නො පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරිස්‌සති, එවංපිස්‌ස මයං වාදං ආරොපෙස්‌සාමා’ති. තෙ සුණන්‌ති ‘සමණො ඛලු භො ගොතමො අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඔසටො’ති. තෙ යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කමන්‌ති. තෙ සමණො ගොතමො ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සෙති සමාදපෙති සමුත්‌තෙජෙති සම්‌පහංසෙති. තෙ සමණෙන ගොතමෙන ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සිතා සමාදපිතා සමුත්‌තෙජිතා සම්‌පහංසිතා න චෙව සමණං ගොතමං පඤ්‌හං පුච්‌ඡන්‌ති, කුතොස්‌ස වාදං ආරොපෙස්‌සන්‌ති? අඤ්‌ඤදත්‌ථු සමණංයෙව ගොතමං ඔකාසං යාචන්‌ති අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජ්‌ජාය. තෙ සමණො ගොතමො පබ්‌බාජෙති [පබ්‌බාජෙති උපසම්‌පාදෙති (සී.)]. තෙ තත්‌ථ පබ්‌බජිතා සමානා වූපකට්‌ඨා අප්‌පමත්‌තා ආතාපිනො පහිතත්‌තා විහරන්‌තා නචිරස්‌සෙව – යස්‌සත්‌ථාය කුලපුත්‌තා සම්‌මදෙව අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජන්‌ති තදනුත්‌තරං – බ්‍රහ්‌මචරියපරියොසානං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරන්‌ති. තෙ එවමාහංසු – ‘මනං වත, භො, අනස්‌සාම, මනං වත, භො, පනස්‌සාම; මයඤ්‌හි පුබ්‌බෙ අස්‌සමණාව සමානා සමණම්‌හාති පටිජානිම්‌හ, අබ්‍රාහ්‌මණාව සමානා බ්‍රාහ්‌මණම්‌හාති පටිජානිම්‌හ, අනරහන්‌තොව සමානා අරහන්‌තම්‌හාති පටිජානිම්‌හ. ඉදානි ඛොම්‌හ සමණා, ඉදානි ඛොම්‌හ බ්‍රාහ්‌මණා, ඉදානි ඛොම්‌හ අරහන්‌තො’ති. යදාහං, භො, සමණෙ ගොතමෙ ඉමං චතුත්‌ථං පදං අද්‌දසං අථාහං නිට්‌ඨමගමං – ‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො, සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’’’ති.
‘‘යතො ඛො අහං, භො, සමණෙ ගොතමෙ ඉමානි චත්‌තාරි පදානි අද්‌දසං අථාහං නිට්‌ඨමගමං – ‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො, සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’’’ති.
290. එවං වුත්‌තෙ, ජාණුස්‌සොණි බ්‍රාහ්‌මණො සබ්‌බසෙතා වළවාභිරථා ඔරොහිත්‌වා එකංසං උත්‌තරාසඞ්‌ගං කරිත්‌වා යෙන භගවා තෙනඤ්‌ජලිං පණාමෙත්‌වා තික්‌ඛත්‌තුං උදානං උදානෙසි – ‘‘නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස; නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස; නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස. අප්‌පෙව නාම මයම්‌පි කදාචි කරහචි තෙන භොතා ගොතමෙන සද්‌ධිං සමාගච්‌ඡෙය්‍යාම, අප්‌පෙව නාම සියා කොචිදෙව කථාසල්‌ලාපො’’ති! අථ ඛො ජාණුස්‌සොණි බ්‍රාහ්‌මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි ; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො ජාණුස්‌සොණි බ්‍රාහ්‌මණො යාවතකො අහොසි පිලොතිකෙන පරිබ්‌බාජකෙන සද්‌ධිං කථාසල්‌ලාපො තං සබ්‌බං භගවතො ආරොචෙසි. එවං වුත්‌තෙ, භගවා ජාණුස්‌සොණිං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘න ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එත්‌තාවතා හත්‌ථිපදොපමො විත්‌ථාරෙන පරිපූරො හොති. අපි ච, බ්‍රාහ්‌මණ, යථා හත්‌ථිපදොපමො විත්‌ථාරෙන පරිපූරො හොති තං සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි, භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො ජාණුස්‌සොණි බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. භගවා එතදවොච –
291. ‘‘සෙය්‍යථාපි, බ්‍රාහ්‌මණ, නාගවනිකො නාගවනං පවිසෙය්‍ය. සො පස්‌සෙය්‍ය නාගවනෙ මහන්‌තං හත්‌ථිපදං, දීඝතො ච ආයතං, තිරියඤ්‌ච විත්‌ථතං. යො හොති කුසලො නාගවනිකො නෙව තාව නිට්‌ඨං ගච්‌ඡති – ‘මහා වත, භො, නාගො’ති. තං කිස්‌ස හෙතු? සන්‌ති හි, බ්‍රාහ්‌මණ, නාගවනෙ වාමනිකා නාම හත්‌ථිනියො මහාපදා, තාසං පෙතං පදං අස්‌සාති.
‘‘සො තමනුගච්‌ඡති. තමනුගච්‌ඡන්‌තො පස්‌සති නාගවනෙ මහන්‌තං හත්‌ථිපදං, දීඝතො ච ආයතං, තිරියඤ්‌ච විත්‌ථතං, උච්‌චා ච නිසෙවිතං. යො හොති කුසලො නාගවනිකො නෙව තාව නිට්‌ඨං ගච්‌ඡති – ‘මහා වත, භො, නාගො’ති. තං කිස්‌ස හෙතු? සන්‌ති හි, බ්‍රාහ්‌මණ, නාගවනෙ උච්‌චා කාළාරිකා නාම හත්‌ථිනියො මහාපදා, තාසං පෙතං පදං අස්‌සාති.
‘‘සො තමනුගච්‌ඡති. තමනුගච්‌ඡන්‌තො පස්‌සති නාගවනෙ මහන්‌තං හත්‌ථිපදං, දීඝතො ච ආයතං, තිරියඤ්‌ච විත්‌ථතං, උච්‌චා ච නිසෙවිතං, උච්‌චා ච දන්‌තෙහි ආරඤ්‌ජිතානි. යො හොති කුසලො නාගවනිකො නෙව තාව නිට්‌ඨං ගච්‌ඡති – ‘මහා වත, භො, නාගො’ති. තං කිස්‌ස හෙතු? සන්‌ති හි, බ්‍රාහ්‌මණ, නාගවනෙ උච්‌චා කණෙරුකා නාම හත්‌ථිනියො මහාපදා, තාසං පෙතං පදං අස්‌සාති.
‘‘සො තමනුගච්‌ඡති. තමනුගච්‌ඡන්‌තො පස්‌සති නාගවනෙ මහන්‌තං හත්‌ථිපදං, දීඝතො ච ආයතං, තිරියඤ්‌ච විත්‌ථතං, උච්‌චා ච නිසෙවිතං, උච්‌චා ච දන්‌තෙහි ආරඤ්‌ජිතානි, උච්‌චා ච සාඛාභඞ්‌ගං. තඤ්‌ච නාගං පස්‌සති රුක්‌ඛමූලගතං වා අබ්‌භොකාසගතං වා ගච්‌ඡන්‌තං වා තිට්‌ඨන්‌තං වා නිසින්‌නං වා නිපන්‌නං වා. සො නිට්‌ඨං ගච්‌ඡති – ‘අයමෙව සො මහානාගො’ති.
‘‘එවමෙව ඛො , බ්‍රාහ්‌මණ, ඉධ තථාගතො ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජති අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා. සො ඉමං ලොකං සදෙවකං සමාරකං සබ්‍රහ්‌මකං සස්‌සමණබ්‍රාහ්‌මණිං පජං සදෙවමනුස්‌සං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙති. සො ධම්‌මං දෙසෙති ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං; කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙති. තං ධම්‌මං සුණාති ගහපති වා ගහපතිපුත්‌තො වා අඤ්‌ඤතරස්‌මිං වා කුලෙ පච්‌චාජාතො. සො තං ධම්‌මං සුත්‌වා තථාගතෙ සද්‌ධං පටිලභති. සො තෙන සද්‌ධාපටිලාභෙන සමන්‌නාගතො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘සම්‌බාධො ඝරාවාසො රජොපථො , අබ්‌භොකාසො පබ්‌බජ්‌ජා. නයිදං සුකරං අගාරංඅජ්‌ඣාවසතා එකන්‌තපරිපුණ්‌ණං එකන්‌තපරිසුද්‌ධං සඞ්‌ඛලිඛිතං බ්‍රහ්‌මචරියං චරිතුං. යංනූනාහං කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජෙය්‍ය’න්‌ති. සො අපරෙන සමයෙන අප්‌පං වා භොගක්‌ඛන්‌ධං පහාය මහන්‌තං වා භොගක්‌ඛන්‌ධං පහාය අප්‌පං වා ඤාතිපරිවට්‌ටං පහාය මහන්‌තං වා ඤාතිපරිවට්‌ටං පහාය කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජති.
292. ‘‘සො එවං පබ්‌බජිතො සමානො භික්‌ඛූනං සික්‌ඛාසාජීවසමාපන්‌නො පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, නිහිතදණ්‌ඩො නිහිතසත්‌ථො ලජ්‌ජී දයාපන්‌නො සබ්‌බපාණභූතහිතානුකම්‌පී විහරති.
‘‘අදින්‌නාදානං පහාය අදින්‌නාදානා පටිවිරතො හොති දින්‌නාදායී දින්‌නපාටිකඞ්‌ඛී. අථෙනෙන සුචිභූතෙන අත්‌තනා විහරති.
‘‘අබ්‍රහ්‌මචරියං පහාය බ්‍රහ්‌මචාරී හොති ආරාචාරී විරතො මෙථුනා ගාමධම්‌මා.
‘‘මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතො හොති සච්‌චවාදී සච්‌චසන්‌ධො ථෙතො [ඨෙතො (ස්‍යා. කං.)] පච්‌චයිකො අවිසංවාදකො ලොකස්‌ස.
‘‘පිසුණං වාචං පහාය පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො හොති, ඉතො සුත්‌වා න අමුත්‍ර අක්‌ඛාතා ඉමෙසං භෙදාය, අමුත්‍ර වා සුත්‌වා න ඉමෙසං අක්‌ඛාතා අමූසං භෙදාය. ඉති භින්‌නානං වා සන්‌ධාතා සහිතානං වා අනුප්‌පදාතා, සමග්‌ගාරාමො සමග්‌ගරතො සමග්‌ගනන්‌දී සමග්‌ගකරණිං වාචං භාසිතා හොති .
‘‘ඵරුසං වාචං පහාය ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො හොති. යා සා වාචා නෙලා කණ්‌ණසුඛා පෙමනීයා හදයඞ්‌ගමා පොරී බහුජනකන්‌තා බහුජනමනාපා තථාරූපිං වාචං භාසිතා හොති.
‘‘සම්‌ඵප්‌පලාපං පහාය සම්‌ඵප්‌පලාපා පටිවිරතො හොති කාලවාදී භූතවාදී අත්‌ථවාදී ධම්‌මවාදී විනයවාදී, නිධානවතිං වාචං භාසිතා කාලෙන සාපදෙසං පරියන්‌තවතිං අත්‌ථසංහිතං.
293. ‘‘සො බීජගාමභූතගාමසමාරම්‌භා පටිවිරතො හොති, එකභත්‌තිකො හොති රත්‌තූපරතො, විරතො විකාලභොජනා, නච්‌චගීතවාදිතවිසූකදස්‌සනා පටිවිරතො හොති, මාලාගන්‌ධවිලෙපනධාරණමණ්‌ඩනවිභූසනට්‌ඨානා පටිවිරතො හොති, උච්‌චාසයනමහාසයනා පටිවිරතො හොති, ජාතරූපරජතපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති, ආමකධඤ්‌ඤපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති, ආමකමංසපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති, ඉත්‌ථිකුමාරිකපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති, දාසිදාසපටිග්‌ගහණාපටිවිරතො හොති, අජෙළකපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති, කුක්‌කුටසූකරපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති, හත්‌ථිගවාස්‌සවළවාපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති, ඛෙත්‌තවත්‌ථුපටිග්‌ගහණා පටිවිරතො හොති, දූතෙය්‍යපහිණගමනානුයොගා පටිවිරතො හොති, කයවික්‌කයා පටිවිරතො හොති, තුලාකූටකංසකූටමානකූටා පටිවිරතො හොති, උක්‌කොටනවඤ්‌චනනිකතිසාචියොගා පටිවිරතො හොති, ඡෙදනවධබන්‌ධනවිපරාමොසආලොපසහසාකාරා [සාහසාකාරා (ක.)] පටිවිරතො හොති [ඉමස්‌ස අනන්‌තරං ‘‘සො ඉමිනා අරියෙන සීලක්‌ඛන්‌ධෙන සමන්‌නාගතො අජ්‌ඣත්‌තං අනවජ්‌ජසුඛං පටිසංවෙදෙතී’’ති වචනං දීඝනිකායෙ ආගතං, තං ඉධ සන්‌තොසකථාවසානෙ ආගතං, සා ච සන්‌තොසකථා තත්‌ථ සතිසම්‌පජඤ්‌ඤානන්‌තරමෙව ආගතා].
294. ‘‘සො සන්‌තුට්‌ඨො හොති කායපරිහාරිකෙන චීවරෙන කුච්‌ඡිපරිහාරිකෙන පිණ්‌ඩපාතෙන. සො යෙන යෙනෙව පක්‌කමති සමාදායෙව පක්‌කමති. සෙය්‍යථාපි නාම පක්‌ඛී සකුණො යෙන යෙනෙව ඩෙති සපත්‌තභාරොව ඩෙති, එවමෙව භික්‌ඛු සන්‌තුට්‌ඨො හොති කායපරිහාරිකෙන චීවරෙන කුච්‌ඡිපරිහාරිකෙන පිණ්‌ඩපාතෙන. සො යෙන යෙනෙව පක්‌කමති සමාදායෙව පක්‌කමති. සො ඉමිනා අරියෙන සීලක්‌ඛන්‌ධෙන සමන්‌නාගතො අජ්‌ඣත්‌තං අනවජ්‌ජසුඛං පටිසංවෙදෙති.
295. ‘‘සො චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා න නිමිත්‌තග්‌ගාහී හොති නානුබ්‍යඤ්‌ජනග්‌ගාහී. යත්‌වාධිකරණමෙනං චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්‌තං අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අන්‌වාස්‌සවෙය්‍යුං තස්‌ස සංවරාය පටිපජ්‌ජති, රක්‌ඛති චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියෙ සංවරං ආපජ්‌ජති. සොතෙන සද්‌දං සුත්‌වා…පෙ.… ඝානෙන ගන්‌ධං ඝායිත්‌වා… ජිව්‌හාය රසං සායිත්‌වා… කායෙන ඵොට්‌ඨබ්‌බං ඵුසිත්‌වා… මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය න නිමිත්‌තග්‌ගාහී හොති නානුබ්‍යඤ්‌ජනග්‌ගාහී. යත්‌වාධිකරණමෙනං මනින්‌ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්‌තං අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අන්‌වාස්‌සවෙය්‍යුං තස්‌ස සංවරාය පටිපජ්‌ජති, රක්‌ඛති මනින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියෙ සංවරං ආපජ්‌ජති. සො ඉමිනා අරියෙන ඉන්‌ද්‍රියසංවරෙන සමන්‌නාගතො අජ්‌ඣත්‌තං අබ්‍යාසෙකසුඛං පටිසංවෙදෙති.
‘‘සො අභික්‌කන්‌තෙ පටික්‌කන්‌තෙ සම්‌පජානකාරී හොති, ආලොකිතෙ විලොකිතෙ සම්‌පජානකාරී හොති , සමිඤ්‌ජිතෙ පසාරිතෙ සම්‌පජානකාරී හොති, සංඝාටිපත්‌තචීවරධාරණෙ සම්‌පජානකාරී හොති, අසිතෙ පීතෙඛායිතෙ සායිතෙ සම්‌පජානකාරී හොති, උච්‌චාරපස්‌සාවකම්‌මෙ සම්‌පජානකාරී හොති, ගතෙ ඨිතෙ නිසින්‌නෙ සුත්‌තෙ ජාගරිතෙ භාසිතෙ තුණ්‌හීභාවෙ සම්‌පජානකාරී හොති.
296. ‘‘සො ඉමිනා ච අරියෙන සීලක්‌ඛන්‌ධෙන සමන්‌නාගතො, (ඉමාය ච අරියාය සන්‌තුට්‌ඨියා සමන්‌නාගතො) [( ) එත්‌ථන්‌තරෙ පාඨො ඉධ නදිස්‌සති, චතුක්‌කඞ්‌ගුත්‌තරෙ පන ඉමස්‌මිං ඨානෙ දිස්‌සති, අට්‌ඨකථාටීකාසු ච තදත්‌ථො පකාසිතො. තස්‌මා සො එත්‌ථ පටීපූරිතො] ඉමිනා ච අරියෙන ඉන්‌ද්‍රියසංවරෙන සමන්‌නාගතො, ඉමිනා ච අරියෙන සතිසම්‌පජඤ්‌ඤෙන සමන්‌නාගතො විවිත්‌තං සෙනාසනං භජති අරඤ්‌ඤං රුක්‌ඛමූලං පබ්‌බතං කන්‌දරං ගිරිගුහං සුසානං වනපත්‌ථං අබ්‌භොකාසං පලාලපුඤ්‌ජං. සො පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තො නිසීදති පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වා, උජුං කායං පණිධාය, පරිමුඛං සතිං උපට්‌ඨපෙත්‌වා. සො අභිජ්‌ඣං ලොකෙ පහාය විගතාභිජ්‌ඣෙන චෙතසා විහරති, අභිජ්‌ඣාය චිත්‌තං පරිසොධෙති. බ්‍යාපාදප්‌පදොසං පහාය අබ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො විහරති, සබ්‌බපාණභූතහිතානුකම්‌පී බ්‍යාපාදප්‌පදොසා චිත්‌තං පරිසොධෙති. ථිනමිද්‌ධං පහාය විගතථිනමිද්‌ධො විහරති ආලොකසඤ්‌ඤී සතො සම්‌පජානො, ථිනමිද්‌ධා චිත්‌තං පරිසොධෙති. උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චං පහාය අනුද්‌ධතො විහරති, අජ්‌ඣත්‌තං වූපසන්‌තචිත්‌තො උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චා චිත්‌තං පරිසොධෙති. විචිකිච්‌ඡං පහාය තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡො විහරති අකථංකථී කුසලෙසු ධම්‌මෙසු, විචිකිච්‌ඡාය චිත්‌තං පරිසොධෙති.
297. ‘‘සො ඉමෙ පඤ්‌ච නීවරණෙ පහාය චෙතසො උපක්‌කිලෙසෙ පඤ්‌ඤාය දුබ්‌බලීකරණෙ, විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. ඉදම්‌පි වුච්‌චති, බ්‍රාහ්‌මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසෙවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්‌ජිතං ඉතිපි. න ත්‌වෙව තාව අරියසාවකො නිට්‌ඨං ගච්‌ඡති – ‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො, සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’ති.
‘‘පුන චපරං, බ්‍රාහ්‌මණ, භික්‌ඛු විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා අජ්‌ඣත්‌තං සම්‌පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. ඉදම්‌පි වුච්‌චති, බ්‍රාහ්‌මණ…පෙ.…සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’ති.
‘‘පුන චපරං, බ්‍රාහ්‌මණ, භික්‌ඛු පීතියා ච විරාගා උපෙක්‌ඛකො ච විහරති සතො ච සම්‌පජානො, සුඛඤ්‌ච කායෙන පටිසංවෙදෙති, යං තං අරියා ආචික්‌ඛන්‌ති ‘උපෙක්‌ඛකො සතිමා සුඛවිහාරී’ති තතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. ඉදම්‌පි වුච්‌චති, බ්‍රාහ්‌මණ…පෙ.… සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’ති.
‘‘පුන චපරං, බ්‍රාහ්‌මණ, භික්‌ඛු සුඛස්‌ස ච පහානා දුක්‌ඛස්‌ස ච පහානා, පුබ්‌බෙව සොමනස්‌සදොමනස්‌සානං අත්‌ථඞ්‌ගමා, අදුක්‌ඛමසුඛං උපෙක්‌ඛාසතිපාරිසුද්‌ධිං චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. ඉදම්‌පි වුච්‌චති, බ්‍රාහ්‌මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසෙවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්‌ජිතං ඉතිපි. න ත්‌වෙව තාව අරියසාවකො නිට්‌ඨං ගච්‌ඡති – ‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො, සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’ති.
298. ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති. සො අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති, සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං, ද්‌වෙපි ජාතියො…පෙ.… ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. ඉදම්‌පි වුච්‌චති, බ්‍රාහ්‌මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසෙවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්‌ජිතං ඉතිපි. න ත්‌වෙව තාව අරියසාවකො නිට්‌ඨං ගච්‌ඡති – ‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො, සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’ති.
‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ සත්‌තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති. සො දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන…පෙ.… යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාති. ඉදම්‌පි වුච්‌චති, බ්‍රාහ්‌මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසෙවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්‌ජිතං ඉතිපි. න ත්‌වෙව තාව අරියසාවකො නිට්‌ඨං ගච්‌ඡති – ‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො, සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’ති.
299. ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ ආසවානං ඛයඤාණායචිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති. සො ‘ඉදං දුක්‌ඛ’න්‌ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්‌ඛසමුදයො’ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධො’ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. ‘ඉමෙ ආසවා’ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවසමුදයො’ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවනිරොධො’ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. ඉදම්‌පි වුච්‌චති, බ්‍රාහ්‌මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසෙවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්‌ජිතං ඉතිපි. න ත්‌වෙව තාව අරියසාවකො නිට්‌ඨං ගතො හොති, අපි ච ඛො නිට්‌ඨං ගච්‌ඡති – ‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො, සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’ති.
‘‘තස්‌ස එවං ජානතො එවං පස්‌සතො කාමාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති , භවාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති, අවිජ්‌ජාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති. විමුත්‌තස්‌මිං විමුත්‌තමිති ඤාණං හොති. ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්‌මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායා’ති පජානාති. ඉදම්‌පි වුච්‌චති, බ්‍රාහ්‌මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසෙවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්‌ජිතං ඉතිපි. එත්‌තාවතා ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, අරියසාවකො නිට්‌ඨං ගතො හොති – ‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො, සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො’ති. එත්‌තාවතා ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, හත්‌ථිපදොපමො විත්‌ථාරෙන පරිපූරො හොතී’’ති.
එවං වුත්‌තෙ, ජාණුස්‌සොණි බ්‍රාහ්‌මණො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම, අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම! සෙය්‍යථාපි, භො ගොතම, නික්‌කුජ්‌ජිතං වා උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍ය, පටිච්‌ඡන්‌නං වා විවරෙය්‍ය, මූළ්‌හස්‌ස වා මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍ය, අන්‌ධකාරෙ වා තෙලපජ්‌ජොතං ධාරෙය්‍ය – චක්‌ඛුමන්‌තො රූපානි දක්‌ඛන්‌තීති; එවමෙවං භොතා ගොතමෙන අනෙකපරියායෙන ධම්‌මො පකාසිතො. එසාහං භවන්‌තං ගොතමං සරණං ගච්‌ඡාමි, ධම්‌මඤ්‌ච, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌ච. උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති.
චූළහත්‌ථිපදොපමසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං සත්‌තමං.
No comments:
Post a Comment