9. චූළසකුලුදායිසුත්‌තං
269. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්‌දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො මොරනිවාපෙ පරිබ්‌බාජකාරාමෙ පටිවසති මහතියා පරිබ්‌බාජකපරිසාය සද්‌ධිං. අථ ඛො භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය රාජගහං පිණ්‌ඩාය පාවිසි. අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘අතිප්‌පගො ඛො තාව රාජගහෙ පිණ්‌ඩාය චරිතුං. යංනූනාහං යෙන මොරනිවාපො පරිබ්‌බාජකාරාමො යෙන සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො භගවා යෙන මොරනිවාපො පරිබ්‌බාජකාරාමො තෙනුපසඞ්‌කමි.
තෙන ඛො පන සමයෙන සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො මහතියා පරිබ්‌බාජකපරිසාය සද්‌ධිං නිසින්‌නො හොති උන්‌නාදිනියා උච්‌චාසද්‌දමහාසද්‌දාය අනෙකවිහිතං තිරච්‌ඡානකථං කථෙන්‌තියා, සෙය්‍යථිදං – රාජකථං චොරකථං මහාමත්‌තකථං සෙනාකථං භයකථං යුද්‌ධකථං අන්‌නකථං පානකථං වත්‌ථකථං සයනකථං මාලාකථං ගන්‌ධකථං ඤාතිකථං යානකථං ගාමකථං නිගමකථං නගරකථං ජනපදකථං ඉත්‌ථිකථං සූරකථං විසිඛාකථං කුම්‌භට්‌ඨානකථං පුබ්‌බපෙතකථං නානත්‌තකථං ලොකක්‌ඛායිකං සමුද්‌දක්‌ඛායිකං ඉතිභවාභවකථං ඉති වා. අද්‌දසා ඛො සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො භගවන්‌තං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං. දිස්‌වාන සකං පරිසං සණ්‌ඨාපෙසි – ‘‘අප්‌පසද්‌දා භොන්‌තො හොන්‌තු, මා භොන්‌තො සද්‌දමකත්‌ථ. අයං සමණො ගොතමො ආගච්‌ඡති; අප්‌පසද්‌දකාමො ඛො පන සො ආයස්‌මා අප්‌පසද්‌දස්‌ස වණ්‌ණවාදී. අප්‌පෙව නාම අප්‌පසද්‌දං පරිසං විදිත්‌වා උපසඞ්‌කමිතබ්‌බං මඤ්‌ඤෙය්‍යා’’ති. අථ ඛො තෙ පරිබ්‌බාජකා තුණ්‌හී අහෙසුං .
270. අථ ඛො භගවා යෙන සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො තෙනුපසඞ්‌කමි. අථ ඛො සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘එතු ඛො, භන්‌තෙ, භගවා. ස්‌වාගතං, භන්‌තෙ, භගවතො. චිරස්‌සං ඛො, භන්‌තෙ, භගවා ඉමං පරියායමකාසි යදිදං ඉධාගමනාය. නිසීදතු, භන්‌තෙ, භගවා; ඉදමාසනං පඤ්‌ඤත්‌ත’’න්‌ති. නිසීදි භගවා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ. සකුලුදායීපි ඛො පරිබ්‌බාජකො අඤ්‌ඤතරං නීචං ආසනං ගහෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො සකුලුදායිං පරිබ්‌බාජකං භගවා එතදවොච – ‘‘කාය නුත්‌ථ, උදායි, එතරහි කථාය සන්‌නිසින්‌නා, කා ච පන වො අන්‌තරාකථා විප්‌පකතා’’ති? ‘‘තිට්‌ඨතෙසා, භන්‌තෙ, කථා යාය මයං එතරහි කථාය සන්‌නිසින්‌නා. නෙසා, භන්‌තෙ, කථා භගවතො දුල්‌ලභා භවිස්‌සති පච්‌ඡාපි සවනාය. යදාහං, භන්‌තෙ, ඉමං පරිසං අනුපසඞ්‌කන්‌තො හොමි අථායං පරිසා අනෙකවිහිතං තිරච්‌ඡානකථං කථෙන්‌තී නිසින්‌නා හොති; යදා ච ඛො අහං, භන්‌තෙ, ඉමං පරිසං උපසඞ්‌කන්‌තො හොමි අථායං පරිසා මමඤ්‌ඤෙව මුඛං උල්‌ලොකෙන්‌තී නිසින්‌නා හොති – ‘යං නො සමණො උදායී ධම්‌මං භාසිස්‌සති තං [තං නො (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] සොස්‌සාමා’ති; යදා පන , භන්‌තෙ, භගවා ඉමං පරිසං උපසඞ්‌කන්‌තො හොති අථාහඤ්‌චෙව අයඤ්‌ච පරිසා භගවතො මුඛං උල්‌ලොකෙන්‌තා[ඔලොකෙන්‌තී (ස්‍යා. කං. ක.)] නිසින්‌නා හොම – ‘යං නො භගවා ධම්‌මං භාසිස්‌සති තං සොස්‌සාමා’’’ති.
271. ‘‘තෙනහුදායි, තංයෙවෙත්‌ථ පටිභාතු යථා මං පටිභාසෙය්‍යා’’සි. ‘‘පුරිමානි , භන්‌තෙ, දිවසානි පුරිමතරානි සබ්‌බඤ්‌ඤූ සබ්‌බදස්‌සාවී අපරිසෙසං ඤාණදස්‌සනං පටිජානමානො ‘චරතො ච මෙ තිට්‌ඨතො ච සුත්‌තස්‌ස ච ජාගරස්‌ස ච සතතං සමිතං ඤාණදස්‌සනං පච්‌චුපට්‌ඨිත’න්‌ති. සො මයා [පච්‌චුපට්‌ඨිත’’න්‌ති මයා (?)]පුබ්‌බන්‌තං ආරබ්‌භ පඤ්‌හං පුට්‌ඨො සමානො අඤ්‌ඤෙනඤ්‌ඤං පටිචරි, බහිද්‌ධා කථං අපනාමෙසි, කොපඤ්‌ච දොසඤ්‌ච අප්‌පච්‌චයඤ්‌ච පාත්‌වාකාසි. තස්‌ස මය්‌හං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තංයෙව ආරබ්‌භ සති උදපාදි – ‘අහො නූන භගවා, අහො නූන සුගතො! යො ඉමෙසං ධම්‌මානං සුකුසලො’’’ති. ‘‘කො පන සො, උදායි, සබ්‌බඤ්‌ඤූ සබ්‌බදස්‌සාවී අපරිසෙසං ඤාණදස්‌සනං පටිජානමානො ‘චරතො ච මෙ තිට්‌ඨතො ච සුත්‌තස්‌ස ච ජාගරස්‌ස ච සතතං සමිතං ඤාණදස්‌සනං පච්‌චුපට්‌ඨිත’න්‌ති, යො තයා පුබ්‌බන්‌තං ආරබ්‌භ පඤ්‌හං පුට්‌ඨො සමානො අඤ්‌ඤෙනඤ්‌ඤං පටිචරි, බහිද්‌ධා කථං අපනාමෙසි කොපඤ්‌ච දොසඤ්‌ච අප්‌පච්‌චයඤ්‌ච පාත්‌වාකාසී’’ති? ‘නිගණ්‌ඨො, භන්‌තෙ, නාටපුත්‌තො’ති.
‘‘යො ඛො, උදායි, අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරෙය්‍ය, සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො…පෙ.… ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරෙය්‍ය, සො වා මං පුබ්‌බන්‌තං ආරබ්‌භ පඤ්‌හං පුච්‌ඡෙය්‍ය, තං වාහං පුබ්‌බන්‌තං ආරබ්‌භ පඤ්‌හං පුච්‌ඡෙය්‍යං; සො වා මෙ පුබ්‌බන්‌තං ආරබ්‌භ පඤ්‌හස්‌සවෙය්‍යාකරණෙන චිත්‌තං ආරාධෙය්‍ය, තස්‌ස වාහං පුබ්‌බන්‌තං ආරබ්‌භ පඤ්‌හස්‌ස වෙය්‍යාකරණෙන චිත්‌තංආරාධෙය්‍යං.
‘‘යො [සො (සී. පී.)] ඛො, උදායි, දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සෙය්‍ය චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානෙය්‍ය, සො වා මං අපරන්‌තං ආරබ්‌භ පඤ්‌හං පුච්‌ඡෙය්‍ය, තං වාහං අපරන්‌තං ආරබ්‌භ පඤ්‌හං පුච්‌ඡෙය්‍යං; සො වා මෙ අපරන්‌තං ආරබ්‌භ පඤ්‌හස්‌ස වෙය්‍යාකරණෙන චිත්‌තං ආරාධෙය්‍ය, තස්‌ස වාහං අපරන්‌තං ආරබ්‌භ පඤ්‌හස්‌ස වෙය්‍යාකරණෙන චිත්‌තං ආරාධෙය්‍යං.
‘‘අපි ච, උදායි, තිට්‌ඨතු පුබ්‌බන්‌තො, තිට්‌ඨතු අපරන්‌තො. ධම්‌මං තෙ දෙසෙස්‌සාමි – ඉමස්‌මිං සති ඉදං හොති, ඉමස්‌සුප්‌පාදා ඉදං උප්‌පජ්‌ජති; ඉමස්‌මිං අසති ඉදං න හොති, ඉමස්‌ස නිරොධා ඉදං නිරුජ්‌ඣතී’’ති.
‘‘අහඤ්‌හි, භන්‌තෙ, යාවතකම්‌පි මෙ ඉමිනා අත්‌තභාවෙන පච්‌චනුභූතං තම්‌පි නප්‌පහොමි සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනුස්‌සරිතුං, කුතො පනාහං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරිස්‌සාමි, සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො…පෙ.… ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරිස්‌සාමි, සෙය්‍යථාපි භගවා? අහඤ්‌හි, භන්‌තෙ, එතරහි පංසුපිසාචකම්‌පි න පස්‌සාමි, කුතො පනාහං දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සිස්‌සාමි චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානිස්‌සාමි, සෙය්‍යථාපි භගවා? යං පන මං, භන්‌තෙ, භගවා එවමාහ – ‘අපි ච, උදායි, තිට්‌ඨතු පුබ්‌බන්‌තො, තිට්‌ඨතු අපරන්‌තො; ධම්‌මං තෙ දෙසෙස්‌සාමි – ඉමස්‌මිං සති ඉදං හොති, ඉමස්‌සුප්‌පාදා ඉදං උප්‌පජ්‌ජති; ඉමස්‌මිං අසති ඉදං න හොති, ඉමස්‌ස නිරොධා ඉදං නිරුජ්‌ඣතී’ති තඤ්‌ච පන මෙ භිය්‍යොසොමත්‌තාය න පක්‌ඛායති. අප්‌පෙව නාමාහං, භන්‌තෙ, සකෙ ආචරියකෙ භගවතො චිත්‌තං ආරාධෙය්‍යං පඤ්‌හස්‌ස වෙය්‍යාකරණෙනා’’ති.
272. ‘‘කින්‌ති පන තෙ, උදායි, සකෙ ආචරියකෙ හොතී’’ති? ‘‘අම්‌හාකං, භන්‌තෙ, සකෙ ආචරියකෙ එවං හොති – ‘අයං පරමො වණ්‌ණො, අයං පරමො වණ්‌ණො’’’ති.
‘‘යං පන තෙ එතං, උදායි, සකෙ ආචරියකෙ එවං හොති – ‘අයං පරමො වණ්‌ණො, අයං පරමො වණ්‌ණො’ති, කතමො සො පරමො වණ්‌ණො’’ති? ‘‘යස්‌මා, භන්‌තෙ, වණ්‌ණා අඤ්‌ඤො වණ්‌ණො උත්‌තරිතරො වා පණීතතරො වා නත්‌ථි සො පරමො වණ්‌ණො’’ති.
‘‘කතමො පන සො පරමො වණ්‌ණො යස්‌මා වණ්‌ණා අඤ්‌ඤො වණ්‌ණො උත්‌තරිතරො වා පණීතතරො වා නත්‌ථී’’ති? ‘‘යස්‌මා , භන්‌තෙ, වණ්‌ණා අඤ්‌ඤො වණ්‌ණො උත්‌තරිතරො වා පණීතතරො වා නත්‌ථි සො පරමො වණ්‌ණො’’ති.
‘‘දීඝාපි ඛො තෙ එසා, උදායි, ඵරෙය්‍ය – ‘යස්‌මා, භන්‌තෙ, වණ්‌ණා අඤ්‌ඤො වණ්‌ණො උත්‌තරිතරො වා පණීතතරො වා නත්‌ථි සො පරමො වණ්‌ණො’ති වදෙසි, තඤ්‌ච වණ්‌ණං න පඤ්‌ඤපෙසි. සෙය්‍යථාපි, උදායි, පුරිසො එවං වදෙය්‍ය – ‘අහං යා ඉමස්‌මිං ජනපදෙ ජනපදකල්‍යාණී තං ඉච්‌ඡාමි, තං කාමෙමී’ති. තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘අම්‌භො පුරිස, යං ත්‌වං ජනපදකල්‍යාණිං ඉච්‌ඡසි කාමෙසි, ජානාසි තං ජනපදකල්‍යාණිං – ඛත්‌තියී වා බ්‍රාහ්‌මණී වා වෙස්‌සී වා සුද්‌දී වා’’ති? ඉති පුට්‌ඨො ‘නො’ති වදෙය්‍ය. තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘අම්‌භො පුරිස, යං ත්‌වං ජනපදකල්‍යාණිං ඉච්‌ඡසි කාමෙසි, ජානාසි තං ජනපදකල්‍යාණිං – එවංනාමා එවංගොත්‌තාති වාති…පෙ.… දීඝා වා රස්‌සා වා මජ්‌ඣිමා වා කාළී වා සාමා වා මඞ්‌ගුරච්‌ඡවී වාති… අමුකස්‌මිං ගාමෙ වා නිගමෙ වා නගරෙ වා’ති? ඉති පුට්‌ඨො ‘නො’ති වදෙය්‍ය. තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘අම්‌භො පුරිස, යං ත්‌වං න ජානාසි න පස්‌සසි, තං ත්‌වං ඉච්‌ඡසි කාමෙසී’’’ති? ඉති පුට්‌ඨො ‘ආමා’ති වදෙය්‍ය.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි – නනු එවං සන්‌තෙ, තස්‌ස පුරිසස්‌ස අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති? ‘‘අද්‌ධා ඛො, භන්‌තෙ, එවං සන්‌තෙ තස්‌ස පුරිසස්‌ස අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති.
‘‘එවමෙව ඛො ත්‌වං, උදායි, ‘යස්‌මා, භන්‌තෙ, වණ්‌ණා අඤ්‌ඤො වණ්‌ණො උත්‌තරිතරො වා පණීතතරො වා නත්‌ථි සො පරමො වණ්‌ණො’ති වදෙසි, තඤ්‌ච වණ්‌ණං න පඤ්‌ඤපෙසී’’ති.
‘‘සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, මණි වෙළුරියො සුභො ජාතිමා අට්‌ඨංසො සුපරිකම්‌මකතො පණ්‌ඩුකම්‌බලෙ නික්‌ඛිත්‌තො භාසතෙ ච තපතෙ ච විරොචති ච, එවං වණ්‌ණො අත්‌තා හොති අරොගො පරං මරණා’’ති.
273. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, යො වා මණි වෙළුරියො සුභො ජාතිමා අට්‌ඨංසො සුපරිකම්‌මකතො පණ්‌ඩුකම්‌බලෙ නික්‌ඛිත්‌තො භාසතෙ ච තපතෙ ච විරොචති ච, යො වා රත්‌තන්‌ධකාරතිමිසාය කිමි ඛජ්‌ජොපනකො – ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං කතමො වණ්‌ණො අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති? ‘‘ය්‌වායං, භන්‌තෙ, රත්‌තන්‌ධකාරතිමිසාය කිමි ඛජ්‌ජොපනකො – අයං ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, යො වා රත්‌තන්‌ධකාරතිමිසාය කිමි ඛජ්‌ජොපනකො, යො වා රත්‌තන්‌ධකාරතිමිසාය තෙලප්‌පදීපො – ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං කතමො වණ්‌ණො අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති? ‘‘ය්‌වායං, භන්‌තෙ, රත්‌තන්‌ධකාරතිමිසාය තෙලප්‌පදීපො – අයං ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, යො වා රත්‌තන්‌ධකාරතිමිසාය තෙලප්‌පදීපො, යො වා රත්‌තන්‌ධකාරතිමිසාය මහාඅග්‌ගික්‌ඛන්‌ධො – ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං කතමො වණ්‌ණො අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති? ‘‘ය්‌වායං, භන්‌තෙ, රත්‌තන්‌ධකාරතිමිසාය මහාඅග්‌ගික්‌ඛන්‌ධො – අයං ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, යො වා රත්‌තන්‌ධකාරතිමිසාය මහාඅග්‌ගික්‌ඛන්‌ධො, යා වා රත්‌තියා පච්‌චූසසමයං විද්‌ධෙ විගතවලාහකෙ දෙවෙ ඔසධිතාරකා – ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං කතමො වණ්‌ණො අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති? ‘‘ය්‌වායං, භන්‌තෙ, රත්‌තියා පච්‌චූසසමයං විද්‌ධෙ විගතවලාහකෙ දෙවෙ ඔසධිතාරකා – අයං ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, යා වා රත්‌තියා පච්‌චූසසමයං විද්‌ධෙ විගතවලාහකෙ දෙවෙ ඔසධිතාරකා, යො වා තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ විද්‌ධෙ විගතවලාහකෙ දෙවෙ අභිදො [අභිදෙ (ක. සී.), අභිදොසං (ක.) අභිදොති අභිසද්‌දෙන සමානත්‌ථනිපාතපදං (ඡක්‌කඞ්‌ගුත්‌තරටීකා මහාවග්‌ග අට්‌ඨමසුත්‌තවණ්‌ණනා)]අඩ්‌ඪරත්‌තසමයං චන්‌දො – ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං කතමො වණ්‌ණො අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති? ‘‘ය්‌වායං, භන්‌තෙ, තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ විද්‌ධෙ විගතවලාහකෙ දෙවෙ අභිදො අඩ්‌ඪරත්‌තසමයං චන්‌දො – අයං ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, යො වා තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ විද්‌ධෙ විගතවලාහකෙ දෙවෙ අභිදො අඩ්‌ඪරත්‌තසමයං චන්‌දො, යො වා වස්‌සානං පච්‌ඡිමෙ මාසෙ සරදසමයෙ විද්‌ධෙ විගතවලාහකෙ දෙවෙ අභිදො මජ්‌ඣන්‌හිකසමයං සූරියො – ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං කතමො වණ්‌ණො අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති? ‘‘ය්‌වායං, භන්‌තෙ, වස්‌සානං පච්‌ඡිමෙ මාසෙ සරදසමයෙ විද්‌ධෙ විගතවලාහකෙ දෙවෙ අභිදො මජ්‌ඣන්‌හිකසමයං සූරියො – අයං ඉමෙසං උභින්‌නං වණ්‌ණානං අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’ති.
‘‘අතො ඛො තෙ, උදායි, බහූ හි බහුතරා දෙවා යෙ ඉමෙසං චන්‌දිමසූරියානං ආභා නානුභොන්‌ති, ත්‍යාහං පජානාමි. අථ ච පනාහං න වදාමි – ‘යස්‌මා වණ්‌ණා අඤ්‌ඤො වණ්‌ණො උත්‌තරිතරො වා පණීතතරො වා නත්‌ථී’ති. අථ ච පන ත්‌වං, උදායි, ‘ය්‌වායං වණ්‌ණො කිමිනා ඛජ්‌ජොපනකෙන නිහීනතරො [හීනතරො (සී. පී.)] ච පතිකිට්‌ඨතරො ච සො පරමො වණ්‌ණො’ති වදෙසි, තඤ්‌ච වණ්‌ණං න පඤ්‌ඤපෙසී’’ති. ‘‘අච්‌ඡිදං [අච්‌ඡිර (ක.), අච්‌ඡිද (?)] භගවා කථං, අච්‌ඡිදං සුගතො කථ’’න්‌ති!
‘‘කිං පන ත්‌වං, උදායි, එවං වදෙසි – ‘අච්‌ඡිදං භගවා කථං, අච්‌ඡිදං සුගතො කථං’’’ති? ‘‘අම්‌හාකං, භන්‌තෙ, සකෙ ආචරියකෙ එවං හොති – ‘අයං පරමො වණ්‌ණො, අයං පරමො වණ්‌ණො’ති. තෙ මයං, භන්‌තෙ, භගවතා සකෙ ආචරියකෙ සමනුයුඤ්‌ජියමානා සමනුග්‌ගාහියමානා සමනුභාසියමානා රිත්‌තා තුච්‌ඡා අපරද්‌ධා’’ති.
274. ‘‘කිං පනුදායි, අත්‌ථි එකන්‌තසුඛො ලොකො, අත්‌ථි ආකාරවතී පටිපදා එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘අම්‌හාකං, භන්‌තෙ, සකෙ ආචරියකෙ එවං හොති – ‘අත්‌ථි එකන්‌තසුඛො ලොකො, අත්‌ථි ආකාරවතී පටිපදා එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියායා’’’ති.
‘‘කතමා පන සා, උදායි, ආකාරවතී පටිපදා එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘ඉධ, භන්‌තෙ, එකච්‌චො පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, අදින්‌නාදානං පහාය අදින්‌නාදානා පටිවිරතොහොති, කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරං පහාය කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා පටිවිරතො හොති, මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, අඤ්‌ඤතරං වා පන තපොගුණං සමාදාය වත්‌තති. අයං ඛො සා, භන්‌තෙ, ආකාරවතී පටිපදා එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියායා’’ති.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, යස්‌මිං සමයෙ පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, එකන්‌තසුඛී වා තස්‌මිං සමයෙ අත්‌තා හොති සුඛදුක්‌ඛී වා’’ති? ‘‘සුඛදුක්‌ඛී, භන්‌තෙ’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, යස්‌මිං සමයෙ අදින්‌නාදානං පහාය අදින්‌නාදානා පටිවිරතො හොති, එකන්‌තසුඛී වා තස්‌මිං සමයෙ අත්‌තා හොති සුඛදුක්‌ඛී වා’’ති? ‘‘සුඛදුක්‌ඛී, භන්‌තෙ’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, යස්‌මිං සමයෙ කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරං පහාය කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා පටිවිරතො හොති, එකන්‌තසුඛී වා තස්‌මිං සමයෙ අත්‌තා හොති සුඛදුක්‌ඛී වා’’ති? ‘‘සුඛදුක්‌ඛී, භන්‌තෙ’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, යස්‌මිං සමයෙ මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, එකන්‌තසුඛී වා තස්‌මිං සමයෙ අත්‌තා හොති සුඛදුක්‌ඛී වා’’ති? ‘‘සුඛදුක්‌ඛී, භන්‌තෙ’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, යස්‌මිං සමයෙ අඤ්‌ඤතරං තපොගුණං සමාදාය වත්‌තති, එකන්‌තසුඛී වා තස්‌මිං සමයෙ අත්‌තා හොති සුඛදුක්‌ඛී වා’’ති? ‘‘සුඛදුක්‌ඛී, භන්‌තෙ’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, උදායි, අපි නු ඛො වොකිණ්‌ණසුඛදුක්‌ඛං පටිපදං ආගම්‌ම එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියා හොතී’’ති [සච්‌ඡිකිරියායාති (ක.)]? ‘‘අච්‌ඡිදං භගවා කථං, අච්‌ඡිදං සුගතො කථ’’න්‌ති!
‘‘කිං පන ත්‌වං, උදායි, වදෙසි – ‘අච්‌ඡිදං භගවා කථං, අච්‌ඡිදං සුගතො කථං’’’ති? ‘‘අම්‌හාකං, භන්‌තෙ, සකෙ ආචරියකෙ එවං හොති – ‘අත්‌ථි එකන්‌තසුඛො ලොකො, අත්‌ථි ආකාරවතී පටිපදා එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌සසච්‌ඡිකිරියායා’ති. තෙ මයං, භන්‌තෙ, භගවතා සකෙ ආචරියකෙ සමනුයුඤ්‌ජියමානා සමනුග්‌ගාහියමානා සමනුභාසියමානා රිත්‌තා තුච්‌ඡා අපරද්‌ධා’’ති [අපරද්‌ධා (සී.), අපරද්‌ධාපි (ස්‍යා. කං. පී.)].
275. ‘‘කිං පන, භන්‌තෙ, අත්‌ථි එකන්‌තසුඛො ලොකො, අත්‌ථි ආකාරවතී පටිපදා එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘අත්‌ථි ඛො, උදායි, එකන්‌තසුඛො ලොකො, අත්‌ථි ආකාරවතී පටිපදා එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියායා’’ති.
‘‘කතමා පන සා, භන්‌තෙ, ආකාරවතී පටිපදා එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘ඉධුදායි, භික්‌ඛු විවිච්‌චෙව කාමෙහි…පෙ.… පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති; විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා… දුතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති; පීතියා ච විරාගා… තතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති – අයං ඛො සා, උදායි, ආකාරවතී පටිපදා එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියායා’’ති.
‘‘න [කිං නු (ස්‍යා. කං. ක.)] ඛො සා, භන්‌තෙ, ආකාරවතී පටිපදා එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාය, සච්‌ඡිකතො හිස්‌ස, භන්‌තෙ, එත්‌තාවතා එකන්‌තසුඛො ලොකො හොතී’’ති. ‘‘න ඛ්‌වාස්‌ස, උදායි, එත්‌තාවතා එකන්‌තසුඛො ලොකො සච්‌ඡිකතො හොති; ආකාරවතීත්‌වෙව සා පටිපදා එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියායා’’ති.
එවං වුත්‌තෙ, සකුලුදායිස්‌ස පරිබ්‌බාජකස්‌ස පරිසා උන්‌නාදිනී උච්‌චාසද්‌දමහාසද්‌දා අහොසි – ‘‘එත්‌ථ මයං අනස්‌සාම සාචරියකා, එත්‌ථ මයං අනස්‌සාම [පනස්‌සාම (සී.)] සාචරියකා! න මයං ඉතො භිය්‍යො උත්‌තරිතරං පජානාමා’’ති.
අථ ඛො සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො තෙ පරිබ්‌බාජකෙ අප්‌පසද්‌දෙ කත්‌වා භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘කිත්‌තාවතා පනාස්‌ස, භන්‌තෙ, එකන්‌තසුඛො ලොකො සච්‌ඡිකතො හොතී’’ති? ‘‘ඉධුදායි, භික්‌ඛු සුඛස්‌ස ච පහානා…පෙ.… චතුත්‌ථං ඣානං… උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. යා තා දෙවතා එකන්‌තසුඛං ලොකං උපපන්‌නා තාහි දෙවතාහි සද්‌ධිං සන්‌තිට්‌ඨති සල්‌ලපති සාකච්‌ඡං සමාපජ්‌ජති. එත්‌තාවතා ඛ්‌වාස්‌ස, උදායි, එකන්‌තසුඛො ලොකො සච්‌ඡිකතො හොතී’’ති.
276. ‘‘එතස්‌ස නූන, භන්‌තෙ, එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාහෙතු භික්‌ඛූ භගවති බ්‍රහ්‌මචරියං චරන්‌තී’’ති? ‘‘න ඛො, උදායි, එකන්‌තසුඛස්‌ස ලොකස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාහෙතු භික්‌ඛූ මයි බ්‍රහ්‌මචරියං චරන්‌ති. අත්‌ථි ඛො, උදායි , අඤ්‌ඤෙව ධම්‌මා උත්‌තරිතරා ච පණීතතරා ච යෙසං සච්‌ඡිකිරියාහෙතු භික්‌ඛූ මයි බ්‍රහ්‌මචරියං චරන්‌තී’’ති.
‘‘කතමෙ පන තෙ, භන්‌තෙ, ධම්‌මා උත්‌තරිතරා ච පණීතතරා ච යෙසං සච්‌ඡිකිරියාහෙතු භික්‌ඛූ භගවති බ්‍රහ්‌මචරියං චරන්‌තී’’ති? ‘‘ඉධුදායි, තථාගතො ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජති අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා…පෙ.… සො ඉමෙ පඤ්‌ච නීවරණෙ පහාය චෙතසො උපක්‌කිලෙසෙ පඤ්‌ඤාය දුබ්‌බලීකරණෙ විවිච්‌චෙව කාමෙහි…පෙ.… පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. අයම්‌පි ඛො, උදායි, ධම්‌මො උත්‌තරිතරො ච පණීතතරො ච යස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාහෙතු භික්‌ඛූ මයි බ්‍රහ්‌මචරියං චරන්‌ති’’.
‘‘පුන චපරං, උදායි, භික්‌ඛු විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා…පෙ.… දුතියං ඣානං… තතියං ඣානං… චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. අයම්‌පි ඛො, උදායි, ධම්‌මො උත්‌තරිතරො ච පණීතතරො ච යස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාහෙතු භික්‌ඛූ මයි බ්‍රහ්‌මචරියං චරන්‌ති.
‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති. සො අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති, සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො…පෙ.… ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. අයම්‌පි ඛො, උදායි, ධම්‌මො උත්‌තරිතරො ච පණීතතරො ච යස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාහෙතු භික්‌ඛූ මයි බ්‍රහ්‌මචරියං චරන්‌ති.
‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ සත්‌තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති. සො දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ…පෙ.… යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාති. අයම්‌පි ඛො, උදායි, ධම්‌මො උත්‌තරිතරො ච පණීතතරො ච යස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාහෙතු භික්‌ඛූ මයි බ්‍රහ්‌මචරියං චරන්‌ති.
‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙ පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්‌ගණෙ විගතූපක්‌කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්‌මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තෙ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙති . සො ‘ඉදං දුක්‌ඛ’න්‌ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්‌ඛසමුදයො’ති…පෙ.… ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධො’ති… ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති… ‘ඉමෙ ආසවා’ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවසමුදයො’ති… ‘අයං ආසවනිරොධො’ති… ‘අයං ආසවනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. තස්‌ස එවං ජානතො එවං පස්‌සතො කාමාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති, භවාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති, අවිජ්‌ජාසවාපි චිත්‌තං විමුච්‌චති. විමුත්‌තස්‌මිං විමුත්‌තමිති ඤාණං හොති. ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්‌මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායා’ති පජානාති. අයම්‌පි ඛො, උදායි, ධම්‌මො උත්‌තරිතරො ච පණීතතරො ච යස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාහෙතු භික්‌ඛූ මයි බ්‍රහ්‌මචරියං චරන්‌ති. ඉමෙ ඛො, උදායි, ධම්‌මා උත්‌තරිතරා ච පණීතතරා ච යෙසං සච්‌ඡිකිරියාහෙතු භික්‌ඛූ මයි බ්‍රහ්‌මචරියං චරන්‌තී’’ති.
277. එවං වුත්‌තෙ, සකුලුදායී පරිබ්‌බාජකො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ , අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ! සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, නික්‌කුජ්‌ජිතං වා උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍ය, පටිච්‌ඡන්‌නං වා විවරෙය්‍ය, මූළ්‌හස්‌ස වා මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍ය, අන්‌ධකාරෙ වා තෙලපජ්‌ජොතං ධාරෙය්‍ය – ‘චක්‌ඛුමන්‌තො රූපානි දක්‌ඛන්‌තී’ති; එවමෙවං භගවතා අනෙකපරියායෙන ධම්‌මො පකාසිතො. එසාහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං සරණං ගච්‌ඡාමි ධම්‌මඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌ච. ලභෙය්‍යාහං, භන්‌තෙ, භගවතො සන්‌තිකෙ පබ්‌බජ්‌ජං, ලභෙය්‍යං උපසම්‌පද’’න්‌ති.
එවං වුත්‌තෙ, සකුලුදායිස්‌ස පරිබ්‌බාජකස්‌ස පරිසා සකුලුදායිං පරිබ්‌බාජකං එතදවොචුං – ‘‘මා භවං, උදායි, සමණෙ ගොතමෙ බ්‍රහ්‌මචරියං චරි; මා භවං, උදායි, ආචරියො හුත්‌වා අන්‌තෙවාසීවාසං වසි. සෙය්‍යථාපි නාම උදකමණිකො[මණිකො (සී. පී. ක.)] හුත්‌වා උදඤ්‌චනිකො [උද්‌දෙකනිකො (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] අස්‌ස, එවං සම්‌පදමිදං [එවං සම්‌පදමෙතං (සී. පී.)] භොතො උදායිස්‌ස භවිස්‌සති. මා භවං, උදායි, සමණෙ ගොතමෙ බ්‍රහ්‌මචරියං චරි; මා භවං, උදායි, ආචරියො හුත්‌වා අන්‌තෙවාසීවාසං වසී’’ති. ඉති හිදං සකුලුදායිස්‌ස පරිබ්‌බාජකස්‌ස පරිසා සකුලුදායිං පරිබ්‌බාජකං අන්‌තරායමකාසි භගවති බ්‍රහ්‌මචරියෙති.
චූළසකුලුදායිසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං නවමං.
No comments:
Post a Comment