8. ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානසුත්‌තං
79. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං ආයස්‌මා ආනන්‌දො රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්‌දකනිවාපෙ අචිරපරිනිබ්‌බුතෙ භගවති. තෙන ඛො පන සමයෙන රාජා මාගධො අජාතසත්‌තු වෙදෙහිපුත්‌තො රාජගහං පටිසඞ්‌ඛාරාපෙති රඤ්‌ඤො පජ්‌ජොතස්‌ස ආසඞ්‌කමානො. අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය රාජගහං පිණ්‌ඩාය පාවිසි. අථ ඛො ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස එතදහොසි – ‘‘අතිප්‌පගො ඛො තාව රාජගහෙ පිණ්‌ඩාය චරිතුං. යංනූනාහං යෙන ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස කම්‌මන්‌තො, යෙන ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානො බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍ය’’න්‌ති.
අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො යෙන ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස කම්‌මන්‌තො, යෙන ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානො බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කමි. අද්‌දසා ඛො ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානො බ්‍රාහ්‌මණො ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං. දිස්‌වාන ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං එතදවොච – ‘‘එතු ඛො භවං ආනන්‌දො. ස්‌වාගතං භොතො ආනන්‌දස්‌ස. චිරස්‌සං ඛො භවං ආනන්‌දො ඉමං පරියායමකාසි යදිදං ඉධාගමනාය. නිසීදතු භවං ආනන්‌දො, ඉදමාසනං පඤ්‌ඤත්‌ත’’න්‌ති. නිසීදි ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ. ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානොපි ඛො බ්‍රාහ්‌මණො අඤ්‌ඤතරං නීචං ආසනං ගහෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තංනිසින්‌නො ඛො ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානො බ්‍රාහ්‌මණො ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං එතදවොච – ‘‘අත්‌ථි නු ඛො, භො ආනන්‌ද, එකභික්‌ඛුපි තෙහි ධම්‌මෙහි සබ්‌බෙනසබ්‌බං සබ්‌බථාසබ්‌බං සමන්‌නාගතො යෙහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො සො භවං ගොතමො අහොසි අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො’’ති? ‘‘නත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකභික්‌ඛුපි තෙහි ධම්‌මෙහි සබ්‌බෙනසබ්‌බං සබ්‌බථාසබ්‌බං සමන්‌නාගතො යෙහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො සො භගවා අහොසි අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො. සො හි, බ්‍රාහ්‌මණ, භගවා අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා, අසඤ්‌ජාතස්‌ස මග්‌ගස්‌ස සඤ්‌ජනෙතා, අනක්‌ඛාතස්‌ස මග්‌ගස්‌ස අක්‌ඛාතා, මග්‌ගඤ්‌ඤූ, මග්‌ගවිදූ, මග්‌ගකොවිදො; මග්‌ගානුගා ච පන එතරහි සාවකා විහරන්‌ති පච්‌ඡා සමන්‌නාගතා’’ති. අයඤ්‌ච හිදං ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානෙන බ්‍රාහ්‌මණෙන සද්‌ධිං අන්‌තරාකථා විප්‌පකතා අහොසි.
අථ ඛො වස්‌සකාරො බ්‍රාහ්‌මණො මගධමහාමත්‌තො රාජගහෙ කම්‌මන්‌තෙ අනුසඤ්‌ඤායමානො යෙන ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස කම්‌මන්‌තො, යෙනායස්‌මා ආනන්‌දො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මතා ආනන්‌දෙන සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො වස්‌සකාරො බ්‍රාහ්‌මණො මගධමහාමත්‌තො ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං එතදවොච – ‘‘කායනුත්‌ථ, භො ආනන්‌ද, එතරහි කථාය සන්‌නිසින්‌නා, කා ච පන වො අන්‌තරාකථා විප්‌පකතා’’ති? ‘‘ඉධ මං, බ්‍රාහ්‌මණ, ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානො බ්‍රාහ්‌මණො එවමාහ – ‘අත්‌ථි නු ඛො, භො ආනන්‌ද, එකභික්‌ඛුපි තෙහි ධම්‌මෙහි සබ්‌බෙනසබ්‌බං සබ්‌බථාසබ්‌බං සමන්‌නාගතො යෙහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො සො භවං ගොතමො අහොසි අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො’ති. එවං වුත්‌තෙ අහං, බ්‍රාහ්‌මණ, ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොචං – ‘නත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකභික්‌ඛුපි තෙහි ධම්‌මෙහි සබ්‌බෙනසබ්‌බං සබ්‌බථාසබ්‌බං සමන්‌නාගතො යෙහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො සො භගවා අහොසි අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො. සො හි, බ්‍රාහ්‌මණ, භගවා අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා, අසඤ්‌ජාතස්‌ස මග්‌ගස්‌ස සඤ්‌ජනෙතා, අනක්‌ඛාතස්‌ස මග්‌ගස්‌ස අක්‌ඛාතා, මග්‌ගඤ්‌ඤූ, මග්‌ගවිදූ, මග්‌ගකොවිදො; මග්‌ගානුගා ච පන එතරහි සාවකා විහරන්‌ති පච්‌ඡා සමන්‌නාගතා’ති. අයං ඛො නො, බ්‍රාහ්‌මණ, ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානෙන බ්‍රාහ්‌මණෙන සද්‌ධිං අන්‌තරාකථා විප්‌පකතා. අථ ත්‌වං අනුප්‌පත්‌තො’’ති.
80. ‘‘අත්‌ථි නු ඛො, භො ආනන්‌ද, එකභික්‌ඛුපි තෙන භොතා ගොතමෙන ඨපිතො – ‘අයං වො මමච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතී’ති, යං තුම්‌හෙ එතරහිපටිපාදෙය්‍යාථා’’ති [පටිධාවෙය්‍යාථාති (සී. ස්‍යා. කං. පී.)]? ‘‘නත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකභික්‌ඛුපි තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන ඨපිතො – ‘අයං වො මමච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතී’ති, යං මයං එතරහි පටිපාදෙය්‍යාමා’’ති. ‘‘අත්‌ථි පන, භො ආනන්‌ද, එකභික්‌ඛුපි සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතො, සම්‌බහුලෙහිථෙරෙහි භික්‌ඛූහි ඨපිතො – ‘අයං නො භගවතො අච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතී’ති, යං තුම්‌හෙ එතරහි පටිපාදෙය්‍යාථා’’ති? ‘‘නත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකභික්‌ඛුපි සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතො, සම්‌බහුලෙහි ථෙරෙහි භික්‌ඛූහි ඨපිතො – ‘අයං නො භගවතො අච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතී’ති, යං මයං එතරහි පටිපාදෙය්‍යාමා’’ති. ‘‘එවං අප්‌පටිසරණෙ ච පන, භො ආනන්‌ද, කො හෙතු සාමග්‌ගියා’’ති? ‘‘න ඛො මයං, බ්‍රාහ්‌මණ, අප්‌පටිසරණා; සප්‌පටිසරණා මයං, බ්‍රාහ්‌මණ; ධම්‌මප්‌පටිසරණා’’ති.
‘‘‘අත්‌ථි නු ඛො, භො ආනන්‌ද, එකභික්‌ඛුපි තෙන භොතා ගොතමෙන ඨපිතො – අයං වො මමච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතීති, යං තුම්‌හෙ එතරහි පටිපාදෙය්‍යාථා’ති – ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘නත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකභික්‌ඛුපි තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන ඨපිතො – අයං වො මමච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතීති, යං මයං එතරහි පටිපාදෙය්‍යාමා’ති වදෙසි; ‘අත්‌ථි පන, භො ආනන්‌ද, එකභික්‌ඛුපි සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතො, සම්‌බහුලෙහි ථෙරෙහි භික්‌ඛූහි ඨපිතො – අයං නො භගවතො අච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතීති, යං තුම්‌හෙ එතරහි පටිපාදෙය්‍යාථා’ති – ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘නත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකභික්‌ඛුපි සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතො, සම්‌බහුලෙහි ථෙරෙහි භික්‌ඛූහි ඨපිතො – අයං නො භගවතො අච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතීති, යං මයං එතරහි පටිපාදෙය්‍යාමා’ති – වදෙසි; ‘එවං අප්‌පටිසරණෙ ච පන, භො ආනන්‌ද, කො හෙතු සාමග්‌ගියා’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න ඛො මයං, බ්‍රාහ්‌මණ , අප්‌පටිසරණා; සප්‌පටිසරණා මයං, බ්‍රාහ්‌මණ; ධම්‌මප්‌පටිසරණා’ති වදෙසි. ඉමස්‌ස පන, භො ආනන්‌ද, භාසිතස්‌ස කථං අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො’’ති?
81. ‘‘අත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන භික්‌ඛූනං සික්‌ඛාපදං පඤ්‌ඤත්‌තං, පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිට්‌ඨං. තෙ මයං තදහුපොසථෙ යාවතිකා එකං ගාමඛෙත්‌තං උපනිස්‌සාය විහරාම තෙ සබ්‌බෙ එකජ්‌ඣං සන්‌නිපතාම; සන්‌නිපතිත්‌වා යස්‌ස තං පවත්‌තති තං අජ්‌ඣෙසාම. තස්‌මිං චෙ භඤ්‌ඤමානෙ හොති භික්‌ඛුස්‌ස ආපත්‌ති හොති වීතික්‌කමො තං මයං යථාධම්‌මං යථානුසිට්‌ඨං කාරෙමාති.
‘‘න කිර නො භවන්‌තො කාරෙන්‌ති; ධම්‌මො නො කාරෙති’’. ‘‘අත්‌ථි නු ඛො, භො ආනන්‌ද, එකභික්‌ඛුපි යං තුම්‌හෙ එතරහි සක්‌කරොථ ගරුං කරොථ [ගරුකරොථ (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] මානෙථ පූජෙථ; සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා[ගරුකත්‌වා (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] උපනිස්‌සාය විහරථා’’ති? ‘‘නත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකභික්‌ඛුපි යං මයං එතරහි සක්‌කරොම ගරුං කරොම මානෙම පූජෙම; සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරාමා’’ති.
‘‘‘අත්‌ථි නු ඛො, භො ආනන්‌ද, එකභික්‌ඛුපි තෙන භොතා ගොතමෙන ඨපිතො – අයං වො මමච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතීති යං තුම්‌හෙ එතරහි පටිපාදෙය්‍යාථා’ති – ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘නත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකභික්‌ඛුපි තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන ඨපිතො – අයං වො මමච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතීති යං මයං එතරහි පටිපාදෙය්‍යාමා’ති වදෙසි; ‘අත්‌ථි පන, භො ආනන්‌ද, එකභික්‌ඛුපි සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතො, සම්‌බහුලෙහි ථෙරෙහි භික්‌ඛූහි ඨපිතො – අයං නො භගවතො අච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතීති යං තුම්‌හෙ එතරහි පටිපාදෙය්‍යාථා’ති – ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘නත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකභික්‌ඛුපි සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතො, සම්‌බහුලෙහි ථෙරෙහි භික්‌ඛූහි ඨපිතො – අයං නො භගවතො අච්‌චයෙන පටිසරණං භවිස්‌සතීති යං මයං එතරහි පටිපාදෙය්‍යාමා’ති වදෙසි; ‘අත්‌ථි නු ඛො, භො ආනන්‌ද, එකභික්‌ඛුපි යං තුම්‌හෙ එතරහි සක්‌කරොථ ගරුං කරොථ මානෙථ පූජෙථ; සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරථා’ති – ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘නත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකභික්‌ඛුපි යං මයං එතරහි සක්‌කරොම ගරුං කරොම මානෙම පූජෙම; සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරාමා’ති වදෙසි. ඉමස්‌ස පන, භො ආනන්‌ද, භාසිතස්‌ස කථං අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො’’ති?
82. ‘‘අත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන දස පසාදනීයා ධම්‌මා අක්‌ඛාතා. යස්‌මිං නො ඉමෙ ධම්‌මා සංවිජ්‌ජන්‌ති තං මයං එතරහි සක්‌කරොම ගරුං කරොම මානෙම පූජෙම; සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරාම. කතමෙ දස?
‘‘ඉධ , බ්‍රාහ්‌මණ, භික්‌ඛු සීලවා හොති, පාතිමොක්‌ඛසංවරසංවුතො විහරති ආචාරගොචරසම්‌පන්‌නො, අණුමත්‌තෙසු වජ්‌ජෙසු භයදස්‌සාවී, සමාදාය සික්‌ඛති සික්‌ඛාපදෙසු.
‘‘බහුස්‌සුතො හොති සුතධරො සුතසන්‌නිචයො. යෙ තෙ ධම්‌මා ආදිකල්‍යාණා, මජ්‌ඣෙකල්‍යාණා, පරියොසානකල්‍යාණා, සාත්‌ථං, සබ්‍යඤ්‌ජනං [සාත්‌ථා සබ්‍යඤ්‌ජනා (සී. ස්‍යා. කං.)], කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං අභිවදන්‌ත්‌න්‌ත්‌ති තථාරූපාස්‌ස ධම්‌මා බහුස්‌සුතා හොන්‌ති ධාතා [ධතා (සී. ස්‍යා. කං. පී.)]වචසා පරිචිතා මනසානුපෙක්‌ඛිතා දිට්‌ඨියා සුප්‌පටිවිද්‌ධා.
‘‘සන්‌තුට්‌ඨො හොති ( ) [(ඉතරීතරෙහි) දී. නි. 3.345]චීවරපිණ්‌ඩපාතසෙනාසනගිලානප්‌පච්‌චයභෙසජ්‌ජපරික්‌ඛාරෙහි.
‘‘චතුන්‌නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්‌ඡලාභී අකසිරලාභී.
‘‘අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිධං පච්‌චනුභොති – එකොපි හුත්‌වා බහුධා හොති, බහුධාපි හුත්‌වා එකො හොති; ආවිභාවං තිරොභාවං; තිරොකුට්‌ටං [තිරොකුඩ්‌ඩං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] තිරොපාකාරං තිරොපබ්‌බතං අසජ්‌ජමානො ගච්‌ඡති, සෙය්‍යථාපි ආකාසෙ; පථවියාපි උම්‌මුජ්‌ජනිමුජ්‌ජං කරොති, සෙය්‍යථාපි උදකෙ; උදකෙපි අභිජ්‌ජමානෙ ගච්‌ඡති, සෙය්‍යථාපි පථවියං; ආකාසෙපි පල්‌ලඞ්‌කෙන කමති, සෙය්‍යථාපි පක්‌ඛී සකුණො; ඉමෙපි චන්‌දිමසූරියෙ එවංමහිද්‌ධිකෙ එවංමහානුභාවෙ පාණිනා පරිමසති[පරාමසති (ක.)] පරිමජ්‌ජති, යාව බ්‍රහ්‌මලොකාපි කායෙන වසං වත්‌තෙති.
‘‘දිබ්‌බාය සොතධාතුයා විසුද්‌ධාය අතික්‌කන්‌තමානුසිකාය උභො සද්‌දෙ සුණාති – දිබ්‌බෙ ච මානුසෙ ච, යෙ දූරෙ සන්‌තිකෙ ච.
‘‘පරසත්‌තානං පරපුග්‌ගලානං චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච පජානාති. සරාගං වා චිත්‌තං ‘සරාගං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, වීතරාගං වා චිත්‌තං ‘වීතරාගං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, සදොසං වා චිත්‌තං ‘සදොසං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, වීතදොසං වා චිත්‌තං ‘වීතදොසං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, සමොහං වා චිත්‌තං ‘සමොහං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, වීතමොහං වා චිත්‌තං ‘වීතමොහං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, සංඛිත්‌තං වා චිත්‌තං ‘සංඛිත්‌තං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, වික්‌ඛිත්‌තං වා චිත්‌තං ‘වික්‌ඛිත්‌තං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති , මහග්‌ගතං වා චිත්‌තං ‘මහග්‌ගතං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, අමහග්‌ගතං වා චිත්‌තං ‘අමහග්‌ගතං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, සඋත්‌තරං වා චිත්‌තං ‘සඋත්‌තරං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, අනුත්‌තරං වා චිත්‌තං ‘අනුත්‌තරං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, සමාහිතං වා චිත්‌තං ‘සමාහිතං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, අසමාහිතං වා චිත්‌තං ‘අසමාහිතං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, විමුත්‌තං වා චිත්‌තං ‘විමුත්‌තං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති, අවිමුත්‌තං වා චිත්‌තං ‘අවිමුත්‌තං චිත්‌ත’න්‌ති පජානාති.
‘‘අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති, සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො තිස්‌සොපි ජාතියො චතස්‌සොපි ජාතියො පඤ්‌චපි ජාතියො දසපි ජාතියො වීසම්‌පි ජාතියො තිංසම්‌පි ජාතියො චත්‌තාරීසම්‌පි ජාතියො පඤ්‌ඤාසම්‌පි ජාතියො ජාතිසතම්‌පි ජාතිසහස්‌සම්‌පි ජාතිසතසහස්‌සම්‌පි අනෙකෙපි සංවට්‌ටකප්‌පෙ අනෙකෙපි විවට්‌ටකප්‌පෙ අනෙකෙපි සංවට්‌ටවිවට්‌ටකප්‌පෙ – ‘අමුත්‍රාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො ඉධූපපන්‌නො’ති. ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති.
‘‘දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ, සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාති.
‘‘ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති.
‘‘ඉමෙ ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන දස පසාදනීයා ධම්‌මා අක්‌ඛාතා. යස්‌මිං නො ඉමෙ ධම්‌මා සංවිජ්‌ජන්‌ති තං මයං එතරහි සක්‌කරොම ගරුං කරොම මානෙම පූජෙම; සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරාමා’’ති.
83. එවං වුත්‌තෙ වස්‌සකාරො බ්‍රාහ්‌මණො මගධමහාමත්‌තො උපනන්‌දං සෙනාපතිං ආමන්‌තෙසි – ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤති භවං සෙනාපති [මඤ්‌ඤසි එවං සෙනාපති (ස්‍යා. කං. පී.), මඤ්‌ඤසි සෙනාපති (සී.), මඤ්‌ඤසි භවං සෙනාපති (ක.)] යදිමෙ භොන්‌තො සක්‌කාතබ්‌බං සක්‌කරොන්‌ති, ගරුං කාතබ්‌බං ගරුං කරොන්‌ති, මානෙතබ්‌බං මානෙන්‌ති , පූජෙතබ්‌බං පූජෙන්‌ති’’? ‘‘තග්‌ඝිමෙ [තග්‌ඝ මෙ (ක.)] භොන්‌තො සක්‌කාතබ්‌බං සක්‌කරොන්‌ති, ගරුං කාතබ්‌බං ගරුං කරොන්‌ති, මානෙතබ්‌බං මානෙන්‌ති, පූජෙතබ්‌බං පූජෙන්‌ති. ඉමඤ්‌ච හි තෙ භොන්‌තො න සක්‌කරෙය්‍යුං න ගරුං කරෙය්‍යුං න මානෙය්‍යුං න පූජෙය්‍යුං; අථ කිඤ්‌චරහි තෙ භොන්‌තො සක්‌කරෙය්‍යුං ගරුං කරෙය්‍යුං මානෙය්‍යුං පූජෙය්‍යුං, සක්‌කත්‌වා ගරුං කත්‌වා මානෙත්‌වා පූජෙත්‌වා උපනිස්‌සාය විහරෙය්‍යු’’න්‌ති? අථ ඛො වස්‌සකාරො බ්‍රාහ්‌මණො මගධමහාමත්‌තො ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං එතදවොච – ‘‘කහං පන භවං ආනන්‌දො එතරහි විහරතී’’ති? ‘‘වෙළුවනෙ ඛොහං, බ්‍රාහ්‌මණ, එතරහි විහරාමී’’ති. ‘‘කච්‌චි පන, භො ආනන්‌ද, වෙළුවනං රමණීයඤ්‌චෙව අප්‌පසද්‌දඤ්‌ච අප්‌පනිග්‌ඝොසඤ්‌ච විජනවාතං මනුස්‌සරාහස්‌සෙය්‍යකං [මනුස්‌සරාහසෙය්‍යකං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)]පටිසල්‌ලානසාරුප්‌ප’’න්‌ති? ‘‘තග්‌ඝ, බ්‍රාහ්‌මණ, වෙළුවනං රමණීයඤ්‌චෙව අප්‌පසද්‌දඤ්‌ච අප්‌පනිග්‌ඝොසඤ්‌ච විජනවාතං මනුස්‌සරාහස්‌සෙය්‍යකං පටිසල්‌ලානසාරුප්‌පං, යථා තං තුම්‌හාදිසෙහි රක්‌ඛකෙහි ගොපකෙහී’’ති. ‘‘තග්‌ඝ, භො ආනන්‌ද, වෙළුවනං රමණීයඤ්‌චෙව අප්‌පසද්‌දඤ්‌ච අප්‌පනිග්‌ඝොසඤ්‌ච විජනවාතං මනුස්‌සරාහස්‌සෙය්‍යකං පටිසල්‌ලානසාරුප්‌පං, යථා තං භවන්‌තෙහි ඣායීහි ඣානසීලීහි. ඣායිනො චෙව භවන්‌තො ඣානසීලිනො ච’’.
‘‘එකමිදාහං , භො ආනන්‌ද, සමයං සො භවං ගොතමො වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛ්‌වාහං, භො ආනන්‌ද, යෙන මහාවනං කූටාගාරසාලා යෙන සො භවං ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කමිං. තත්‍ර ච පන සො[තත්‍ර ච සො (සී. පී.)] භවං ගොතමො අනෙකපරියායෙන ඣානකථං කථෙසි. ඣායී චෙව සො භවං ගොතමො අහොසි ඣානසීලී ච. සබ්‌බඤ්‌ච පන සො භවං ගොතමො ඣානං වණ්‌ණෙසී’’ති.
84. ‘‘න ච ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, සො භගවා සබ්‌බං ඣානං වණ්‌ණෙසි, නපි සො භගවා සබ්‌බං ඣානං න වණ්‌ණෙසීති. කථං රූපඤ්‌ච , බ්‍රාහ්‌මණ, සො භගවා ඣානං න වණ්‌ණෙසි? ඉධ, බ්‍රාහ්‌මණ, එකච්‌චො කාමරාගපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති කාමරාගපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච කාමරාගස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති; සො කාමරාගංයෙව අන්‌තරං කරිත්‌වා ඣායති පජ්‌ඣායති නිජ්‌ඣායති අපජ්‌ඣායති. බ්‍යාපාදපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති බ්‍යාපාදපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච බ්‍යාපාදස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති; සො බ්‍යාපාදංයෙව අන්‌තරං කරිත්‌වා ඣායති පජ්‌ඣායති නිජ්‌ඣායති අපජ්‌ඣායති. ථිනමිද්‌ධපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති ථිනමිද්‌ධපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච ථිනමිද්‌ධස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති; සො ථිනමිද්‌ධංයෙව අන්‌තරං කරිත්‌වා ඣායති පජ්‌ඣායති නිජ්‌ඣායති අපජ්‌ඣායති. උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නස්‌ස ච උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චස්‌ස නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති; සො උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චංයෙව අන්‌තරං කරිත්‌වා ඣායති පජ්‌ඣායති නිජ්‌ඣායති අපජ්‌ඣායති. විචිකිච්‌ඡාපරියුට්‌ඨිතෙන චෙතසා විහරති විචිකිච්‌ඡාපරෙතෙන, උප්‌පන්‌නාය ච විචිකිච්‌ඡාය නිස්‌සරණං යථාභූතං නප්‌පජානාති; සො විචිකිච්‌ඡංයෙව අන්‌තරං කරිත්‌වා ඣායති පජ්‌ඣායති නිජ්‌ඣායති අපජ්‌ඣායති. එවරූපං ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, සො භගවා ඣානං න වණ්‌ණෙසි.
‘‘කථං රූපඤ්‌ච, බ්‍රාහ්‌මණ, සො භගවා ඣානං වණ්‌ණෙසි? ඉධ, බ්‍රාහ්‌මණ, භික්‌ඛු විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා අජ්‌ඣත්‌තං සම්‌පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං…පෙ.… තතියං ඣානං… චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. එවරූපං ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, සො භගවා ඣානං වණ්‌ණෙසී’’ති.
‘‘ගාරය්‌හං කිර, භො ආනන්‌ද, සො භවං ගොතමො ඣානං ගරහි, පාසංසං පසංසි. හන්‌ද, ච දානි මයං, භො ආනන්‌ද, ගච්‌ඡාම; බහුකිච්‌චා මයං බහුකරණීයා’’ති. ‘‘යස්‌සදානි ත්‌වං, බ්‍රාහ්‌මණ, කාලං මඤ්‌ඤසී’’ති. අථ ඛොවස්‌සකාරො බ්‍රාහ්‌මණො මගධමහාමත්‌තො ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කාමි.
අථ ඛො ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානො බ්‍රාහ්‌මණො අචිරපක්‌කන්‌තෙ වස්‌සකාරෙ බ්‍රාහ්‌මණෙ මගධමහාමත්‌තෙ ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං එතදවොච – ‘‘යං නො මයං භවන්‌තං ආනන්‌දං අපුච්‌ඡිම්‌හා තං නො භවං ආනන්‌දො න බ්‍යාකාසී’’ති. ‘‘නනු තෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, අවොචුම්‌හා – ‘නත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එකභික්‌ඛුපි තෙහි ධම්‌මෙහි සබ්‌බෙනසබ්‌බං සබ්‌බථාසබ්‌බං සමන්‌නාගතො යෙහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො සො භගවා අහොසි අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො. සො හි, බ්‍රාහ්‌මණ, භගවා අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා, අසඤ්‌ජාතස්‌ස මග්‌ගස්‌ස සඤ්‌ජනෙතා, අනක්‌ඛාතස්‌ස මග්‌ගස්‌ස අක්‌ඛාතා, මග්‌ගඤ්‌ඤූ, මග්‌ගවිදූ, මග්‌ගකොවිදො . මග්‌ගානුගා ච පන එතරහි සාවකා විහරන්‌ති පච්‌ඡා සමන්‌නාගතා’’’ති.
ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං අට්‌ඨමං.
No comments:
Post a Comment