5. චඞ්‌කීසුත්‌තං
422. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කොසලෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං යෙන ඔපාසාදං නාම කොසලානං බ්‍රාහ්‌මණගාමො තදවසරි. තත්‍ර සුදං භගවා ඔපාසාදෙ විහරති උත්‌තරෙන ඔපාසාදං දෙවවනෙ සාලවනෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන චඞ්‌කී බ්‍රාහ්‌මණො ඔපාසාදං අජ්‌ඣාවසති සත්‌තුස්‌සදං සතිණකට්‌ඨොදකං සධඤ්‌ඤං රාජභොග්‌ගං රඤ්‌ඤා පසෙනදිනා කොසලෙන දින්‌නං රාජදායං බ්‍රහ්‌මදෙය්‍යං. අස්‌සොසුං ඛො ඔපාසාදකා බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා – ‘‘සමණො ඛලු, භො, ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො කොසලෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං ඔපාසාදං අනුප්‌පත්‌තො, ඔපාසාදෙ විහරති උත්‌තරෙන ඔපාසාදං දෙවවනෙ සාලවනෙ. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා’ති. සො ඉමං ලොකං සදෙවකං සමාරකං සබ්‍රහ්‌මකං සස්‌සමණබ්‍රාහ්‌මණිං පජං සදෙවමනුස්‌සං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙති. සො ධම්‌මං දෙසෙති ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං, කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙති. සාධු ඛො පන තථාරූපානං අරහතං දස්‌සනං හොතී’’ති.
423. අථ ඛො ඔපාසාදකා බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා ඔපාසාදා නික්‌ඛමිත්‌වා සඞ්‌ඝසඞ්‌ඝී ගණීභූතා උත්‌තරෙනමුඛා ගච්‌ඡන්‌ති යෙන දෙවවනං සාලවනං. තෙන ඛො පන සමයෙන චඞ්‌කී බ්‍රාහ්‌මණො උපරිපාසාදෙ දිවාසෙය්‍යං උපගතො. අද්‌දසා ඛො චඞ්‌කී බ්‍රාහ්‌මණො ඔපාසාදකෙ බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙ ඔපාසාදා නික්‌ඛමිත්‌වා සඞ්‌ඝසඞ්‌ඝී ගණීභූතෙ උත්‌තරෙන මුඛං යෙන දෙවවනං සාලවනං තෙනුපසඞ්‌කමන්‌තෙ. දිස්‌වා ඛත්‌තං ආමන්‌තෙසි – ‘‘කිං නු ඛො, භො ඛත්‌තෙ, ඔපාසාදකා බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා ඔපාසාදා නික්‌ඛමිත්‌වා සඞ්‌ඝසඞ්‌ඝී ගණීභූතා උත්‌තරෙනමුඛා ගච්‌ඡන්‌ති යෙන දෙවවනං සාලවන’’න්‌ති? ‘‘අත්‌ථි, භො චඞ්‌කී, සමණො ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො කොසලෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං ඔපාසාදං අනුප්‌පත්‌තො, ඔපාසාදෙවිහරති උත්‌තරෙන ඔපාසාදං දෙවවනෙ සාලවනෙ. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා’ති. තමෙතෙ භවන්‌තං ගොතමං දස්‌සනාය ගච්‌ඡන්‌තී’’ති. ‘‘තෙන හි, භො ඛත්‌තෙ, යෙන ඔපාසාදකා බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා තෙනුපසඞ්‌කම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ඔපාසාදකෙබ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙ එවං වදෙහි – ‘චඞ්‌කී, භො, බ්‍රාහ්‌මණො එවමාහ – ආගමෙන්‌තු කිර භොන්‌තො, චඞ්‌කීපි බ්‍රාහ්‌මණො සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිස්‌සතී’’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො සො ඛත්‌තො චඞ්‌කිස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා යෙන ඔපාසාදකා බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ඔපාසාදකෙ බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙ එතදවොච – ‘‘චඞ්‌කී, භො, බ්‍රාහ්‌මණො එවමාහ – ‘ආගමෙන්‌තු කිර භොන්‌තො, චඞ්‌කීපි බ්‍රාහ්‌මණො සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිස්‌සතී’’’ති.
424. තෙන ඛො පන සමයෙන නානාවෙරජ්‌ජකානං බ්‍රාහ්‌මණානං පඤ්‌චමත්‌තානි බ්‍රාහ්‌මණසතානි ඔපාසාදෙ පටිවසන්‌ති කෙනචිදෙව කරණීයෙන. අස්‌සොසුං ඛො තෙ බ්‍රාහ්‌මණා – ‘‘චඞ්‌කී කිර බ්‍රාහ්‌මණො සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිස්‌සතී’’ති. අථ ඛො තෙ බ්‍රාහ්‌මණා යෙන චඞ්‌කී බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා චඞ්‌කිං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොචුං – ‘‘සච්‌චං කිර භවං චඞ්‌කී සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිස්‌සතී’’ති? ‘‘එවං ඛො මෙ, භො, හොති – ‘අහං සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිස්‌සාමී’’’ති. ‘‘මා භවං චඞ්‌කී සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමි. න අරහති භවං චඞ්‌කී සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං; සමණොත්‌වෙව ගොතමො අරහති භවන්‌තං චඞ්‌කිං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං. භවඤ්‌හි චඞ්‌කී උභතො සුජාතො මාතිතො ච පිතිතො ච සංසුද්‌ධගහණිකො යාව සත්‌තමා පිතාමහයුගා අක්‌ඛිත්‌තො අනුපක්‌කුට්‌ඨො ජාතිවාදෙන. යම්‌පි භවං චඞ්‌කී උභතො සුජාතො මාතිතො ච පිතිතො ච සංසුද්‌ධගහණිකො යාව සත්‌තමා පිතාමහයුගා අක්‌ඛිත්‌තො අනුපක්‌කුට්‌ඨො ජාතිවාදෙන, ඉමිනාපඞ්‌ගෙන න අරහති භවං චඞ්‌කී සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං; සමණොත්‌වෙව ගොතමො අරහති භවන්‌තං චඞ්‌කිං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං. භවඤ්‌හි චඞ්‌කී අඩ්‌ඪො මහද්‌ධනො මහාභොගො…පෙ.… භවඤ්‌හි චඞ්‌කී තිණ්‌ණං වෙදානං පාරගූ සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං, පදකො, වෙය්‍යාකරණො, ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනවයො…පෙ.… භවඤ්‌හි චඞ්‌කී අභිරූපො දස්‌සනීයො පාසාදිකො පරමාය වණ්‌ණපොක්‌ඛරතාය සමන්‌නාගතො බ්‍රහ්‌මවණ්‌ණී බ්‍රහ්‌මවච්‌ඡසී [බ්‍රහ්‌මවච්‌චසී (සී. පී.)]අඛුද්‌දාවකාසොදස්‌සනාය…පෙ.… භවඤ්‌හි චඞ්‌කී සීලවා වුද්‌ධසීලී වුද්‌ධසීලෙන සමන්‌නාගතො…පෙ.… භවඤ්‌හි චඞ්‌කී කල්‍යාණවාචො කල්‍යාණවාක්‌කරණොපොරියා වාචාය සමන්‌නාගතො විස්‌සට්‌ඨාය අනෙලගලාය අත්‌ථස්‌ස විඤ්‌ඤාපනියා…පෙ.… භවඤ්‌හි චඞ්‌කී බහූනං ආචරියපාචරියො, තීණි මාණවකසතානි මන්‌තෙ වාචෙති…පෙ.… භවඤ්‌හි චඞ්‌කී රඤ්‌ඤො පසෙනදිස්‌ස කොසලස්‌ස සක්‌කතො ගරුකතො මානිතො පූජිතො අපචිතො…පෙ.… භවඤ්‌හි චඞ්‌කී බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පොක්‌ඛරසාතිස්‌ස සක්‌කතො ගරුකතො මානිතො පූජිතො අපචිතො…පෙ.… භවඤ්‌හි චඞ්‌කී ඔපාසාදං අජ්‌ඣාවසති සත්‌තුස්‌සදං සතිණකට්‌ඨොදකං සධඤ්‌ඤං රාජභොග්‌ගං රඤ්‌ඤා පසෙනදිනා කොසලෙන දින්‌නං රාජදායං බ්‍රහ්‌මදෙය්‍යං. යම්‌පි භවං චඞ්‌කී ඔපාසාදං අජ්‌ඣාවසති සත්‌තුස්‌සදං සතිණකට්‌ඨොදකංසධඤ්‌ඤං රාජභොග්‌ගං රඤ්‌ඤා පසෙනදිනා කොසලෙන දින්‌නං රාජදායං බ්‍රහ්‌මදෙය්‍යං, ඉමිනාපඞ්‌ගෙන න අරහති භවං චඞ්‌කී සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං; සමණොත්‌වෙව ගොතමො අරහති භවන්‌තං චඞ්‌කිං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතු’’න්‌ති.
425. එවං වුත්‌තෙ, චඞ්‌කී බ්‍රාහ්‌මණො තෙ බ්‍රාහ්‌මණෙ එතදවොච – ‘‘තෙන හි, භො, මමපි සුණාථ, යථා මයමෙව අරහාම තං සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං; නත්‌වෙව අරහති සො භවං ගොතමො අම්‌හාකං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං. සමණො ඛලු, භො, ගොතමො උභතො සුජාතො මාතිතො ච පිතිතො ච සංසුද්‌ධගහණිකො යාව සත්‌තමා පිතාමහයුගා අක්‌ඛිත්‌තො අනුපක්‌කුට්‌ඨො ජාතිවාදෙන. යම්‌පි, භො, සමණො ගොතමො උභතො සුජාතො මාතිතො ච පිතිතො ච සංසුද්‌ධගහණිකො යාව සත්‌තමා පිතාමහයුගා අක්‌ඛිත්‌තො අනුපක්‌කුට්‌ඨො ජාතිවාදෙන, ඉමිනාපඞ්‌ගෙන න අරහති සො භවං ගොතමො අම්‌හාකං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං; අථ ඛො මයමෙව අරහාම තං භවන්‌තං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං [එත්‌ථ දී. නි. 1.304 අඤ්‌ඤම්‌පි ගුණපදං දිස්‌සති]. සමණො ඛලු, භො, ගොතමො පහූතං හිරඤ්‌ඤසුවණ්‌ණං ඔහාය පබ්‌බජිතො භූමිගතඤ්‌ච වෙහාසට්‌ඨඤ්‌ච…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො දහරොව සමානො යුවා සුසුකාළකෙසො භද්‍රෙන යොබ්‌බනෙන සමන්‌නාගතො පඨමෙන වයසා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො අකාමකානංමාතාපිතූනං අස්‌සුමුඛානං රුදන්‌තානං කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො අභිරූපො දස්‌සනීයො පාසාදිකො පරමාය වණ්‌ණපොක්‌ඛරතාය සමන්‌නාගතො බ්‍රහ්‌මවණ්‌ණී බ්‍රහ්‌මවච්‌ඡසී අඛුද්‌දාවකාසො දස්‌සනාය…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො සීලවා අරියසීලී කුසලසීලී කුසලෙන සීලෙන සමන්‌නාගතො…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො කල්‍යාණවාචො කල්‍යාණවාක්‌කරණො පොරියා වාචාය සමන්‌නාගතො විස්‌සට්‌ඨාය අනෙලගලාය අත්‌ථස්‌ස විඤ්‌ඤාපනියා…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො බහූනං ආචරියපාචරියො…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො ඛීණකාමරාගො විගතචාපල්‌ලො…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො කම්‌මවාදී කිරියවාදී අපාපපුරෙක්‌ඛාරො බ්‍රහ්‌මඤ්‌ඤාය පජාය…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො උච්‌චා කුලා පබ්‌බජිතො අසම්‌භින්‌නා ඛත්‌තියකුලා…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො අඩ්‌ඪා කුලා පබ්‌බජිතො මහද්‌ධනා මහාභොගා…පෙ.… සමණං ඛලු, භො, ගොතමං තිරොරට්‌ඨා තිරොජනපදා සංපුච්‌ඡිතුං ආගච්‌ඡන්‌ති…පෙ.… සමණං ඛලු, භො, ගොතමං අනෙකානි දෙවතාසහස්‌සානි පාණෙහි සරණං ගතානි…පෙ.… සමණං ඛලු, භො, ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා’ති…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණෙහි සමන්‌නාගතො…පෙ.… [එත්‌ථාපි දී. නි. 1.304 අඤ්‌ඤානිපි ගුණපදානං දිස්‌සන්‌ති]සමණං ඛලු, භො, ගොතමං රාජා මාගධො සෙනියො බිම්‌බිසාරො සපුත්‌තදාරො පාණෙහි සරණං ගතො…පෙ.… සමණං ඛලු, භො, ගොතමං රාජා පසෙනදි කොසලො සපුත්‌තදාරො පාණෙහි සරණං ගතො…පෙ.… සමණං ඛලු, භො, ගොතමං බ්‍රාහ්‌මණො පොක්‌ඛරසාති සපුත්‌තදාරො පාණෙහි සරණං ගතො…පෙ.… සමණො ඛලු, භො, ගොතමො ඔපාසාදං අනුප්‌පත්‌තො ඔපාසාදෙ විහරති උත්‌තරෙන ඔපාසාදං දෙවවනෙ සාලවනෙ. යෙ ඛො තෙ සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා අම්‌හාකං ගාමක්‌ඛෙත්‌තං ආගච්‌ඡන්‌ති, අතිථී නො තෙ හොන්‌ති. අතිථී ඛො පනම්‌හෙහි සක්‌කාතබ්‌බා ගරුකාතබ්‌බා මානෙතබ්‌බා පූජෙතබ්‌බා. යම්‌පි සමණො ගොතමො ඔපාසාදං අනුප්‌පත්‌තො ඔපාසාදෙ විහරති උත්‌තරෙන ඔපාසාදං දෙවවනෙ සාලවනෙ, අතිථිම්‌හාකං සමණො ගොතමො. අතිථි ඛො පනම්‌හෙහි සක්‌කාතබ්‌බො ගරුකාතබ්‌බො මානෙතබ්‌බො පූජෙතබ්‌බො. ඉමිනාපඞ්‌ගෙන න අරහති සො භවං ගොතමො අම්‌හාකං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං; අථ ඛො මයමෙව අරහාම තං භවන්‌තං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං. එත්‌තකෙ ඛො අහං, භො, තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස වණ්‌ණෙ පරියාපුණාමි, නො ච ඛො සො භවං ගොතමො එත්‌තකවණ්‌ණො; අපරිමාණවණ්‌ණො හි සො භවං ගොතමො. එකමෙකෙනපි තෙන [එකමෙකෙනපි භො (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] අඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතො න අරහති, සො, භවං ගොතමො අම්‌හාකං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං; අථ ඛො මයමෙව අරහාම තං භවන්‌තං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුන්‌ති. තෙන හි, භො, සබ්‌බෙව මයං සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිස්‌සාමා’’ති.
426. අථ ඛො චඞ්‌කී බ්‍රාහ්‌මණො මහතා බ්‍රාහ්‌මණගණෙන සද්‌ධිං යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. තෙන ඛො පන සමයෙනභගවා වුද්‌ධෙහි වුද්‌ධෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි සද්‌ධිං කිඤ්‌චි කිඤ්‌චි කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා නිසින්‌නො හොති. තෙන ඛො පන සමයෙන කාපටිකො [කාපඨිකො (සී. පී.), කාපදිකො (ස්‍යා. කං.)] නාම මාණවො දහරො වුත්‌තසිරො සොළසවස්‌සුද්‌දෙසිකො ජාතියා, තිණ්‌ණං වෙදානං පාරගූ සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං, පදකො, වෙය්‍යාකරණො, ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනවයො තස්‌සං පරිසායං නිසින්‌නො හොති. සො වුද්‌ධානං වුද්‌ධානං බ්‍රාහ්‌මණානං භගවතා සද්‌ධිං මන්‌තයමානානං අන්‌තරන්‌තරා කථං ඔපාතෙති. අථ ඛො භගවා කාපටිකං මාණවං අපසාදෙති – ‘‘මායස්‌මා භාරද්‌වාජො වුද්‌ධානං වුද්‌ධානං බ්‍රාහ්‌මණානං මන්‌තයමානානං අන්‌තරන්‌තරා කථං ඔපාතෙතු. කථාපරියොසානං ආයස්‌මා භාරද්‌වාජො ආගමෙතූ’’ති. එවං වුත්‌තෙ, චඞ්‌කී බ්‍රාහ්‌මණො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘මා භවං ගොතමො කාපටිකං මාණවං අපසාදෙසි. කුලපුත්‌තො ච කාපටිකො මාණවො, බහුස්‌සුතො ච කාපටිකො මාණවො, පණ්‌ඩිතො ච කාපටිකො මාණවො, කල්‍යාණවාක්‌කරණො ච කාපටිකො මාණවො, පහොති ච කාපටිකො මාණවො භොතා ගොතමෙන සද්‌ධිං අස්‌මිං වචනෙ පටිමන්‌තෙතු’’න්‌ති. අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘අද්‌ධා ඛො කාපටිකස්‌ස [එතදහොසි ‘‘කාපටිකස්‌ස (ක.)] මාණවස්‌ස තෙවිජ්‌ජකෙ පාවචනෙ කථා [කථං (සී. ක.), කථං (ස්‍යා. කං. පී.)] භවිස්‌සති. තථා හි නං බ්‍රාහ්‌මණා සංපුරෙක්‌ඛරොන්‌තී’’ති. අථ ඛො කාපටිකස්‌ස මාණවස්‌ස එතදහොසි – ‘‘යදා මෙ සමණො ගොතමො චක්‌ඛුං උපසංහරිස්‌සති, අථාහං සමණං ගොතමං පඤ්‌හං පුච්‌ඡිස්‌සාමී’’ති. අථ ඛො භගවා කාපටිකස්‌ස මාණවස්‌ස චෙතසා චෙතොපරිවිතක්‌කමඤ්‌ඤාය යෙන කාපටිකො මාණවො තෙන චක්‌ඛූනි උපසංහාසි.
427. අථ ඛො කාපටිකස්‌ස මාණවස්‌ස එතදහොසි – ‘‘සමන්‌නාහරති ඛො මං සමණො ගොතමො. යංනූනාහං සමණං ගොතමං පඤ්‌හං පුච්‌ඡෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො කාපටිකො මාණවො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘යදිදං, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණානං පොරාණං මන්‌තපදං ඉතිහිතිහපරම්‌පරාය පිටකසම්‌පදාය, තත්‌ථ ච බ්‍රාහ්‌මණා එකංසෙන නිට්‌ඨං ගච්‌ඡන්‌ති – ‘ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති. ඉධ භවං ගොතමො කිමාහා’’ති? ‘‘කිං පන, භාරද්‌වාජ, අත්‌ථි කොචි බ්‍රාහ්‌මණානං එකබ්‍රාහ්‌මණොපි යො එවමාහ – ‘අහමෙතං ජානාමි, අහමෙතං පස්‌සාමි. ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’. ‘‘කිං පන, භාරද්‌වාජ, අත්‌ථි කොචි බ්‍රාහ්‌මණානං එකාචරියොපි , එකාචරියපාචරියොපි, යාව සත්‌තමා ආචරියමහයුගාපි, යො එවමාහ – ‘අහමෙතං ජානාමි, අහමෙතං පස්‌සාමි. ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’. ‘‘කිං පන, භාරද්‌වාජ, යෙපි තෙ බ්‍රාහ්‌මණානං පුබ්‌බකා ඉසයො මන්‌තානං කත්‌තාරො මන්‌තානං පවත්‌තාරො යෙසමිදං එතරහි බ්‍රාහ්‌මණා පොරාණං මන්‌තපදං ගීතං පවුත්‌තං සමිහිතං තදනුගායන්‌ති තදනුභාසන්‌ති භාසිතමනුභාසන්‌ති වාචිතමනුවාචෙන්‌ති සෙය්‍යථිදං – අට්‌ඨකො වාමකො වාමදෙවො වෙස්‌සාමිත්‌තො යමතග්‌ගි අඞ්‌ගීරසො භාරද්‌වාජො වාසෙට්‌ඨො කස්‌සපො භගු, තෙපි එවමාහංසු – ‘මයමෙතං ජානාම, මයමෙතං පස්‌සාම. ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.
‘‘ඉති කිර, භාරද්‌වාජ, නත්‌ථි කොචි බ්‍රාහ්‌මණානං එකබ්‍රාහ්‌මණොපි යො එවමාහ – ‘අහමෙතං ජානාමි, අහමෙතං පස්‌සාමි. ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති; නත්‌ථි කොචි බ්‍රාහ්‌මණානං එකාචරියොපි එකාචරියපාචරියොපි, යාව සත්‌තමා ආචරියමහයුගාපි, යො එවමාහ – ‘අහමෙතං ජානාමි, අහමෙතං පස්‌සාමි. ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති; යෙපි තෙ බ්‍රාහ්‌මණානං පුබ්‌බකා ඉසයො මන්‌තානං කත්‌තාරො මන්‌තානං පවත්‌තාරො යෙසමිදං එතරහි බ්‍රාහ්‌මණා පොරාණං මන්‌තපදං ගීතං පවුත්‌තං සමිහිතං තදනුගායන්‌ති තදනුභාසන්‌ති භාසිතමනුභාසන්‌ති වාචිතමනුවාචෙන්‌ති සෙය්‍යථිදං – අට්‌ඨකො වාමකො වාමදෙවො වෙස්‌සාමිත්‌තො යමතග්‌ගි අඞ්‌ගීරසො භාරද්‌වාජො වාසෙට්‌ඨො කස්‌සපො භගු, තෙපි න එවමාහංසු – ‘මයමෙතං ජානාම, මයමෙතං පස්‌සාම. ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති.
428. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භාරද්‌වාජ, අන්‌ධවෙණි පරම්‌පරාසංසත්‌තා පුරිමොපි න පස්‌සති මජ්‌ඣිමොපි න පස්‌සති පච්‌ඡිමොපි න පස්‌සති; එවමෙව ඛො, භාරද්‌වාජ, අන්‌ධවෙණූපමං මඤ්‌ඤෙ බ්‍රාහ්‌මණානං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජති – පුරිමොපි න පස්‌සති මජ්‌ඣිමොපි න පස්‌සති පච්‌ඡිමොපි න පස්‌සති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, භාරද්‌වාජ , නනු එවං සන්‌තෙ බ්‍රාහ්‌මණානං අමූලිකා සද්‌ධා සම්‌පජ්‌ජතී’’ති? ‘‘න ඛ්‌වෙත්‌ථ, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණා සද්‌ධායෙව පයිරුපාසන්‌ති, අනුස්‌සවාපෙත්‌ථ බ්‍රාහ්‌මණා පයිරුපාසන්‌තී’’ති. ‘‘පුබ්‌බෙව ඛො ත්‌වං, භාරද්‌වාජ, සද්‌ධං අගමාසි, අනුස්‌සවං ඉදානි වදෙසි. පඤ්‌ච ඛො ඉමෙ, භාරද්‌වාජ, ධම්‌මා දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ ද්‌වෙධා විපාකා. කතමෙ පඤ්‌ච? සද්‌ධා, රුචි, අනුස්‌සවො, ආකාරපරිවිතක්‌කො, දිට්‌ඨිනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌ති – ඉමෙ ඛො, භාරද්‌වාජ , පඤ්‌ච ධම්‌මා දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ ද්‌වෙධා විපාකා. අපි ච, භාරද්‌වාජ, සුසද්‌දහිතංයෙව හොති, තඤ්‌ච හොති රිත්‌තං තුච්‌ඡං මුසා; නො චෙපි සුසද්‌දහිතං හොති, තඤ්‌ච හොති භූතං තච්‌ඡං අනඤ්‌ඤථා. අපි ච, භාරද්‌වාජ , සුරුචිතංයෙව හොති…පෙ.… ස්‌වානුස්‌සුතංයෙව හොති…පෙ.… සුපරිවිතක්‌කිතංයෙව හොති…පෙ.… සුනිජ්‌ඣායිතංයෙව හොති, තඤ්‌ච හොති රිත්‌තං තුච්‌ඡං මුසා; නො චෙපි සුනිජ්‌ඣායිතං හොති, තඤ්‌ච හොති භූතං තච්‌ඡං අනඤ්‌ඤථා. සච්‌චමනුරක්‌ඛතා, භාරද්‌වාජ, විඤ්‌ඤුනා පුරිසෙන නාලමෙත්‌ථ එකංසෙන නිට්‌ඨං ගන්‌තුං – ‘ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති.
429. ‘‘කිත්‌තාවතා පන, භො ගොතම, සච්‌චානුරක්‌ඛණා හොති, කිත්‌තාවතා සච්‌චමනුරක්‌ඛති? සච්‌චානුරක්‌ඛණං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘සද්‌ධා චෙපි, භාරද්‌වාජ, පුරිසස්‌ස හොති; ‘එවං මෙ සද්‌ධා’ති – ඉති වදං සච්‌චමනුරක්‌ඛති [එවමෙව සිජ්‌ඣතීති ඉති වා, තං සච්‌චමනුරක්‌ඛති (ක.)], නත්‌වෙව තාව එකංසෙන නිට්‌ඨං ගච්‌ඡති– ‘ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති ( ) [(එත්‌තාවතා ඛො භාරද්‌වාජ සච්‌චානුරක්‌ඛණා හොති, එත්‌තාවතා සච්‌චමනුරක්‌ඛති, එත්‌තාවතා ච මයං සච්‌චානුරක්‌ඛණං පඤ්‌ඤාපෙම, න ත්‌වෙව තාව සච්‌චානුබොධො හොති) (සී. ස්‍යා. කං. පී.)]. රුචි චෙපි, භාරද්‌වාජ, පුරිසස්‌ස හොති…පෙ.… අනුස්‌සවො චෙපි, භාරද්‌වාජ, පුරිසස්‌ස හොති…පෙ.… ආකාරපරිවිතක්‌කො චෙපි, භාරද්‌වාජ, පුරිසස්‌ස හොති…පෙ.… දිට්‌ඨිනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌ති චෙපි, භාරද්‌වාජ, පුරිසස්‌ස හොති; ‘එවං මෙ දිට්‌ඨිනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌තී’ති – ඉති වදං සච්‌චමනුරක්‌ඛති, නත්‌වෙව තාව එකංසෙන නිට්‌ඨං ගච්‌ඡති – ‘ඉදමෙව සච්‌චං, මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති. එත්‌තාවතා ඛො, භාරද්‌වාජ, සච්‌චානුරක්‌ඛණා හොති, එත්‌තාවතා සච්‌චමනුරක්‌ඛති, එත්‌තාවතා ච මයං සච්‌චානුරක්‌ඛණං පඤ්‌ඤපෙම; න ත්‌වෙව තාව සච්‌චානුබොධො හොතී’’ති.
430. ‘‘එත්‌තාවතා, භො ගොතම, සච්‌චානුරක්‌ඛණා හොති, එත්‌තාවතා සච්‌චමනුරක්‌ඛති, එත්‌තාවතා ච මයං සච්‌චානුරක්‌ඛණං පෙක්‌ඛාම. කිත්‌තාවතා පන, භො ගොතම, සච්‌චානුබොධො හොති, කිත්‌තාවතා සච්‌චමනුබුජ්‌ඣති? සච්‌චානුබොධං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘ඉධ [ඉධ කිර (ස්‍යා. කං. ක.)], භාරද්‌වාජ, භික්‌ඛු අඤ්‌ඤතරං ගාමං වා නිගමං වා උපනිස්‌සාය විහරති. තමෙනං ගහපති වා ගහපතිපුත්‌තො වා උපසඞ්‌කමිත්‌වා තීසු ධම්‌මෙසු සමන්‌නෙසති – ලොභනීයෙසුධම්‌මෙසු, දොසනීයෙසු ධම්‌මෙසු, මොහනීයෙසු ධම්‌මෙසු. අත්‌ථි නු ඛො ඉමස්‌සායස්‌මතො තථාරූපා ලොභනීයා ධම්‌මා යථාරූපෙහි ලොභනීයෙහි ධම්‌මෙහි පරියාදින්‌නචිත්‌තො අජානං වා වදෙය්‍ය – ජානාමීති, අපස්‌සං වා වදෙය්‍ය – පස්‌සාමීති, පරං වා තදත්‌ථාය සමාදපෙය්‍ය යං පරෙසං අස්‌ස දීඝරත්‌තං අහිතායදුක්‌ඛායාති? තමෙනං සමන්‌නෙසමානො එවං ජානාති – ‘නත්‌ථි ඛො ඉමස්‌සායස්‌මතො තථාරූපා ලොභනීයා ධම්‌මා යථාරූපෙහි ලොභනීයෙහි ධම්‌මෙහි පරියාදින්‌නචිත්‌තො අජානං වා වදෙය්‍ය – ජානාමීති, අපස්‌සං වා වදෙය්‍ය – පස්‌සාමීති, පරං වා තදත්‌ථාය සමාදපෙය්‍ය යං පරෙසං අස්‌ස දීඝරත්‌තං අහිතාය දුක්‌ඛාය[දුක්‌ඛායාති (සබ්‌බත්‌ථ)]. තථාරූපො [තථා (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] ඛො පනිමස්‌සායස්‌මතො කායසමාචාරො තථාරූපො [තථා (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] වචීසමාචාරො යථා තං අලුද්‌ධස්‌ස. යං ඛො පන අයමායස්‌මා ධම්‌මං දෙසෙති, ගම්‌භීරො සො ධම්‌මො දුද්‌දසො දුරනුබොධො සන්‌තො පණීතො අතක්‌කාවචරො නිපුණො පණ්‌ඩිතවෙදනීයො; න සො ධම්‌මො සුදෙසියො ලුද්‌ධෙනා’’’ති.
431. ‘‘යතො නං සමන්‌නෙසමානො විසුද්‌ධං ලොභනීයෙහි ධම්‌මෙහි සමනුපස්‌සති තතො නං උත්‌තරි සමන්‌නෙසති දොසනීයෙසු ධම්‌මෙසු. අත්‌ථි නු ඛො ඉමස්‌සායස්‌මතො තථාරූපා දොසනීයා ධම්‌මා යථාරූපෙහි දොසනීයෙහි ධම්‌මෙහි පරියාදින්‌නචිත්‌තො අජානං වා වදෙය්‍ය – ජානාමීති, අපස්‌සං වා වදෙය්‍ය – පස්‌සාමීති, පරං වා තදත්‌ථාය සමාදපෙය්‍ය යං පරෙසං අස්‌ස දීඝරත්‌තං අහිතාය දුක්‌ඛායාති? තමෙනං සමන්‌නෙසමානො එවං ජානාති – ‘නත්‌ථි ඛො ඉමස්‌සායස්‌මතො තථාරූපා දොසනීයා ධම්‌මා යථාරූපෙහි දොසනීයෙහි ධම්‌මෙහි පරියාදින්‌නචිත්‌තො අජානං වා වදෙය්‍ය – ජානාමීති, අපස්‌සං වා වදෙය්‍ය – පස්‌සාමීති, පරං වා තදත්‌ථාය සමාදපෙය්‍ය යං පරෙසං අස්‌ස දීඝරත්‌තං අහිතාය දුක්‌ඛාය. තථාරූපො ඛො පනිමස්‌සායස්‌මතො කායසමාචාරො තථාරූපො වචීසමාචාරො යථා තං අදුට්‌ඨස්‌ස. යං ඛො පන අයමායස්‌මා ධම්‌මං දෙසෙති, ගම්‌භීරො සො ධම්‌මො දුද්‌දසො දුරනුබොධො සන්‌තො පණීතො අතක්‌කාවචරො නිපුණො පණ්‌ඩිතවෙදනීයො; න සො ධම්‌මො සුදෙසියො දුට්‌ඨෙනා’’’ති.
432. ‘‘යතො නං සමන්‌නෙසමානො විසුද්‌ධං දොසනීයෙහි ධම්‌මෙහි සමනුපස්‌සති , තතො නං උත්‌තරි සමන්‌නෙසති මොහනීයෙසු ධම්‌මෙසු. අත්‌ථි නු ඛො ඉමස්‌සායස්‌මතො තථාරූපා මොහනීයා ධම්‌මා යථාරූපෙහි මොහනීයෙහි ධම්‌මෙහි පරියාදින්‌නචිත්‌තො අජානං වා වදෙය්‍ය – ජානාමීති, අපස්‌සං වා වදෙය්‍ය – පස්‌සාමීති, පරං වා තදත්‌ථාය සමාදපෙය්‍ය යං පරෙසං අස්‌ස දීඝරත්‌තං අහිතාය දුක්‌ඛායාති? තමෙනං සමන්‌නෙසමානො එවං ජානාති – ‘නත්‌ථි ඛො ඉමස්‌සායස්‌මතො තථාරූපා මොහනීයා ධම්‌මා යථාරූපෙහි මොහනීයෙහි ධම්‌මෙහි පරියාදින්‌නචිත්‌තො අජානං වා වදෙය්‍ය – ජානාමීති, අපස්‌සං වා වදෙය්‍ය – පස්‌සාමීති, පරං වා තදත්‌ථාය සමාදපෙය්‍ය යං පරෙසං අස්‌ස දීඝරත්‌තං අහිතාය දුක්‌ඛාය. තථාරූපො ඛො පනිමස්‌සායස්‌මතො කායසමාචාරො තථාරූපො වචීසමාචාරො යථා තං අමූළ්‌හස්‌ස. යං ඛො පන අයමායස්‌මා ධම්‌මං දෙසෙති, ගම්‌භීරො සො ධම්‌මො දුද්‌දසො දුරනුබොධො සන්‌තො පණීතො අතක්‌කාවචරො නිපුණො පණ්‌ඩිතවෙදනීයො; න සො ධම්‌මො සුදෙසියො මූළ්‌හෙනා’’’ති.
‘‘යතො නං සමන්‌නෙසමානො විසුද්‌ධං මොහනීයෙහි ධම්‌මෙහි සමනුපස්‌සති ; අථ තම්‌හි සද්‌ධං නිවෙසෙති, සද්‌ධාජාතො උපසඞ්‌කමති, උපසඞ්‌කමන්‌තො පයිරුපාසති, පයිරුපාසන්‌තො සොතං ඔදහති, ඔහිතසොතො ධම්‌මං සුණාති, සුත්‌වා ධම්‌මං ධාරෙති, ධතානං [ධාරිතානං (ක.)] ධම්‌මානං අත්‌ථං උපපරික්‌ඛති, අත්‌ථං උපපරික්‌ඛතො ධම්‌මා නිජ්‌ඣානං ඛමන්‌ති, ධම්‌මනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌තියා සති ඡන්‌දො ජායති, ඡන්‌දජාතො උස්‌සහති, උස්‌සහිත්‌වා තුලෙති, තුලයිත්‌වා පදහති, පහිතත්‌තො සමානො කායෙන චෙව පරමසච්‌චං සච්‌ඡිකරොති පඤ්‌ඤාය ච නං අතිවිජ්‌ඣ පස්‌සති. එත්‌තාවතා ඛො, භාරද්‌වාජ, සච්‌චානුබොධො හොති, එත්‌තාවතා සච්‌චමනුබුජ්‌ඣති, එත්‌තාවතා ච මයං සච්‌චානුබොධං පඤ්‌ඤපෙම; න ත්‌වෙව තාව සච්‌චානුප්‌පත්‌ති හොතී’’ති.
433. ‘‘එත්‌තාවත්‌තා, භො ගොතම, සච්‌චානුබොධො හොති, එත්‌තාවතා සච්‌චමනුබුජ්‌ඣති, එත්‌තාවතා ච මයං සච්‌චානුබොධං පෙක්‌ඛාම. කිත්‌තාවතා පන, භො ගොතම, සච්‌චානුප්‌පත්‌ති හොති, කිත්‌තාවතා සච්‌චමනුපාපුණාති? සච්‌චානුප්‌පත්‌තිං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘තෙසංයෙ , භාරද්‌වාජ, ධම්‌මානං ආසෙවනා භාවනා බහුලීකම්‌මං සච්‌චානුප්‌පත්‌ති හොති. එත්‌තාවතා ඛො, භාරද්‌වාජ, සච්‌චානුප්‌පත්‌ති හොති, එත්‌තාවතා සච්‌චමනුපාපුණාති, එත්‌තාවතා ච මයං සච්‌චානුප්‌පත්‌තිං පඤ්‌ඤපෙමා’’ති.
434. ‘‘එත්‌තාවතා, භො ගොතම, සච්‌චානුප්‌පත්‌ති හොති, එත්‌තාවතා සච්‌චමනුපාපුණාති, එත්‌තාවතා ච මයං සච්‌චානුප්‌පත්‌තිං පෙක්‌ඛාම. සච්‌චානුප්‌පත්‌තියා පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො? සච්‌චානුප්‌පත්‌තියා බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘සච්‌චානුප්‌පත්‌තියා ඛො, භාරද්‌වාජ, පධානං බහුකාරං. නො චෙතං පදහෙය්‍ය, නයිදං සච්‌චමනුපාපුණෙය්‍ය. යස්‌මා ච ඛො පදහති තස්‌මා සච්‌චමනුපාපුණාති. තස්‌මා සච්‌චානුප්‌පත්‌තියා පධානං බහුකාර’’න්‌ති.
‘‘පධානස්‌ස පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො? පධානස්‌ස බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘පධානස්‌ස ඛො, භාරද්‌වාජ, තුලනාබහුකාරා. නො චෙතං තුලෙය්‍ය, නයිදං පදහෙය්‍ය. යස්‌මා ච ඛො තුලෙති තස්‌මා පදහති. තස්‌මා පධානස්‌ස තුලනා බහුකාරා’’ති.
‘‘තුලනාය පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො? තුලනාය බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘තුලනාය ඛො, භාරද්‌වාජ, උස්‌සාහො බහුකාරො. නො චෙතං උස්‌සහෙය්‍ය, නයිදං තුලෙය්‍ය. යස්‌මා ච ඛො උස්‌සහති තස්‌මා තුලෙති. තස්‌මා තුලනාය උස්‌සාහො බහුකාරො’’ති.
‘‘උස්‌සාහස්‌ස පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො? උස්‌සාහස්‌ස බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘උස්‌සාහස්‌ස ඛො, භාරද්‌වාජ, ඡන්‌දො බහුකාරො. නො චෙතං ඡන්‌දො ජායෙථ, නයිදං උස්‌සහෙය්‍ය. යස්‌මා ච ඛො ඡන්‌දො ජායති තස්‌මා උස්‌සහති. තස්‌මා උස්‌සාහස්‌ස ඡන්‌දො බහුකාරො’’ති.
‘‘ඡන්‌දස්‌ස පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො ? ඡන්‌දස්‌ස බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘ඡන්‌දස්‌ස ඛො, භාරද්‌වාජ, ධම්‌මනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌ති බහුකාරා. නො චෙතෙ ධම්‌මා නිජ්‌ඣානං ඛමෙය්‍යුං, නයිදං ඡන්‌දො ජායෙථ. යස්‌මා ච ඛො ධම්‌මා නිජ්‌ඣානං ඛමන්‌ති තස්‌මා ඡන්‌දො ජායති. තස්‌මා ඡන්‌දස්‌ස ධම්‌මනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌ති බහුකාරා’’ති.
‘‘ධම්‌මනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌තියා පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො? ධම්‌මනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌තියා බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘ධම්‌මනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌තියා ඛො, භාරද්‌වාජ, අත්‌ථූපපරික්‌ඛා බහුකාරා. නො චෙතං අත්‌ථං උපපරික්‌ඛෙය්‍ය, නයිදං ධම්‌මා නිජ්‌ඣානං ඛමෙය්‍යුං. යස්‌මා ච ඛො අත්‌ථං උපපරික්‌ඛති තස්‌මා ධම්‌මා නිජ්‌ඣානං ඛමන්‌ති. තස්‌මා ධම්‌මනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌තියා අත්‌ථූපපරික්‌ඛා බහුකාරා’’ති.
‘‘අත්‌ථූපපරික්‌ඛාය පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො? අත්‌ථූපපරික්‌ඛාය බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘අත්‌ථූපපරික්‌ඛාය ඛො, භාරද්‌වාජ, ධම්‌මධාරණා බහුකාරා. නො චෙතං ධම්‌මං ධාරෙය්‍ය, නයිදං අත්‌ථං උපපරික්‌ඛෙය්‍ය. යස්‌මා ච ඛො ධම්‌මං ධාරෙති තස්‌මා අත්‌ථං උපපරික්‌ඛති. තස්‌මා අත්‌ථූපපරික්‌ඛාය ධම්‌මධාරණා බහුකාරා’’ති.
‘‘ධම්‌මධාරණාය පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො? ධම්‌මධාරණාය බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘ධම්‌මධාරණාය ඛො, භාරද්‌වාජ, ධම්‌මස්‌සවනං බහුකාරං. නො චෙතං ධම්‌මං සුණෙය්‍ය, නයිදං ධම්‌මං ධාරෙය්‍ය. යස්‌මා ච ඛො ධම්‌මං සුණාති තස්‌මා ධම්‌මං ධාරෙති. තස්‌මා ධම්‌මධාරණාය ධම්‌මස්‌සවනං බහුකාර’’න්‌ති.
‘‘ධම්‌මස්‌සවනස්‌ස පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො? ධම්‌මස්‌සවනස්‌ස බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති . ‘‘ධම්‌මස්‌සවනස්‌ස ඛො, භාරද්‌වාජ, සොතාවධානං බහුකාරං . නො චෙතං සොතං ඔදහෙය්‍ය, නයිදං ධම්‌මං සුණෙය්‍ය. යස්‌මා ච ඛො සොතං ඔදහති තස්‌මා ධම්‌මං සුණාති. තස්‌මා ධම්‌මස්‌සවනස්‌ස සොතාවධානං බහුකාර’’න්‌ති.
‘‘සොතාවධානස්‌ස පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො? සොතාවධානස්‌ස බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘සොතාවධානස්‌ස ඛො, භාරද්‌වාජ, පයිරුපාසනා බහුකාරා. නො චෙතං පයිරුපාසෙය්‍ය, නයිදං සොතං ඔදහෙය්‍ය. යස්‌මා ච ඛො පයිරුපාසති තස්‌මා සොතං ඔදහති. තස්‌මා සොතාවධානස්‌ස පයිරුපාසනා බහුකාරා’’ති.
‘‘පයිරුපාසනාය පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො? පයිරුපාසනාය බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘පයිරුපාසනාය ඛො, භාරද්‌වාජ, උපසඞ්‌කමනං බහුකාරං. නො චෙතං උපසඞ්‌කමෙය්‍ය, නයිදං පයිරුපාසෙය්‍ය. යස්‌මා ච ඛො උපසඞ්‌කමති තස්‌මා පයිරුපාසති. තස්‌මා පයිරුපාසනාය උපසඞ්‌කමනං බහුකාර’’න්‌ති.
‘‘උපසඞ්‌කමනස්‌ස පන, භො ගොතම, කතමො ධම්‌මො බහුකාරො? උපසඞ්‌කමනස්‌ස බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං පුච්‌ඡාමා’’ති. ‘‘උපසඞ්‌කමනස්‌ස ඛො, භාරද්‌වාජ, සද්‌ධා බහුකාරා. නො චෙතං සද්‌ධා ජායෙථ, නයිදං උපසඞ්‌කමෙය්‍ය. යස්‌මා ච ඛො සද්‌ධා ජායති තස්‌මා උපසඞ්‌කමති. තස්‌මා උපසඞ්‌කමනස්‌ස සද්‌ධා බහුකාරා’’ති.
435. ‘‘සච්‌චානුරක්‌ඛණං මයං භවන්‌තං ගොතමං අපුච්‌ඡිම්‌හ, සච්‌චානුරක්‌ඛණං භවං ගොතමො බ්‍යාකාසි; තඤ්‌ච පනම්‌හාකං රුච්‌චති චෙව ඛමති ච තෙන චම්‌හ අත්‌තමනා. සච්‌චානුබොධං මයං භවන්‌තං ගොතමං අපුච්‌ඡිම්‌හ, සච්‌චානුබොධං භවං ගොතමො බ්‍යාකාසි; තඤ්‌ච පනම්‌හාකං රුච්‌චති චෙව ඛමති ච තෙන චම්‌හ අත්‌තමනා. සච්‌චානුප්‌පත්‌තිං මයං භවන්‌තං ගොතමං අපුච්‌ඡිම්‌හ, සච්‌චානුප්‌පත්‌තිං භවං ගොතමො බ්‍යාකාසි; තඤ්‌ච පනම්‌හාකං රුච්‌චති චෙව ඛමති ච තෙන චම්‌හ අත්‌තමනා . සච්‌චානුප්‌පත්‌තියා බහුකාරං ධම්‌මං මයං භවන්‌තං ගොතමං අපුච්‌ඡිම්‌හ, සච්‌චානුප්‌පත්‌තියා බහුකාරං ධම්‌මං භවං ගොතමො බ්‍යාකාසි; තඤ්‌ච පනම්‌හාකං රුච්‌චති චෙව ඛමති ච තෙන චම්‌හ අත්‌තමනා. යංයදෙව ච මයං භවන්‌තං ගොතමං අපුච්‌ඡිම්‌හ තංතදෙව භවං ගොතමො බ්‍යාකාසි; තඤ්‌ච පනම්‌හාකං රුච්‌චති චෙව ඛමති ච තෙන චම්‌හ අත්‌තමනා. මයඤ්‌හි, භො ගොතම, පුබ්‌බෙ එවං ජානාම – ‘කෙ ච මුණ්‌ඩකා සමණකා ඉබ්‌භා කණ්‌හා බන්‌ධුපාදාපච්‌චා, කෙ ච ධම්‌මස්‌ස අඤ්‌ඤාතාරො’ති? අජනෙසි වත මෙ භවං ගොතමො සමණෙසු සමණපෙමං, සමණෙසු සමණපසාදං, සමණෙසු සමණගාරවං. අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම…පෙ.… උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති.
චඞ්‌කීසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං පඤ්‌චමං.
No comments:
Post a Comment