10. ඉන්‌ද්‍රියභාවනාසුත්‌තං
මෙම සුත්‍ර දේශනාවේ සිංහල පරිවර්තනයට මෙතැනින් පිවිසෙන්න
සිංහල පරිවර්ථනය සදහා font මෙතැනින් ලබාගන්න
453. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා ගජඞ්‌ගලායං [කජඞ්‌ගලායං (සී. පී.), කජ්‌ජඞ්‌ගලායං (ස්‍යා. කං.)] විහරති සුවෙළුවනෙ [වෙළුවනෙ (ස්‍යා. කං.), මුඛෙලුවනෙ (සී. පී.)]. අථ ඛො උත්‌තරො මාණවො පාරාසිවියන්‌තෙවාසී [පාරාසරියන්‌තෙවාසී (සී. පී.), පාරාසිරියන්‌තෙවාසී (ස්‍යා. කං.)] යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො උත්‌තරං මාණවං පාරාසිවියන්‌තෙවාසිං භගවා එතදවොච – ‘‘දෙසෙති, උත්‌තර, පාරාසිවියො බ්‍රාහ්‌මණො සාවකානං ඉන්‌ද්‍රියභාවන’’න්‌ති? ‘‘දෙසෙති, භො ගොතම, පාරාසිවියො බ්‍රාහ්‌මණො සාවකානං ඉන්‌ද්‍රියභාවන’’න්‌ති. ‘‘යථා කථං පන, උත්‌තර, දෙසෙති පාරාසිවියො බ්‍රාහ්‌මණො සාවකානං ඉන්‌ද්‍රියභාවන’’න්‌ති? ‘‘ඉධ, භො ගොතම, චක්‌ඛුනා රූපං න පස්‌සති, සොතෙන සද්‌දං න සුණාති – එවං ඛො, භො ගොතම, දෙසෙති පාරාසිවියො බ්‍රාහ්‌මණො සාවකානං ඉන්‌ද්‍රියභාවන’’න්‌ති. ‘‘එවං සන්‌තෙ ඛො, උත්‌තර, අන්‌ධො භාවිතින්‌ද්‍රියො භවිස්‌සති, බධිරො භාවිතින්‌ද්‍රියො භවිස්‌සති; යථා පාරාසිවියස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස වචනං. අන්‌ධො හි, උත්‌තර, චක්‌ඛුනා රූපං න පස්‌සති, බධිරො සොතෙන සද්‌දං න සුණාතී’’ති. එවං වුත්‌තෙ, උත්‌තරො මාණවො පාරාසිවියන්‌තෙවාසී තුණ්‌හීභූතො මඞ්‌කුභූතො පත්‌තක්‌ඛන්‌ධො අධොමුඛො පජ්‌ඣායන්‌තො අප්‌පටිභානො නිසීදි.
අථ ඛො භගවා උත්‌තරං මාණවං පාරාසිවියන්‌තෙවාසිං තුණ්‌හීභූතං මඞ්‌කුභූතං පත්‌තක්‌ඛන්‌ධං අධොමුඛං පජ්‌ඣායන්‌තං අප්‌පටිභානං විදිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං ආමන්‌තෙසි – ‘‘අඤ්‌ඤථා ඛො, ආනන්‌ද, දෙසෙති පාරාසිවියො බ්‍රාහ්‌මණො සාවකානං ඉන්‌ද්‍රියභාවනං, අඤ්‌ඤථා ච පනානන්‌ද, අරියස්‌ස විනයෙ අනුත්‌තරා ඉන්‌ද්‍රියභාවනා හොතී’’ති. ‘‘එතස්‌ස, භගවා, කාලො; එතස්‌ස, සුගත, කාලො යං භගවා අරියස්‌ස විනයෙ අනුත්‌තරං ඉන්‌ද්‍රියභාවනං දෙසෙය්‍ය. භගවතො සුත්‌වා භික්‌ඛූ ධාරෙස්‌සන්‌තී’’ති. ‘‘තෙනහානන්‌ද, සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. භගවා එතදවොච –
454. ‘‘කථඤ්‌චානන්‌ද, අරියස්‌ස විනයෙ අනුත්‌තරා ඉන්‌ද්‍රියභාවනා හොති? ඉධානන්‌ද, භික්‌ඛුනො චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා උප්‌පජ්‌ජති මනාපං, උප්‌පජ්‌ජති අමනාපං, උප්‌පජ්‌ජති මනාපාමනාපං. සො එවං පජානාති – ‘උප්‌පන්‌නං ඛො මෙ ඉදං මනාපං, උප්‌පන්‌නං අමනාපං, උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං . තඤ්‌ච ඛො සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නං. එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං – උපෙක්‌ඛා’ති. තස්‌ස තං උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති; උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති. සෙය්‍යථාපි, ආනන්‌ද, චක්‌ඛුමා පුරිසො උම්‌මීලෙත්‌වා වා නිමීලෙය්‍ය, නිමීලෙත්‌වා වා උම්‌මීලෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, ආනන්‌ද, යස්‌ස කස්‌සචි එවංසීඝං එවංතුවටං එවංඅප්‌පකසිරෙන උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති, උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති – අයං වුච්‌චතානන්‌ද, අරියස්‌ස විනයෙ අනුත්‌තරා ඉන්‌ද්‍රියභාවනා චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤෙය්‍යෙසු රූපෙසු.
455. ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, භික්‌ඛුනො සොතෙන සද්‌දං සුත්‌වා උප්‌පජ්‌ජති මනාපං, උප්‌පජ්‌ජති අමනාපං, උප්‌පජ්‌ජති මනාපාමනාපං. සො එවං පජානාති – ‘උප්‌පන්‌නං ඛො මෙ ඉදං මනාපං, උප්‌පන්‌නං අමනාපං, උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං. තඤ්‌ච ඛො සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නං. එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං – උපෙක්‌ඛා’ති. තස්‌ස තං උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති; උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති. සෙය්‍යථාපි, ආනන්‌ද, බලවා පුරිසො අප්‌පකසිරෙනෙව අච්‌ඡරං [අච්‌ඡරිකං (ස්‍යා. කං. පී. ක.)] පහරෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, ආනන්‌ද, යස්‌ස කස්‌සචි එවංසීඝං එවංතුවටං එවංඅප්‌පකසිරෙන උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති, උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති – අයං වුච්‌චතානන්‌ද, අරියස්‌ස විනයෙ අනුත්‌තරා ඉන්‌ද්‍රියභාවනා සොතවිඤ්‌ඤෙය්‍යෙසු සද්‌දෙසු.
456. ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, භික්‌ඛුනො ඝානෙන ගන්‌ධං ඝායිත්‌වා උප්‌පජ්‌ජති මනාපං, උප්‌පජ්‌ජති අමනාපං, උප්‌පජ්‌ජති මනාපාමනාපං. සො එවං පජානාති – ‘උප්‌පන්‌නං ඛො මෙ ඉදං මනාපං, උප්‌පන්‌නං අමනාපං, උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං. තඤ්‌ච ඛො සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නං. එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං – උපෙක්‌ඛා’ති. තස්‌ස තං උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති; උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති. සෙය්‍යථාපි, ආනන්‌ද , ඊසකංපොණෙ [ඊසකපොණෙ (සී. ස්‍යා. කං. පී.), ඊසකඵණෙ (සී. අට්‌ඨ.), ‘‘මජ්‌ඣෙ උච්‌චං හුත්‌වා’’ති ටීකාය සංසන්‌දිතබ්‌බා] පදුමපලාසෙ [පදුමිනිපත්‌තෙ (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] උදකඵුසිතානි පවත්‌තන්‌ති, න සණ්‌ඨන්‌ති; එවමෙව ඛො, ආනන්‌ද, යස්‌ස කස්‌සචි එවංසීඝං එවංතුවටං එවංඅප්‌පකසිරෙන උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති, උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති – අයං වුච්‌චතානන්‌ද, අරියස්‌ස විනයෙ අනුත්‌තරා ඉන්‌ද්‍රියභාවනා ඝානවිඤ්‌ඤෙය්‍යෙසු ගන්‌ධෙසු.
457. ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, භික්‌ඛුනො ජිව්‌හාය රසං සායිත්‌වා උප්‌පජ්‌ජති මනාපං, උප්‌පජ්‌ජති අමනාපං, උප්‌පජ්‌ජති මනාපාමනාපං. සො එවං පජානාති – ‘උප්‌පන්‌නං ඛො මෙ ඉදං මනාපං, උප්‌පන්‌නං අමනාපං, උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං. තඤ්‌ච ඛො සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නං. එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං – උපෙක්‌ඛා’ති. තස්‌ස තං උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති; උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති . සෙය්‍යථාපි, ආනන්‌ද, බලවා පුරිසො ජිව්‌හග්‌ගෙ ඛෙළපිණ්‌ඩං සංයූහිත්‌වා අප්‌පකසිරෙන වමෙය්‍ය [සන්‌ධමෙය්‍ය (ක.)]; එවමෙව ඛො, ආනන්‌ද, යස්‌ස කස්‌සචි එවංසීඝං එවංතුවටං එවංඅප්‌පකසිරෙන උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති, උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති – අයං වුච්‌චතානන්‌ද, අරියස්‌ස විනයෙ අනුත්‌තරා ඉන්‌ද්‍රියභාවනා ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤෙය්‍යෙසු රසෙසු.
458. ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, භික්‌ඛුනො කායෙන ඵොට්‌ඨබ්‌බං ඵුසිත්‌වා උප්‌පජ්‌ජති මනාපං, උප්‌පජ්‌ජති අමනාපං, උප්‌පජ්‌ජති මනාපාමනාපං. සො එවං පජානාති – ‘උප්‌පන්‌නං ඛො මෙ ඉදං මනාපං, උප්‌පන්‌නං අමනාපං, උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං. තඤ්‌ච ඛො සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නං. එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං – උපෙක්‌ඛා’ති. තස්‌ස තං උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති; උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති. සෙය්‍යථාපි, ආනන්‌ද, බලවා පුරිසො සමිඤ්‌ජිතං වා බාහං පසාරෙය්‍ය, පසාරිතං වා බාහං සමිඤ්‌ජෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, ආනන්‌ද, යස්‌ස කස්‌සචි එවංසීඝං එවංතුවටං එවංඅප්‌පකසිරෙන උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති, උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති – අයං වුච්‌චතානන්‌ද, අරියස්‌ස විනයෙ අනුත්‌තරා ඉන්‌ද්‍රියභාවනා කායවිඤ්‌ඤෙය්‍යෙසු ඵොට්‌ඨබ්‌බෙසු.
459. ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, භික්‌ඛුනො මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය උප්‌පජ්‌ජති මනාපං, උප්‌පජ්‌ජති අමනාපං, උප්‌පජ්‌ජති මනාපාමනාපං. සො එවං පජානාති – ‘උප්‌පන්‌නං ඛො මෙ ඉදං මනාපං, උප්‌පන්‌නං අමනාපං, උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං. තඤ්‌ච ඛො සඞ්‌ඛතං ඔළාරිකං පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නං. එතං සන්‌තං එතං පණීතං යදිදං – උපෙක්‌ඛා’ති. තස්‌ස තං උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති; උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති. සෙය්‍යථාපි, ආනන්‌ද, බලවා පුරිසො දිවසංසන්‌තත්‌තෙ [දිවසසන්‌තෙත්‌තෙ (සී.)] අයොකටාහෙ ද්‌වෙ වා තීණි වා උදකඵුසිතානි නිපාතෙය්‍ය. දන්‌ධො, ආනන්‌ද, උදකඵුසිතානං නිපාතො, අථ ඛො නං ඛිප්‌පමෙව පරික්‌ඛයං පරියාදානං ගච්‌ඡෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, ආනන්‌ද, යස්‌ස කස්‌සචි එවංසීඝං එවංතුවටං එවංඅප්‌පකසිරෙන උප්‌පන්‌නං මනාපං උප්‌පන්‌නං අමනාපං උප්‌පන්‌නං මනාපාමනාපං නිරුජ්‌ඣති, උපෙක්‌ඛා සණ්‌ඨාති – අයං වුච්‌චතානන්‌ද, අරියස්‌ස විනයෙ අනුත්‌තරා ඉන්‌ද්‍රියභාවනා මනොවිඤ්‌ඤෙය්‍යෙසු ධම්‌මෙසු. එවං ඛො, ආනන්‌ද, අරියස්‌ස විනයෙ අනුත්‌තරා ඉන්‌ද්‍රියභාවනා හොති.
460. ‘‘කථඤ්‌චානන්‌ද , සෙඛො හොති පාටිපදො? ඉධානන්‌ද, භික්‌ඛුනො චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා උප්‌පජ්‌ජති මනාපං, උප්‌පජ්‌ජති අමනාපං, උප්‌පජ්‌ජති මනාපාමනාපං. සො තෙන උප්‌පන්‌නෙන මනාපෙන උප්‌පන්‌නෙන අමනාපෙන උප්‌පන්‌නෙන මනාපාමනාපෙන අට්‌ටීයති හරායති ජිගුච්‌ඡති. සොතෙන සද්‌දං සුත්‌වා…පෙ.… ඝානෙන ගන්‌ධං ඝායිත්‌වා…, ජිව්‌හාය රසං සායිත්‌වා… කායෙන ඵොට්‌ඨබ්‌බං ඵුසිත්‌වා… මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය උප්‌පජ්‌ජති මනාපං, උප්‌පජ්‌ජති අමනාපං, උප්‌පජ්‌ජති මනාපාමනාපං. සො තෙන උප්‌පන්‌නෙන මනාපෙන උප්‌පන්‌නෙන අමනාපෙන උප්‌පන්‌නෙන මනාපාමනාපෙන අට්‌ටීයති හරායති ජිගුච්‌ඡති. එවං ඛො, ආනන්‌ද, සෙඛො හොති පාටිපදො.
461. ‘‘කථඤ්‌චානන්‌ද, අරියො හොති භාවිතින්‌ද්‍රියො? ඉධානන්‌ද, භික්‌ඛුනො චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා උප්‌පජ්‌ජති මනාපං, උප්‌පජ්‌ජති අමනාපං, උප්‌පජ්‌ජති මනාපාමනාපං. සො සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘පටිකූලෙ [පටික්‌කූලෙ (සබ්‌බත්‌ථ)] අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘අප්‌පටිකූලෙ පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘පටිකූලෙ ච අප්‌පටිකූලෙ ච අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘අප්‌පටිකූලෙ ච පටිකූලෙ ච පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘පටිකූලඤ්‌ච අප්‌පටිකූලඤ්‌ච තදුභයං අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා උපෙක්‌ඛකො විහරෙය්‍යං සතො සම්‌පජානො’ති, උපෙක්‌ඛකො තත්‌ථ විහරති සතො සම්‌පජානො.
462. ‘‘පුන චපරං, ආනන්‌ද, භික්‌ඛුනො සොතෙන සද්‌දං සුත්‌වා…පෙ.… ඝානෙන ගන්‌ධං ඝායිත්‌වා… ජිව්‌හාය රසං සායිත්‌වා… කායෙන ඵොට්‌ඨබ්‌බං ඵුසිත්‌වා… මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය උප්‌පජ්‌ජති මනාපං, උප්‌පජ්‌ජති අමනාපං, උප්‌පජ්‌ජති මනාපාමනාපං. සො සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘පටිකූලෙ අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘අප්‌පටිකූලෙ පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘පටිකූලෙ ච අප්‌පටිකූලෙ ච අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘අප්‌පටිකූලෙ ච පටිකූලෙ ච පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘පටිකූලඤ්‌ච අප්‌පටිකූලඤ්‌ච තදුභයම්‌ප්‌ම්‌ප්‌පි අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා උපෙක්‌ඛකො විහරෙය්‍යං සතො සම්‌පජානො’ති, උපෙක්‌ඛකො තත්‌ථ විහරති සතො සම්‌පජානො. එවං ඛො, ආනන්‌ද, අරියො හොති භාවිතින්‌ද්‍රියො.
463. ‘‘ඉති ඛො, ආනන්‌ද, දෙසිතා මයා අරියස්‌ස විනයෙ අනුත්‌තරා ඉන්‌ද්‍රියභාවනා, දෙසිතො සෙඛො පාටිපදො, දෙසිතො අරියො භාවිතින්‌ද්‍රියො . යං ඛො, ආනන්‌ද, සත්‌ථාරා කරණීයං සාවකානං හිතෙසිනා අනුකම්‌පකෙන අනුකම්‌පං උපාදාය, කතං වො තං මයා. එතානි, ආනන්‌ද, රුක්‌ඛමූලානි, එතානි සුඤ්‌ඤාගාරානි, ඣායථානන්‌ද, මා පමාදත්‌ථ, මා පච්‌ඡා විප්‌පටිසාරිනො අහුවත්‌ථ. අයං වො අම්‌හාකං අනුසාසනී’’ති.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දීති.
ඉන්‌ද්‍රියභාවනාසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං දසමං.
.
.
No comments:
Post a Comment